Dit is een zeer uitgebreide samenvatting over alle theorie van H10. Ik heb hierbij in een paragraaf stukken tekst volledig dikgedrukt, dit zijn stukjes die de tekst erboven samenvatten. Met deze stukjes kun je jouw eigen kennis testen; wat weet je al wel of wat juist niet. Verder heb ik alle belang...
Biologie SV hst. 10
Paragraaf 1 - Fossielen en hun ouderdom
Als een dier sterft, dan breken
reducenten (bacteriën & schimmels)
de resten af. Gemummificeerde dieren
of koude, droge gebieden blijven
echter beter bewaard. Resten en
sporen van organismen uit een ver
verleden, zijn fossielen. De vorming
van een fossiel, de fossilisati, begint
vaak met een aardverschuiving,
waarbij een bodemlaag een dood
organisme luchtdicht afdekt. Mineralen
uit de bodem vervangen de organische stoffen in de botresten (langzaam
proces). Botten of schelpen die heel erg oud zijn verstenen hierdoor, en worden
versteend gevonden.
Paleontologen kunnen bij ingevroren dieren in de darm zien wat ze hebben
gegeten, aan de spieren zien hoe ze zich voortbewogen, schubben of veren
achterhalen en zelfs kleuren achterhalen. Het organel melanosomen geeft de
kleur van vogels weer van de veren. Afhankelijk van het type pigment, het aantal
en de ordening van de melanosomen ontstaan rode, zwarte en grijze kleuren. Zijn
er geen melanosomen, dan is de veer wit.
Fossielen geven veel informatie over uitgestorven soorten. Sommige
fossielen zijn afdrukken, andere zijn versteende delen. Weer andere zijn
in bevroren of verdroogde toestand bewaard.
Gidsfossielen zijn fossielen waarmee de ouderdom van een aardlaag ten
opzichte van een of meer andere aardlagen vast te stellen is. Met gidsfossielen
de ouderdom van een aardlaag en andere
fossielen bepalen, is een manier van relatieve
ouderdomsbepaling. Je bepaalt dan de
ouderdom van fossielen ten opzichte van
elkaar.
Onderzoekers gebruiken voor een absolute
ouderdomsbepaling natuurkundige
technieken met behulp van radioactieve
atomen. Bij deze methode is de hoeveelheid
radioactieve atomen in een steen of fossiel de
maat voor de ouderdom. Van veel
atoomsoorten zijn meerdere isotopen bekend. Standaardvorm 12C en het
zwaardere isotoop 14C. 14C-isotopen zijn radioactief. Ze vallen uit elkaar, waarbij
ze straling afgeven en overgaan in 14N, dat niet meer radioactief is. Dit is
radioactief verval. De tijd waarin de helft van de hoeveelheid radioactieve
isotopen uit elkaar valt, heet de halveringstijd.
Relatieve ouderdomsbepaling gebeurt door middel van gidsfossielen,
absolute ouderdomsbepaling met behulp van isotopen.
, Paragraaf 2 - Soorten veranderen
Biologen gaan ervan uit dat nieuwe soorten ontstaan uit al bestaande soorten.
Een nieuwe eigenschap begint met een mutatie, een verandering in een gen in
het DNA. Hierdoor ontstaat een genvariant, een allel. Mutaties kunnen tot
nieuwe eigenschappen leiden (fenotype). Als er door mutaties ‘betere’
eigenschappen ontstaan kan er een verschuiving van de allelfrequentie komen,
de procentuele verdeling van de allelen van een bepaald gen in de populatie. Het
kost veel tijd voordat zo’n succesvolle nieuwe
combinatie is ontstaan. Evolutie, de ontwikkeling
van soorten in de tijd, gaat langzaam. Het is een
proces van vele generaties.
Door mutaties verandert het DNA van
organismen in een populatie voortdurend. Een
combinatie van nieuwe allelen kan leiden tot
het ontstaan van nieuwe eigenschappen. Een
soort verandert: evolutie.
Radioactieve straling, uv-licht en bepaalde
chemische stoffen zijn mutageen: zij veroorzaken
mutaties in het DNA. Een verandering in één base
heet een puntmutatie. Het kan leiden tot een nieuw
allel, dat een eiwit levert met een andere bouw of
activiteit. Bij chromosoommutaties gaat het om
een verandering groter dan één base, vaak betreft
het zelfs meerdere genen. Hele stukken DNA kunnen
verdwijnen, verdubbelen of omkeren. Delen van
chromosomen kunnen ook afbreken en zich hechten aan een ander chromosoom
of op een andere plaats terechtkomen in hetzelfde chromosoom. Trisomie van
chromosoom 21 bij mensen is een voorbeeld van een genoommutatie, een
verandering in het aantal chromosomen. Behalve trisomie komt ook monosomie
voor. De meeste vormen van mono- en trisomie zijn niet levensvatbaar. Door
verdubbeling van diploïde cellen kunnen tetraploïde cellen ontstaan. Tetraploïde
cellen hebben van elk chromosoom vier exemplaren (4n). Zij ontstaan als een cel
bij een mitose geen trekdraden vormt. Hierdoor blijven de chromatiden bij elkaar
in de cel en splitst de cel niet.
Beide ouders geven de helft (haploïd, n) van hun chromosomen door aan de
nakomeling. Deze recombinatie van chromosomen en allelen geeft de
nakomelingen allerlei combinaties aan eigenschappen die niet bij de ouders
voorkomen. Binnen een populatie geeft geslachtelijke voortplanting meestal
veel genetische variatie. Al de allelen in een populatie samen, noem je de
genenpool van een populatie.
De allelfrequentie van een allel voor een eigenschap waardoor je een groter
voortplantingssucces hebt, neemt met elke volgende generatie toe. Allerlei
factoren, zoals erfelijkheid en omgeving, bepalen welke individuen het langst
overleven en de meeste nakomelingen krijgen. Dit proces heet natuurlijke
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melissa2005ve. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
