Inhoudsopgave
H1 Tijd van jagers en boeren..........................................................................3
Jagers-verzamelaars: Rendierjagers...............................................................................3
De eerste boeren: Bandkeramiekers en hunebedbouwers..............................................4
Van stadstaat tot wereldmacht.......................................................................................5
De agrarisch-stedelijke levenswijze: het verschijnsel stad..............................................5
De lage landen in de Romeinse tijd................................................................................6
H3 Tijd van Monniken en Ridders....................................................................6
Strijd om de macht......................................................................................................... 7
Strijd om de ziel.............................................................................................................. 7
Strijd om het bestaan..................................................................................................... 7
H4 tijd van steden en staten...........................................................................8
De lage landen onder Bourgondiërs en Hebsburgers......................................................8
Geestelijken, edelen en ridders......................................................................................8
Stedelingen en plattelanders.......................................................................................... 9
Cultuur in de tijd van steden en staten.........................................................................10
H5 Tijd van Ontdekkers en Hervormers.........................................................10
Europeanen op ontdekkingsreis....................................................................................10
Het ware geloof als inzet.............................................................................................. 11
Van centralisatie naar afscheiding................................................................................11
H6 Tijd van Regenten en Vorsten..................................................................12
Strijd, onafhankelijkheid en grote mogendheid.............................................................12
Een spin in een wereldhandelsweb...............................................................................13
Een gouden eeuw......................................................................................................... 14
H7 Tijd van Pruiken en Revoluties.................................................................................14
Verdeeldheid in de Republiek.......................................................................................14
De Bataafse Republiek.................................................................................................. 15
Economische achteruitgang en nieuwe ideeën.............................................................15
H8 Tijd van Burgers en Stoommachines.........................................................16
Ontwikkelingen in de eerste helft van de 19e eeuw......................................................17
Industriële revolutie...................................................................................................... 18
Ontwikkelingen in de tweede helft van de 19e eeuw.....................................................18
Culturele ontwikkelingen in de 19e eeuw......................................................................19
H9 Tijd van wereldoorlogen en Holocaust......................................................19
De eerste wereldoorlog (1914-1918)............................................................................20
, Het Interbellum (1918-1939)........................................................................................20
De tweede wereldoorlog (1939-1945)...........................................................................21
Wederopbouw en dekolonisatie (1945-1950)................................................................22
H10 Tijd van televisie en computer...............................................................23
Politieke ontwikkelingen op wereldschaal.....................................................................23
Sociaaleconomische ontwikkelingen: opbouw van een verzorgingsstaat......................24
Culturele ontwikkelingen: naar een multiculturele samenleving...................................25
H11 Doelen voor geschiedenis & samenleving in het basisonderwijs...............26
H12 Geschiedenis en samenleving voor wie?.................................................30
Visies op de ontwikkeling van kinderen tussen 4 en 12 jaar.........................................30
De wereld van het kind en de keuze van leerstof.........................................................31
Kind en tijd voor het onderwijs in geschiedenis is het bevorderen van tijdsbesef bij
kinderen een belangrijk doel.........................................................................................31
H13 Beeldvorming........................................................................................33
Historisch besef en beeldvorming.................................................................................33
H14 Van lesdoel tot evaluatie.......................................................................36
Voorbereiding van een les en lessenserie.....................................................................36
Historisch redeneren..................................................................................................... 37
Introductie van een les en lessenserie..........................................................................38
Inleiden in en onderzoekend en ontdekkend leren.......................................................39
Evaluatie....................................................................................................................... 39
H15 werken met lesmaterialen......................................................................40
Werken met methoden voor geschiedenis en samenleving..........................................40
Methoden voor geschiedenis en samenleving en wereldoriëntatie in thema’s.............40
Geschiedenismethoden en wereld oriënterende thema’s in de lespraktijk...................40
Burgerschap in methoden............................................................................................. 41
Het kiezen van een methode voor geschiedenis en de samenleving............................41
H16 Een schoolprogramma voor geschiedenis en samenleving.......................42
Interne structuur van het programma..........................................................................42
Een programma voor de onderbouw.............................................................................43
Een programma voor de bovenbouw............................................................................43
Leerstofordening voor geschiedenis.............................................................................44
H1 Tijd van jagers en boeren 3000 v.Chr.
H2 Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v.Chr. – 500
na Chr.
H3 Tijd van monniken en ridders 500 - 1000
H4 Tijd van steden en staten 1000 - 1500
H5 Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600
H6 Tijd van regenten en vorsten 1600 - 1700
,H7 Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800
H8 Tijd van burgers en stoommachines 1800 - 1900
H9 Tijd van de wereldoorlogen en holocaust 1900 - 1945
H10 Tijd van televisie en computers 1945 – heden
H1 Tijd van jagers en boeren
Tijd van jagers en boeren 3000 v.Chr.
