Dit bestand bevat alle uitgewerkte taken uit de onderwijsgroepen, voor het vak 'kwetsbaarheid in systemisch perspectief'. Deze taken dienen als toepassing van de geziene theorie, en helpen om de leerstof beter te begrijpen en zijn voorbeeldcasussen voor het examen.
AFRONDING TAAK 1
VRAAG A: HOE ZOU HET PASSIEVE GEDRAG VAN FABIAN KUNNEN
BEGREPEN WORDEN VANUIT EEN BEHAVIORISTISCHE BRIL?
IN WELK GEDRAG HERKEN JE ASPECTEN VAN BEKRACHTIGING OF
STRAF?
WAT IS BEHAVIORISME?
Behavioristen geloven dat menselijke gedragingen zichtbaar en bestuurbaar zijn. Volgens
deze wetenschappers zou je de mens door conditionering (door stimuli een reactie
uitlokken), volledig naar je hand kunnen zetten. Interne processen hebben weinig tot
geen invloed op het gedrag dat gesteld wordt.
Er zijn twee soorten conditionering:
Klassieke conditionering: Het oproepen of uitlokken van een natuurlijke reflex
door een prikkel (zie: Pavlov).
Operante conditionering: Aan- of afleren van onnatuurlijke gedragingen. Dit
kan door een positieve/negatieve bekrachtiging of straf. Bekrachtigen zorgen
ervoor dat gedrag vaker voorkomt. Straffen hebben het omgekeerde effect (zie
Skinner).
HOE KUNNEN WE HET GEDRAG VAN FABIAN HIERDOOR VERKLAREN?
Fabians passieve (onnatuurlijke) gedrag neemt toe. Er is dus sprake van operante
conditionering en bekrachtiging. Enkele mogelijke bekrachtigingen ten opzichte van
Fabian zijn:
Negatieve bekrachtiging -> Wanneer Fabian passief is, vinden er minder ruzies
plaats.
Positieve bekrachtiging -> Wanneer Fabian passief is, doet zijn mama alles
voor hem. Hij moet zelf niets meer doen.
Ook het gedrag van mama wordt bekrachtigd. Enkele mogelijkheden van deze
bekrachtigingen zijn:
Positieve bekrachtiging -> Wanneer mama Fabians vrienden uitsluit, blijft hij
vaker thuis en laat hij zich verzorgen.
Positieve bekrachtiging -> Wanneer mama Fabian helpt, voelt ze zich een
betere moeder.
Tip: Heb oog voor de beginsituatie en stel jezelf steeds de vraag of gedrag af- of
toeneemt!
VRAAG B: WELKE INZICHTEN VAN DE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE KUNNEN
HET PASSIEVE GEDRAG VAN FABIAN VERKLAREN?
WAT IS COGNITIEVE PSYCHOLOGIE?
Cognitieve psychologie is een psychologische stroming die stelt dat er met leren (en
gedrag in het algemeen) een heleboel denkprocessen gepaard gaan. Vooral cognitieve
schema’s en irrationele gedachten spelen een rol. Deze worden respectievelijk
bestudeerd in de cognitieve gedragstherapie en in RET. In tegenstelling tot het
,behaviorisme (waarbij er sprake is van een mechanisch mensbeeld), ziet de cognitieve
psychologie de mens als een actieve betekenisgever.
HOE KUNNEN WE HET GEDRAG VAN FABIAN HIERDOOR VERKLAREN?
Mogelijke cognitieve schema’s in deze casus zijn:
Fabian: “Ik zal mij nooit meer zelf moeten/kunnen verzorgen want mama doet
alles voor mij.”
Mama: “Mijn zoon heeft mij nodig/ ik moet een goeie mama zijn.”
Papa: “Ik heb een slechte band met mijn zoon, ik laat moeder doen.”
Mogelijke irrationele gedachten en bijhorende emoties in deze casus zijn:
Fabian: Hij voelt zich onbekwaam en denkt dat hij niets alleen kan.
Mama: Zij voelt zich angstig en machteloos en denkt dat ze pas en enkel een
goede moeder is als ze constant voor haar zoon zorgt.
Papa: Hij voelt zich onzeker en denkt dat moeders beter zorg kunnen dragen voor
kinderen dan vaders.
Tip: Dit zijn slechts interpretaties. Vermijd dit op het examen. Hou je zoveel mogelijk aan
wat er in de casus staat.
VRAAG C: WELKE ELEMENTEN VAN GENTLE TEACHING SPELEN IN DEZE
CASUS EEN ROL? LEG UIT WAAROM.
WAT IS GENTLE TEACHING?
