Samenvatting Onderwijswetenschappen
Wat is leren?
- Leren is een proces dat leidt tot een blijvende verandering van kennis, vaardigheid of houding.
- Leren kan intentioneel of incidenteel zijn
o Intentioneel: er worden activiteiten uitgevoerd met het doel om iets te leren
o Incidenteel: er worden activiteiten uitgevoerd die een ander doel dienen, leren is een bijproduct van die activiteiten
- Leren is niet gebonden aan plaats of leeftijd
- Leren gebeurt niet automatisch; het vereist inzet en aandacht.
Wat is instructie?
- Instructie is elke vorm van pedagogisch-didactisch (onderwijskundige) ondersteuning die het leren faciliteert
- Instructie is altijd intentioneel
- Instructie is niet gebonden aan plaats of leeftijd
- Instructie hoeft niet door een bevoegde leraar gegeven te worden
- Instructie omvat meer dan alleen lesgeven
Wat is onderwijs?
- Onderwijs is een geïnstitutionaliseerde en geprofessionaliseerde vorm van (leren en) instructie
- Onderwijs is gebonden aan plaats en leeftijd
- Onderwijs wordt gegeven door een gediplomeerd leraar
- Onderwijs heeft een langere looptijd dan instructie (meer en omvangrijkere leerdoelen/eindtermen die bereikt moeten worden)
Onderwijswetenschappen
- Is een toegepaste wetenschap die het onderwijs bestudeert en hierdoor probeert een bijdrage te leveren aan de verbetering van X
- Multidisciplinair
- Nederlandse onderwijssysteem is sterk verzuild (veel niveaus), vroege selectie/uitsplitsing
- Onderwijswetenschapper als scientist-practitioner
o Wisselwerking theorie en praktijk
o Baseert beroepsmatig handelen op wetenschappelijk inzichten
o Toetst de resultaten van dat beroepsmatig handelen aan diezelfde wetenschappelijke inzichten.
- Soorten onderwijsonderzoek:
o Fundamenteel-wetenschappelijk
Vragen vanuit nieuwsgierigheid onderzoeker
Kennis om de kennis
Niet primair gericht op de toepasbaarheid in het onderwijs
o Praktijkgericht
, Vragen vanuit de school
Toepassingsgericht (onderwijs willen verbeteren)
Resultaten direct toepasbaar in de eigen school/klas
o Beleidsgericht
Vragen vanuit schoolbesturen of de overheid
Toepassingsgericht (beleid willen maken of evalueren)
Resultaten onderbouwen beleid- of niet
- Context:
o Lerarenopleiding, advies, ondersteuning, onderzoek, beleid
- In functies:
o Onderwijswetenschapper, onderwijsadviseur, onderwijsonderzoeker, beleidsmaker
- Ecologisch model Bronfenbrenner:
o Micro: Prestaties en welbevinden individuele leerling (in de klas)
Voordeel vroege selectie: gelijkgestemden, meer zelfvertrouwen: psychologie
‘Hogere’ niveaus profiteren van smallere klassen voor hun intellectuele ontwikkeling vanwege gelijkgestemden: sociologie en
economie
o Meso: leeromgeving en leraar
Bespreken controversiële of gevoelige onderwerpen, ook al is het lastig: pedagogiek
o Macro: sociale gelijkheid, onderwijs en samenleving
Onderwijs kan sociale verschillen en maatschappelijke scheidslijnen niet oplossen volgens professionals maar onderwijs heeft wel
een maatschappelijke opdracht: pedagogiek.
Drie psychologische leertheorieën:
- Behaviorisme
o Definitie leren: leren is het veranderen van observeerbaar gedrag (oefenen, externe prikkels)
o Een stroming in de psychologie waarin leren wordt beschouwd als een proces van conditioneren
Conditioneren is het aanbieden van prikkels (stimuli/reinforcement) om de kans op een bepaald soort gedrag te vergroten
2 vormen van conditioneren:
Klassiek conditioneren (Pavlov, Watson)
o Werkt dit ook bij mensen? Ja (Little Einstein): kind bang voor muis na hard geluid.