Kenmerkende aspecten basisonderwijs:
- De levenswijze van de jagers-verzamelaars
- Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Canonvensters:
- Trijntje (5500 v. chr.)
- Hunebedden. Vroege landbouwers (3000 v. chr.)
Ooit is alles begonnen
Vanaf ongeveer 3 miljoen jaar geleden bestaat de mens. De denkende
mens ontstond tussen de 200.000 en 100.000 jaar geleden in Afrika. Zon
40.000 jaar geleden kwam de Homo sapiens naar Europa.
Jagers-verzamelaars: Rendierjagers
Na de ijstijd steeg zo’n 10.000 jaar geleden de temperatuur naar hoe het
nu is. De oudste sporen van de mens gaan terug naar 700.000 jaar
geleden. De resten uit deze tijd bestaan uit vuurstenen werktuigen en
messen en schaven. Steen was deze tijd belangrijk materiaal voor de
mens, daarom de naam steentijd. De fossielen resten van mensen uit deze
tijd worden de Neanderthalers genoemd. Het DNA hiervan verschilt erg
met de Homo sapiens. Er is geen bewijs over de oorzaak van het
verdwijnen van de neanderthaler.
De oudste mensen zijn jagers-verzamelaars en leven als nomaden:
- Het voedsel wordt verkregen door verzamelen, jagen en vissen
- De mensen wonen in tijdelijke kampementen in de nabijheid van
voedsel
- De mensen volgen kudden dieren
- De enige sporen zijn van hun kampementen
Vanaf ongeveer 30.000 jaar geleden maken de Homo sapiens afbeeldingen
in de vorm van beeldjes en grotschilderingen. Vanaf de stijging van de
temperatuur 10.000 jaar geleden zijn de rendierjagers naar de lage landen
gekomen. Zij volgen de kudden rendieren, hun hoofdvoedsel. Ze gebruiken
vuurstenen werktuigen en harpoenen, pijl en boog en bijlen. De
achtergelaten sporen bestaan uit hun kampementen.
, Na het stijgen van de zeespiegel bleven de jagers-verzamelaars in hun
eigen jachtgebied en gingen ze minder achter de kudden aan. De
levenswijze jagen-verzamelaar duurde tot 1500 v. chr.
De eerste boeren: Bandkeramiekers en
hunebedbouwers
Jagers gaan over op landbouw. Ze gaan hun eigen voedsel verbouwen.
Eerst ontstond de akkerbouw (groente en graan verbouwen) en daarna de
veeteelt door het temmen van vee. Dit noem je de agrarische revolutie of
neolithische revolutie. De landbouw begon bij de halve maan in het nabije
oosten. Er ontstond permanente nederzetting. Door migratie en overname
van technieken breidde de landbouw zich uit naar het westen.
In Midden-Europa ontstond een cultuur van landbouwers, de
bandkeramiekers. Zij verplaatste zich naar Zuid-Limburg en verlieten deze
plaats ook weer rond 4900 v. chr. De bandkeramiekers aten vooral hun
vee, maar jagen en verzamelen ook nog. Ze gebruikte dissels,
graafstokken, vuurstenen sikkels, maalstenen en driehoekige pijlspitsen.
De belangrijkste cultuuruiting zijn de potten met versieringen.
De eerste echte agrarische samenleving in Nederland vanaf 3400 v. chr. is
die van de hunebedbouwers. Ze noemen ze ook wel de
trechterbekercultuur. Hunebedbouwers leggen rond hun huizen akkers
aan. Ze gebruikte een stenen bijl en ploeg. Ook gebruiken ze nog veel
voorwerpen van vuursteen. Ze deden ook nog aan jagen en verzamelen.
Er werd veel aardewerk gemaakt waar resten van gevonden worden. De
grootste cultuuruiting zijn de hunebedden.
Later komen verschillende nieuwe culturen naar voren. Nieuwe
ontwikkelingen zijn het gebruik van massief hout, wagenwielen en de
import van koperen voorwerpen. Later komt er ook brons wat de overstap
van de steentijd naar de bronstijd veroorzaakt van 2100 v. chr. tot 700 v.
chr. Vervolgens kwam de ijzertijd van 700 v. chr. tot 50 v. chr. Ze
verplaatsen zich naar Friesland. Door de vele overstromingen bouwen ze
terpen of wierden om de boerderijen op te bouwen. De terpentijd duurt tot
1100 n. chr.
De prehistorie stopt vanaf het moment dat er geschriften zijn die we
kunnen lezen. Dit is ongeveer vanaf 50 na. Chr.
H2 Tijd van Grieken en Romeinen
Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v.Chr. – 500 na Chr.
Kenmerkende aspecten basisonderwijs:
- De verspreiding van de Grieks-romeinse cultuur en de confrontatie
met de Germaanse cultuur
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tararotteveel99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,92. Je zit daarna nergens aan vast.