Gentle Teaching vertrekt vanuit 3 basisprincipes; onderlinge afhankelijkheid,
gelijkwaardigheid en onvoorwaardelijke aanvaarding. Verbondenheid en relaties staan
centraal. Zich veilig voelen, zich geliefd voelen, zich liefdevol kunnen uiten én zich
verbonden voelen met de ander, zijn belangrijke factoren die de kwaliteit van een relatie
bepalen. Pas wanneer er sprake is van bovenstaande aspecten, kan een mens leren,
begeleid worden en zich ontwikkelen.
HOE KUNNEN WE HET GEDRAG VAN FABIAN HIERDOOR VERKLAREN?
Vanuit de woordenschat van Gentle Teaching:
Onderlinge afhankelijkheid: Fabian is te sterk afhankelijk van de zorg van zijn
mama. Hierdoor is er geen ruimte voor zijn inbreng. Er is sprake van
problematische afhankelijkheid.
Gelijkwaardigheid: Fabian neemt een onderdanige positie in. De wil van mama
is wet.
Onvoorwaardelijke aanvaarding: Er is geen sprake van onvoorwaardelijke
aanvaarding. Fabian zou het gevoel kunnen hebben dat zijn mama enkel van hem
houdt als hij “zwak” is en hij haar zorg aanvaart. Dat hij eigenlijk een sociale en
actieve jongen is, wordt weggewuifd.
Vanuit de vier pijlers van een relatie:
Zich veilig voelen: Ondanks de zorg van mama voelt Fabian zich waarschijnlijk
niet veilig. Hij kan zichzelf niet zijn.
Zich geliefd voelen: De zorgbehoevende Fabian wordt geliefd, De ware
persoonlijkheid van Fabian niet.
Zich liefdevol voelen en kunnen uiten: Er is in het gezin weinig sprake van
liefdevolle uitingen. Er is vaak ruzie.
, Zich verbonden voelen met de ander: Fabian voelt zich niet verbonden. Met
zijn mama heeft hij discussies, zijn papa vlucht weg in zijn werk en met zijn
vrienden heeft hij geen contact meer.
VRAAG D: VANUIT WELKE INZICHTEN VAN DE ZDT KUN JE FABIANS
GEDRAG VERKLAREN?
WAT IS DE ZELFDETERMINATIETHEORIE?
De zelfdeterminatietheorie stelt dat mensen zichzelf van nature willen ontwikkelen.
Hiervoor hebben ze nood aan de vervulling van 3 basisbehoeften; autonomie,
verbondenheid en competentie.
HOE KUNNEN WE HET GEDRAG VAN FABIAN HIERDOOR VERKLAREN?
Fabian wordt niet gestimuleerd om zichzelf te ontwikkelen. Er wordt niet voldaan aan de
drie factoren die nodig zijn voor zelfdeterminatie;
Autonomie: Fabian voelt zich niet autonoom. Dit doordat zijn mama alles voor
hem bepaalt en doet.
Verbondenheid: Fabian voelt zich niet verbonden. Met zijn mama heeft hij
discussies, zijn papa vlucht weg in zijn werk en met zijn vrienden heeft hij geen
contact meer. Hierdoor voelt hij de nood niet meer om te streven naar normaal
functioneren. Hij weet niet meer wat dit inhoudt.
Competentie: Fabian krijgt de kans niet om zijn talenten en vaardigheden in te
zetten. Hierdoor ervaart hij geen gevoel van competentie.
VRAAG E: KIES ALS GROEP 1 VISIE UIT VAN WAARUIT JE EEN VOORSTEL
PROBEERT TE FORMULEREN VOOR DE BEGELEIDING VAN FABIAN.
VANUIT HET BEHAVIORISME:
Fabians aangeleerde hulpeloosheid zou afgeleerd kunnen worden door positieve
bekrachtigingen. Zijn ouders zouden hem bijvoorbeeld een compliment kunnen geven als
hij een taak zelfstandig volbrengt. In deze casus is het echter belangrijk om aan de
interactie/de verbinding tussen de verschillende gezinsleden te werken.
Let op: Deze vorm van begeleiding wordt afgeraden. In de zeldzame contexten waarin
deze techniek werkt, zijn de resultaten vaak van korte duur.
VANUIT DE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE:
Als begeleider zou je Fabian bewust kunnen maken van zijn denkkader en irrationele
gedachten. Een nieuw denkkader, waarin het statement “Ik kan het.” centraal staat, moet
zoveel mogelijk gestimuleerd worden door Fabians omgeving. Daarnaast zou ook de
mama van Fabian baat kunnen hebben bij psycho-educatie. Het zou haar deugd kunnen
doen om te horen dat ze een goede moeder is, zelfs wanneer ze niet alles voor haar zoon
doet.
VANUIT GENTLE TEACHING:
Er moet ingezet worden op het creëren van een gelijkwaardige, wederzijds afhankelijke
en onvoorwaardelijke relatie tussen moeder en zoon.
Ook de kwaliteit van de relaties tussen de besproken gezinsleden moet verbeterd
worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fiebesurmont. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