Operant conditioneren (Thorndike, Skinner)
o Vrijwillig, gecontrolled gedrag (tegenhanger fysiologische reactie)
o Typen consequenties:
Reinforcement (bekrachtiging, beide beloning): aanmoediging gedrag
, Positief: prettige stimulus toevoegen (geen beloning, maar toevoeging)
Negatief: onprettige stimulus wegnemen (geen straf, weghalen)
In beide gevallen een beloning: straffen is ineffectief
Punishment (straffen):
Ontmoediging gedrag
Presentation punishment: onprettige stimulus toevoegen
Removal punisment: prettige stimulus wegnemen
o Reinforcement schema’s:
Continuous reinforcement schedule: nieuw gedrag aanleren: elke correcte respons beloning
Intermittent reinforcement schedule: gedrag aangeleerd, dit voor behouden: in tussenpozen beloning.
Typen:
Fixed (bekrachtiging na vastgestelde tijd) en variable (tijd: interval of hoeveelheid responsen: ratio
verschilt)
Extinction: bij wegblijven bekrachtiging sterft gedrag uit
o Antecedenten en gedragsverandering: informatie welke gedragingen voor positieve of negatieve consequenties
zullen leiden: stimulus controle, bepaald gedrag bij stimulus.
Effective instruction delivery EID: heldere en specifieke instructive en verwachtingen.
Cueing: antecedent stimulus aangeboden vóór gedrag
Prompting: toevoegen extra cue en zo gedrag uitlokken
o Toepassingen in het onderwijs
Klassenmanagement
De maatregelen die een leerkracht neemt om een klimaat te scheppen waarin leerlingen met succes kunnen leren en
werken
Twee toepassingen vanuit het behaviorisme
o Token economy (concreet beloningssysteem)
Contigency contrasts: individuele afspraken met leerlingen
Token reinforcement systems: beloningssysteem van punten sparen. Alleen bij ongemotiveerde en steeds
falende kinderen en onhandelbare klas.
Group consequences
o Applied behavior analysis
Operant conditoneren in de klas
Belangrijke doelen
Stimuleer gewenst gedrag
, o 5 strategieën
Kies effectieve reinforceres: Premarck principle: voorkeur van leerling voor activiteit
(high-frequency) of niet voorkeur heeft (low-frequency)
Gebruik ze alleen direct na het gewenste gedrag
Kies het beste reinforcement schema (niet te vaak en verschillende momenten bv.)
Maak effectief gebruik van negatieve reinforcement (weghalen onprettige stimulus)
Gebruik prompts (geheugensteuntjes) en shaping (geen bekrachtiging want meteen
alles slagen is te hoog gegrepen, dus deels geslaagd? Is genoeg. Dit opbouwen)
Ontmoedig ongewenst gedrag
o Vier strategieën
Beloon het tegenovergestelde gedrag als: gewenst gedrag positief verwoord,
volhouden, daadwerkelijke acties.
Reprimands: individuele berispingen
Response cost
Sociale isolatie
Beëindig de reinforcement (extinction)
Verwijder bestaande, positieve stimuli: removal punishment
Geen nieuwe, negatieve stimuli (straffen)
Waarom is reinforcent effectief?
Twee tegengestelde opvattingen:
o Behaviorisme: gewenst gedrag wordt versterkt en ongewenst gedrag wordt afgezwakt
o Cognitivisme: reinforcement bevat informatie waarmee leerlingen het gewenste gedrag
kunnen versterken.
Instructiemethoden
Geprogrammeerde instructie
o Testing machine (1926): machine biedt vragen aan en onthoudt resultaten
o Skinners teaching machine: leerstof opgedeeld en aangeboden, leerling schrijft antwoord
o Boekvorm
o Branching (differentiëren mogelijk): vertakte geprogrammeerde instructie om de les minder saai te maken
Twee bekende toepassingen:
Tutor text
Auto tutor
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophievanmeeteren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,16. Je zit daarna nergens aan vast.