Samenvatting
Samenvatting inleiding staats- en bestuursrecht
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Een zeer uitgebreide samenvatting van alle stof (hoorcolleges en te lezen stof) voor het vak inleiding staats- en bestuursrecht.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Inleiding staats- en bestuursrecht – uitgebreide samenvattingThema 1 – Beginselen van de democratische rechtstaat
Er zijn twee soorten recht: privaatrecht, waarbij het gaat over relaties tussen personen
onderling en waarin er gelijke partijen zijn. Ook de overheid kan deelnemen aan
privaatrecht, bijvoorbeeld als het iets koopt. Publiekrecht is het geheel van rechtsregels die
gaan over het handelen van de overheid, waarbij de overheid bindende beslissingen kan
nemen via publiekrechtelijke rechtshandelingen. Er zijn 3 gebieden binnen publiekrecht:
Strafrecht
Bestuursrecht besluiten van de overheid legitimeren
Constitutioneel recht (=staatsrecht) inrichting van de staat (grondwet, trias
politica, etc.)
In deze studie staan de laatste twee centraal, welke gaan over de organisatie van de staat, de
verhouding tussen de burger en de overheid en tussen overheden onderling, en over de
(eenzijdige) uitoefening van overheidsgezag via publiekrechtelijke rechtshandelingen. Staten
verschillen in de vormgeving van deze relaties. In Nederland vormt de democratische
rechtstaat een belangrijk uitgangspunt voor deze vormgeving.
Staatsrecht = het recht dat uitsluitend relaties regelt waarbij de overheid betrokken is. Of
complexer: Het primaire recht dat overheidsambten instelt, daaraan bevoegdheden toekent
en hun onderlinge betrekkingen en ook die tot de onderdanen regelt.
Het staatsrecht heeft vier belangrijke functies:
Constitueren overheidsambten instellen de grondwet stelt de Tweede Kamer
en de Staten Generaal etc. in het leven.
Attribueren en delegeren het attribueren van bevoegdheden en deze aan
overheidsambten delegeren de grondwet geeft de overheidsambten regelgevende
en bestuursbevoegdheden. Regelgevende bevoegdheden is de bevoegdheid tot het
vaststellen van algemene regelgeving, bestuurs-/beschikkingsbevoegdheden is de
bevoegdheid om algemene regels uit te voeren in toe te passen (via beschikkingen,
wat de bevoegdheid is om individuele beslissingen te nemen in het uitvoeren van de
regelgeving). Wanneer bestaande bevoegdheden overgedragen worden, hangt af van
de term of delegatie mogelijk is. Bij ‘bij wet’ en ‘behoudens ieders
verantwoordelijkheid volgens de wet’ is dit niet mogelijk, bij ‘bij of krachtens de wet’
en ‘de wet regelt’/’regels’/’regeling’ wel. Dit geldt alleen voor de Grondwet. In
Nederland komt veel regelgeving voort uit delegatie. Iets anders dan attribueren is
taakstelling. Dit is niet hetzelfde, omdat je dan bevoegdheden kan bepalen aan de
hand van de aan jou gestelde taak. Maar ze werken wel samen. De grondwet bepaalt
meestal de bevoegdheden en de politiek de taak.
Reguleren voorwaarden en grenzen stellen aan de uitoefening van die
bevoegdheden bijvoorbeeld: 150 leden in de Tweede Kamer, of je moet met een
meerderheid zijn om een wet door te kunnen stemmen.
Legitimeren bijdragen aan de aanvaarding van burgers van en het vertrouwen in
de machtsuitoefening door de staat dit kan op verschillende manieren, zoals open
bestuur.
Rechtshandeling een actie die erop gericht is om iets in het recht (recht, plicht, etc.) te
veranderen.
Jurisprudentie verzameling van uitspraken van rechters.
,Rechtsbronnen zijn het geheel van wetboeken, de grondwet, jurisprudentie, regels,
verdragen en wetten (ook internationale regelgeving), etc.
Kenmerken van een staat: legitiem gezag, grondgebied erkend door andere staten, bevolking.
De (democratische) rechtstaat heeft als kenmerk vijf verschillende beginselen:
Legaliteitsbeginsel Alle overheidsoptreden moeten berusten op een wettelijke
grondslag in ofwel de grondwet, of een wet in formele zin (= een wet die tot stand is
gekomen door een samenwerking tussen de regering (koning + ministers) en het
parlement). Rechtszekerheid en rechtsgelijkheid kan zo gewaarborgd worden, en
willekeur van overheidsoptreden voorkomen.
Machtenscheiding Trias Politica: macht is verdeeld over de wetgevende macht
(parlement + regering (koning en ministers)), de uitvoerende macht (regering: koning
en ministers) en de rechterlijke macht (rechter). Tegenwoordig is er geen hele stricte
scheiding meer, maar ligt de nadruk op samenwerking en controle (checks &
balances). De rechter kan wetten in formele zin of verdragen niet toetsen aan de
grondwet (=toetsingsverbod).
Grondrechten Inwoners hebben fundamentele rechten en vrijheden die de
overheid moet respecteren dan wel actief moet realiseren.
Rechterlijke controle De burger heeft het recht om naar een onafhankelijke rechter
te stappen, ook tegen beslissingen van de overheid.
Democratie De belangrijkste beslissingen moeten bij meerderheid worden
genomen door een verkozen volksvertegenwoordiging, waarbij rekening wordt
gehouden met minderheidsgroepen. In Nederland hebben wij een stelsel van
evenredige vertegenwoordiging, elke stem telt (niet zoals in de VS, met het
kiesmannen stelsel). Zonder democratie dus geen rechtstaat.
Het boek geeft als zesde beginsel ook nog dat wetten geen terugwerkende krachten hebben,
dus een regel moet altijd voorafgaan aan overheidsoptreden.
Tegenstellingen tot de rechtstaat zijn:
Politiestaat de overheid treedt op naar eigen goeddunken het
legaliteitsbeginsel gaat dit tegen.
Totalitaire staat geen grens aan overheidsinterventie.
In regelgeving van de EU staat dat lidstaten de rechtstaat niet mogen schenden, maar er
wordt niet concreet benoemd wat de eisen zijn om te voldoen aan de eisen van de
rechtstaat.
Elementen uit de rechtstaat komen uit verschillende Europese gebieden. De term komt uit
Duitsland, machtenscheiding en dergelijke komt uit Frankrijk, processen en democratische
invloeden komen uit Engeland, en grondrechten komen o.a. uit Nederland.
Macht is feitelijk. Wanneer macht gelegitimeerd is (bijvoorbeeld volgens de wet), dan is er
sprake van (overheids)gezag. Om dit gezag uit te voeren krijgt de overheid regelgevende en
bestuurlijke bevoegdheden.
, Een belangrijke ontwikkeling was in de zestiende eeuw, waar macht en gezag verplaatste van
de persoon (vorst) naar het ambt, waardoor het makkelijker overdraagbaar werd en macht
makkelijker verdeeld kon worden.
Of een overheid legitiem is is moeilijk vast te stellen, aangezien die ook subjectief is vanuit
het volk. Wel zijn er richtlijnen en eisen vanuit internationale organisaties waaraan
overheden zich moeten houden om niet als illegitiem te worden beschouwd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper simchakruithof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,09. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52928 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen