Alle Dermatologie voor
huidtherapeuten blok 1.2
Hoofdstuk 2 Diagnostiek van
huidafwijkingen
2.2 Anamnese
• Belangrijk onderdeel diagnostisch proces.
• De uitgebreidheid hangt af van de aandoening van de patient.
• Er zijn verschillende soorten: specifiek, gericht op de aandoening en algemeen
Specifiek:
• Waar en hoe is het begonnen
• Hoe heeft het zich daarna ontwikkeld
• Komen er huidziekten in de familie voor
• Wat is er tot nu toe aan gedaan
Algemeen:
• Is de patient verder gezond
• Welke ziekten in het verleden gehad
• Ooit opgenomen in het ziekenhuis
• Overgevoeligheid voor medicijnen
2.3 Inspectie
• Het bekijken van de huidaandoening van de patient
• Bij goede verlichting
• Aanbevolen om hele lichaam te bekijken bv mij huidkanker
• Sommige vinden het onderzoek vervelend en hebben ook liever iemand van
hetzelfde geslacht
• Begin veraf en kom dan steeds dichterbij
• Kijk goed naar efflorescenties, aard van oppervlak en provoke
2.3.1 Efflorescentieleer
• Elementen waaruit de aandoening is opgebouwd
2.3.2 Efflorescenties (blok 1 uitgebreide omschrijving)
Atrofie, bulla, cicatrix, comedo, crusta, cyste, dyschromie, ecchymose, erosie,
erytheem, erythematossquameus, excoriatie, fissuur, hematoom, hyperkeratose,
lichenificatie, macula, nodulus, nodus, oedeem, papel, petechia, plaque, purpura,
pustel, ragade, squama, teleangiectasieen, tumor, ulcus, urtica, vesikel, vulnus
2.3.3 PROVOKE (blok 1 uitgebreid)
• Diagnostisch hulpmiddel voor beschrijving dermatose
• P -> plaats
• R -> rangschikking
• O -> omvang
• V -> vorm
• O -> omtrek
• K -> kleur
,• E -> efflorescenties
2.3.4 Hulpmiddelen bij de inspectie
• Loep, vergroting voor fijnere details, lampje, alcohol voor reiniging, tissues,
minerale olie
• Diascopie -> plastic liniaal, belangrijk bij erytheem
• Meetlint of liniaal, voor grootte leasies
• Woodlamp voor pigmentstoornissen, infecties & bacterien, urine onderzoeken
• Dermatoscopie -> huid wordt bekeken met een dermatoscoop, vergroot en
belicht de huid. Wordt tegen de huid gehouden -> hoornlaag wordt doorzichtig.
Epidermis structuur zichtbaar. Vooral nuttig bij de diagnostiek van
gepigmenteerde afwijkingen, kan ook voor capillairen of andere
bindweefselziekten.
• Fototoestel -> huidbeeld vastleggen. Bv ugly duckling sign. Foto’s kunnen
veranderingen weergeven. Foto’s ook voor communicatie.
2.4 Palpatie
• Kan voor de diagnostiek belangrijke informatie opleveren
• Geindureerd, fluctuatie, consistentie, temperatuur, rekbaarheid
• Bij verticale druk op een intacte blaar breidt de bulla zich opzij uit.
• Bij sommige dermatofibromen wordt de leasie bij druk van opzij als het ware
naar beneden getrokken -> dimple sign
• Meestal draag je handschoentjes
Hoofdstuk 12
12.2 Keloiden en hypertrofische littekens
• Litteken -> bindweefsel dat normaal weefsel vervangt dat is vernietigd door
trauma of ziekte.
• Beschadiging van de huid tot in de dermis of dieper -> altijd litteken, omdat
alleen de epidermis geheel kan regenereren.
• Soms zijn littekens verheven -> hypertrofisch litteken. Kan zelfs nog
uitbreiden dan de oorspronkelijke grootte (van de wond) -> dan is het een
keloid.
• Kan bij alle huidtypen, maar meer bij donker gepigmenteerde mensen. Kan
familiaire aanleg, meestal niet op jonge leeftijd en ouderen.
Klinisch beeld
Hypertrofische littekens en keloiden beginnen als verheven roze/paarse laesies
die pijnlijk kunnen zijn, jeuken of beide.
De overliggende epidermis is glad en het dermale gedeelte van de afwijking voelt
stevig aan.
Hypertrofische littekens en keloiden kunnen over optreden, vaak oorlellen en
bovenste deel romp.
Beide een reactie op een verwonding van de huid (keloiden in enkele gevallen
zonder trauma).
Aard kan verschillend zijn -> scherp trauma (bv doorboren oorlellen),
brandwonden, acne, infecties, en sommige blaarvormende huidziekten.
Hypertrofische littekens beperken zich tot de oorspronkelijke wondranden,
keloiden gaan er ver buiten. Hypertrofisch vaak weinig klachten 12-18 maanden
na max grootte spontaan in regressie.
Keloiden geven regelmatig aanleiding tot jeuk en pijn en verdwijnen over het
algemeen niet vanzelf.
Oorzaak/ontstaanswijze
,• Wat er in de wondgenezing fout gaat is onbekend
• Factoren die ontsteking verergeren (infectie, spanning, aanwezigheid
lichaamsvreemd materiaal) stimuleren waarschijnlijk keloidale reactie.
• Melanine-producerende melanocyten spelen waarschijnlijk een rol, kans wordt
groter bij gepigmenteerde mensen.
• Mestcellen waarvan bekend is dat ze de collageensynthese stimuleren, zijn in
verhoofde aantallen aanwezig in zowel hypertrofische littekens als in keloiden.
• Belangrijke rol hypertrofische littekens -> TGF-B (transforming growth factor-
B), dat de synthese van de dermale matrixsubstantie stimuleert.
• Hypertrofisch litteken & keloid -> sprake van toename van bindweefsel,
bloedvaten en cellen tov normale huid en normaal littekenweefsel.
• Bij keloiden aanzienlijk hoeveelheden grote en dikke collageenvezels, bestaan
uit multipele samengeplakte fibrillen.
• Risicofactoren keloiden & hypertrofische littekens -> donker gepigmenteerd,
brandwonden, geinfecteerde laesies, aanwezigheid lichaamsvreemd materiaal,
lokalisatie oorlellen, de huid over het borstbeen, buitenzijde van de
bovenarmen en schouderbladen, eerder opgetreden zij van dergelijke littekens,
leeftijd 15-30 jaar en positieve familieanamnese.
Diagnostiek
• klinisch beeld & anamnese
• Groter worden van een litteken kan ook sarcoidose zijn.
Behandeling
• recente en niet ernstige hypertrofische littekens -> siliconenpreparaten
• Occlusieve siliconenproducten zijn effectiever dan niet-occlusieve
• Kunnen het aspect verbeteren en symptomen verminderen
• Effectief in het voorkomen van hypertrofische littekens, wanneer ze 2 weken
na een verwonding worden aangebracht. Tape of steristrips zijn daarvoor een
goed alternatief. siliconenbanden/pleisters moeten minimaal 12 uur per dag op
de huid blijven en de behandelduur is minstens 2-3 maanden.
• Geen ernstige bijwerkingen: jeuk, huiduitslag, en onaangename geur is 1-2
dagen
• Onvoldoende effect -> intralesionale injecties van corticosteroiden, 4-6 weken.
Hoog succespercentage maar atrofie en pigmentverschuivingen zijn
bijwerkingen.
• Hypertrofische littekens -> chirurgische inxcisie, laserbehandeling,
cryotherapie, druktherapie en intralaesionale injecties met fluorouracil. Meestal
worden de behandelingen gecombineerd.
• Behandeling keroiden overlapt met hypertrofische littekens, maar siliconen zijn
ineffectief en de agressievere behandelingsmethoden leveren minder goede
resultaten op. Excideren van een keloid zonder aanvullende postoperatieve
maatregelen resulteert in de meeste gevallen recidief.
12.3 Acne keloidalis nuchae
• Karakteristiek beeld van chronische folliculitis gevolgd door keloidale papels en
plaques in de nek en laag op het achterhoofd van jonge negroide mannen.
Naam acne is eigenlijk foutief.
Klinisch beeld
, • begint als chronische folliculitis van de nek en achterhoofd met papels en
pustels, kan maanden tot jaren blijven.
• Vaak meerdere haren uit een individuele follikel. Daarna gaan de laesies
geleidelijk over in vastaanvoelende, halfbolvormige folliculaire papels 2-4 mm.
Geleidelijk meer en grotere laesies. Vormen keloidale plaques van enkele to 10
cm groot ter hoogte van de achterste haargrens.
• Jeuken, pijnlijk en cosmetisch sterk ontsiering.
• Verlittekende haaruitval komt vooral voor in de grotere plaques komt veel
voor. Kunnen pus afscheiden.
Oorzaak/ontstaanswijze
• oorzaak onbekend.
• Het haar in de huid teruggroeien van haren na afscheren of heel kort knippen
daarvan kan mogelijk een rol spelen.
Diagnostiek
• Klinisch beeld is - in afwezigheid van voorafgaand trauma op die plaats -
diagnostisch. In het inflammatoire stadium moet ook gedacht worden aan
andere vormen van folliculitis.
Behandeling & Prognose
• Behandeling met lokale en/of orale antibiotica kan nuttig zijn in stadium van
folliculitis.
• Toediening van tretinoinecreme en dermatocorticosteroiden kan verbetering
geven. In het gevorderde keloidale stadium kunnen cryotherapie, chirurgisch
excisie, behandeling CO2-laser, intralaesionale toediening van corticosteroiden
of combinaties daarvan geprobeerd worden.
12.4 Atrofie en atrofische littekens
12.4.1 Atrofie
• Verlies van weefsel van de epidermis en/of de dermis en/of de subcutane
weefsels.
• Oppervlakkig -> kunnen zeer fijne rimpels zijn en kan de huid doorschijnender
zijn
• Kan gegeneraliseerd zijn of gelokaliseerd.
• Gegeneraliseerd -> fysiologisch voor bij zeer oude mensen. Hoe ouder hou
dunner de huid, door atrofie dermis en epidermis. Huid wordt slapper, minder
elastisch, doorschijnender en gevoeliger voor trauma. Wordt vaak gezien bij
oudere patienten met reumatoide artritis vooral vrouwen.
• Meest prominent op handruggen, waar men soms zelfs de pezen kan zien
• Gelokaliseerd heeft vele mogelijke oorzaken
12.4.2 Atrofische littekens
• Litteken -> bindweefsel dat normaal bindweefsel vervangt dat is vernietigd
door trauma of ziekte
