Dit is een uitgebreide samenvatting van de verplichte literatuur, ik heb NIET het Boek van Bruning in deze samenvatting samengevat. Ook de aantekeningen uit de hoorcolleges staan erin.
Inhoud
Hoorcollege 1 – Donderdag 5 september Ethiek en Beroepscode Orthopedagogen..................2
Hoorcollege 2 – Donderdag 12 september................................................................................15
Hoorcollege 4 – Donderdag 3 oktober Civielrechtelijk stelsel van de jeugdzorg.....................37
Hoorcollege 5 – Donderdag 10 oktober....................................................................................40
Hoorcollege 6 – Donderdag 17 oktober Melden en plichten binnen de jeugdzorg..................58
1
,Hoorcollege 1 – Donderdag 5 september
Ethiek en Beroepscode Orthopedagogen
Spreker: mr. Nicoline Jacobs (NJ Scholing en juridische adviezen)
Na een korte algemene introductie van de cursus door de cursuscoördinator zal het eerste
college starten. Dit college gaat over de beroepscode van de NVO (Nederlandse Vereniging
van Orthopedagogen) in het bestel van de huidige wet- en regelgeving. Daarnaast wordt
ingegaan op het belang van de beroepscode voor de beroepsgroep zelf en op de essentie van
de NVO-beroepscode. Belangrijke ethische vragen voor als je straks de (stage)praktijk in gaat
worden behandeld. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als er een officiële klacht tegen je wordt
ingediend? Moet je altijd meewerken wanneer een gezinsvoogd ergens om vraagt?
Verschillende (waargebeurde) casussen uit de praktijk waarbij jij als forensisch
orthopedagoog in een lastige beroepsethische situatie terecht kan komen en de reacties hierop
zullen besproken worden in dit college.
Jacobs, N. (2023). Een uitweg in tien stappen. Zorgvuldig besluiten in een
complexe casus of beroepsethisch dilemma. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 5,
14-23.
Een stappenplan voor een casus waarin je een ‘salomonsoordeel’ moet vellen. Waarbij je aan
de enerzijds de complexiteit van de casus hebt en anderzijds de voorzienbare impact van het
besluit dat, linksom of rechtsom, genomen moet worden.
Doelen van het stappenplan
Als professional gestructureerd, genuanceerd en navolgbaar tot een besluit komt en dit
uitvoert. Verder dat het besluit een zodanige (procedurele) kwaliteit heeft dat je je eigen denk-
en besluitvormingsproces helder aan de belanghebbenden kunt uitleggen en je gemotiveerd en
met overtuigingskracht kunt verdedigen in een – als dat aan de orde zou zijn – klacht- of
tuchtproces.
Complexe casus (kenmerken)
- Meerdere ‘belanghebbenden’.
- Er is specialistisch en/of multidisciplinair hulpaanbod nodig.
- De betrokken hulpverlener(s) ervaren de casus als klachtgevoelig.
Dilemmacasus (situaties)
- De hulpverlener vindt dat de toepassing van een wettelijk voorschrift of voorschrift uit
de beroepscode of een andere beroepsnorm niet tot een voor de cliënt of een lid van
cliëntsysteem rechtvaardige uitkomst leidt.
- Respectievelijk twee beroepsethische voorschriften of twee juridische regels zijn niet
met elkaar verenigbaar.
- Beroepsethische regel is niet verenigbaar met een juridische regel.
- Een professionele waarde of een professionele norm botst zodanig met een sterk
gevoelde persoonlijke norm van de hulpverlener dat dit voor de hulpverlener leidt tot
ernstig gewetensbezwaar.
Het stappenplan
2
,1. Wie zijn de betrokkenen? Wat zijn hun belangen? Wie zijn de primaire belanghebbenden?
Wat is er feitelijk gebeurt?
2. Hoe ziet het morele en het juridische kader van de casus eruit? (beroepscode en de wet)
Welke rechten en plichten hebben de belanghebbenden?
3. Objectiveren
Heb je genoeg informatie om door te kunnen gaan naar de volgende stap?
Reflecteren op wat je tot nu toe hebt overwogen en vastgesteld. Zou een ander tot
dezelfde analyse van de feiten, rechten, plichten, waarden, beroepsnormen en
vermoedens komen?
Taxatie van het risico maken
4. Wat is het dilemma? Welke handelingsopties lijken er te zijn? Welke voors en tegens zijn
daarbij?
Wiens recht of belang moet je inperken ten gunste van het belang of een recht van een
ander (complexe casus) of uit welke kwaden moet je kiezen (dilemmacasus)
5. Procedurele checks toepassen op voorgenomen besluit/op de gevonden handelingsopties
Besluit toetsen aan de criteria noodzakelijkheid, proportionaliteit en effectiviteit
Is er een andere, minder ingrijpende oplossing te vinden die een vergelijkbaar resultaat
oplevert? noodzakelijkheid
Zijn er onwenselijke/disproportionele gevolgen voorstelbaar als ik de ene dan wel de
andere handelingsoptie uitvoer? proportionaliteitscriterium
Zal mijn voorgenomen besluit bijdragen het belangrijkste doel?
effectiviteitscriterium
6. Onafhankelijk collegiaal consult aanvragen
Ten minste één tweede paar ogen laten meekijken en mee laten beoordelen is een
beroepsnorm en vast jurisprudentie in het tuchtrecht.
7. Dossier voeren
Je besluitvorming moet navolgbaar zijn
8. Een en ander op een rijtje zetten en beslissen
9. Transparant over proces en besluit zijn
10. Besluit uitvoeren
Na het uitvoeren is het nuttig om de aanpak en de beoogde en eventuele niet-beoogde
gevolgen kritisch te evalueren
Het gebruik van het stappenplan maakt dat je inzoomt en uitzoomt, waardoor je reflecteert op
je eigen denk- en besluitvormingsproces.
Voor alle complexe en dilemmacases geldt dat de legitimiteit van de uiteindelijke gekozen
handelingsoptie zal moeten worden gevonden in de kwaliteit van de besluitvorming. Als de
keuze in een complexe casus of beroepsethisch dilemma wordt gemaakt als sluitstuk van ene
grondig genuanceerd, gestructureerd en navolgbaar besluitvormingsproces, verkrijgt deze
keuze procedurele legitimiteit.
NVO (2021). Beroepscode van de NVO. Editie september 2021. Utrecht: NVO.
Online beschikbaar via: https://www.nvo.nl/kwaliteit/beroepscode-en-tuchtrecht
(klik op
“Nederlandstalige uitgave van de Nederlandse Vereniging van pedagogen en
onderwijskundigen (NVO). Beroepscode versie sept 2021”). (44 pagina’s)
Beroepscode en NVO-visie
3
, De NVO staat voor kwaliteit van haar leden en wil de vakbekwaamheid van pedagogen
borgen. NVO-leden staan voor het veilig opgroeien en een optimale ontwikkeling van
kinderen en jongeren, en doelmatige zorg als extra ondersteuning nodig is. Precies hetzelfde
geldt voor (jong)volwassenen in een afhankelijkheidsrelatie. Voor pedagogen is de
pedagogische relatie het aangrijpingspunt van hun handelen; zij zoeken verklaringen én
oplossingen in die relatie. Pedagogen streven primair naar normalisatie van de
opvoedingsrelatie, of die nu eenvoudig of heel complex is. De NVO-beroepscode is dé
professionele standaard voor de leden van de NVO.
Functie NVO-beroepscode
De NVO-beroepscode geeft richting en invulling aan het begrip ‘goed pedagoog’. Op grond
van de beroepscode kunnen pedagogen hun handelen en beslissingen beroepsethisch bepalen
en verantwoorden. De beroepscode kan een steun zijn wanneer er eisen of voorwaarden
worden gesteld die op gespannen voet staan met de kwaliteit die de pedagoog wil bieden. als
dat gebeurt kunnen pedagogen zich op de NVO-beroepscode beroepen. Zij zijn immer
gebonden aan deze beroepscode en daarmee aan de normen waaraan een goed pedagoog
behoort te voldoen.
Beroepscode en professionele autonomie
De NVO-beroepscode borgt randvoorwaarden voor een goede kwaliteit van de professionele
relaties tussen pedagogen en hun cliënten. Een belangrijk aspect is het voorop stellen van de
belangen van de cliënt. Ook al is het de intentie van de NVO-beroepscode om de belangen
van de cliënt te dienen, in uitzonderlijke situaties kan dit anders uitpakken. Vooral wanneer de
belangen en rechten jeugdige cliënten en hun gezaghebbende ouders mogelijkerwijs botsen.
In een aantal bepalingen van de beroepscode krijgt de pedagoog de mogelijkheid om, voor
zover noodzakelijk, tot een andere afweging te komen. Dat gebeurt in een zogeheten ‘tenzij-
clausule’.
Na de algemene regel volgt de tekst: ‘tenzij de pedagoog meent dat het toepassen van deze
regel in strijd is met de zorg van een goed pedagoog’. Deze clausule biedt de mogelijkheid
om, bij wijze van uitzondering, af te wijken van het algemene voorschrift en anders te
beslissen. Vanzelfsprekend dient dit te gebeuren op basis van een zorgvuldige afweging van
alle belangen. In de afweging die de pedagoog in het kader van een ‘tenzij clausule’ maakt,
dient het belang van de jeugdige zijn eerste overweging te vormen. Ook als de ouder of
opvoeder van de jeugdige zijn cliënt is. In het werk van pedagogen geldt deze norm niet
alleen voor jeugdigen, maar evenzeer voor meerderjarige cliënten die vanwege hun beperking
in een afhankelijkheidsrelatie verkeren.
Eén beroepscode voor alle NVO-leden
De beroepscode geeft algemene normen die gelden voor alle NVO leden, ongeacht hun
werkveld en functie.
NVO-beroepscode voor pedagogen zonder cliëntrelaties
Ook van deze pedagogen wordt verwacht dat zij zich in hun begeleidende, ondersteunende of
leidinggevende taken laten leiden door de bepalingen over de relatie tussen de pedagoog en de
cliënt, en door de algemene bepalingen uit de NVO-beroepscode.
Samenwerkende Beroepsverenigingen (december 2020). Wegwijzer Zorgvuldig
handelen bij toestemming voor jeugdhulp. Te downloaden via
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Laurajsdjcskjc. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
