Uitwerking van een reflectieverslag aan de hand van het spiraalmodel en het UI model van Korthagen. Dit is een tentamen gespreksvoering geweest in het eerste jaar van SJD (HU 2013/2014).
Fase 1: Handelen en ervaren
De situatie is als volgt: ik ben werkzaam bij het Bureau Sociaal Raadslieden en er komt een
cliënt (studentacteur) op gesprek. Deze cliënt heb ik nog niet eerder ontmoet en ik heb geen
enkel idee van de casuïstiek. De cliënt heeft een bepaalde hulpvraag en enige problematiek
waardoor zij hulp zoekt. Cliënt moet op het gebied van wonen, financieel, gezondheid,
sociaal en werk uitgehoord worden om de hulpvraag en de onderliggende problemen goed in
kaart te brengen. Overigens is het niet geheel ondenkbaar dat cliënt op meerdere
leefgebieden problemen heeft en dat deze in verband met elkaar staan. De bedoeling is om
cliënt zoveel mogelijk op gemak te stellen en door concrete, doorslaggevende vragen zoveel
mogelijk informatie proberen in te winnen. Cliënt probeerde zowel verbaal als non verbaal mij
op een dwaalspoor te zetten of mij uit mijn ritme te halen zodat het gesprek moeilijker zou
verlopen. Dit heeft op mij geen effect gehad en voor zover ik weet ook niet op het gesprek
zelf. Op een bepaald punt had ik het gevoel dat ik elke vraag had gesteld die ik kon stellen,
vandaar dat ik een beetje vast liep.
Fase 2: Terugblikken
Het gesprek begon op het moment dat ik cliënt ging halen in de gang. Ik stelde mijzelf voor
alsmede wat mijn functie inhoudt bij het Bureau Sociaal Raadslieden. De casus ging over
een gezin dat financiële problemen heeft. Deze financieel problemen komen doordat de
echtgenoot van de cliënt is ontslagen. Hierdoor heeft het gezin te weinig inkomsten,
aangezien alleen cliënt nog werkt en dit onvoldoende is om de vaste lasten te betalen.
Doordat er geen inkomsten meer zijn vanuit de kant van de echtgenoot van cliënt wordt er
sinds 6 maanden spaargeld gebruikt om de vaste lasten te kunnen betalen. Cliënt heeft 2
kinderen die het goed doen op school en waar geen problemen mee zijn. Echtgenoot van
cliënt is sinds zijn ontslag meer whisky gaan drinken, om precies te zijn elke ochtend,
middag en avond. Doordat echtgenoot van cliënt veel drinkt en naar cliënt haar mening erg
egoïstisch is in denken en doen, is er wrijving in de relatie. Uit de wrijving zijn meerdere
conflicten voortgevloeid waarbij er rake klappen zijn gevallen. Hier is enig letsel door
ontstaan, namelijk: blauwe plekken bij cliënt. Cliënt heeft oppervlakkig contact met vrienden
en familie en durft daarom haar verhaal niet aan iemand anders te vertellen. Overigens is er
geen politie in beeld geweest omdat cliënt bang is voor de gevolgen hiervan. Cliënt heeft
zich op werk meerdere dagen ziek gemeld en heeft van die dagen daar het grotendeels niet
van uitbetaald gekregen. Cliënt wilt graag weten hoe dit zit en wat haar rechten zijn op dit
gebied. Cliënt is bang door de bovenstaande problematiek in de schuldsanering te komen.
Cliënt heeft namelijk nog maar voor 4 maanden genoeg spaargeld om de vaste lasten te
betalen.
Ik wilde graag dat het gesprek zo snel mogelijk op gang kwam. Dit probeerde ik te
bewerkstelligen door een zo doorslaggevend mogelijke openingsvraag neer te zetten. Ik had
het gevoel dat dit aardig lukte aangezien er een reactie van de cliënt kwam waar ik op kon
voort boorduren. Ik had alleen de openingsvraag van te voren bedacht en had mijzelf
voorgenomen om zoveel mogelijk te anticiperen op de reacties van cliënt. Ik wilde bij alles
wat cliënt zou zeggen een vraagteken zetten en hierop doorvragen zodat de onderliggende
problematiek tevoorschijn kwam.
Voor mijn gevoel wilde de cliënt niet erg veel kwijt over haar situatie. Ik observeerde de
lichaamstaal van cliënt alsmede de reacties en kwam tot de conclusie dat zij redelijk
schichtig was om haar verhaal te vertellen. Cliënt wilde voor mijn gevoel geholpen worden
maar vond het moeilijk om haar levensverhaal van de afgelopen tijd open en bloot op tafel te
leggen.
In het begin voelde ik dat ik redelijk zenuwachtig was. Toen eenmaal het gesprek begon had
ik moeite met het neerzetten van het kader door de zenuwen. Voor mijn gevoel sprak ik
redelijk hak op de tak en kwam ik een beetje druk over voor cliënt. Toen ik eenmaal mijn
eerste vraag eruit had gegooid voelde ik me opgelucht en begon de scherpte bij mij toe te
,nemen. Ik wist waar ik heen wilde en wat voor soort vragen ik wilde stellen. Opgeven
moment had ik het gevoel dat de casus wel erg mager was en dat ik bijna alles al had
gevraagd. Hierdoor voelde ik me weer zenuwachtig worden en raakte ik een beetje in de
stress. Dit heb ik opgelost door te gaan samenvatten. Op het moment dat ik ging
samenvatten voelde ik de rust weer tot mij keren en had ik voor mijn gevoel weer overzicht
over de situatie. Ik wist waar ik heen wilde met het gesprek en waar ik nog meer over wilde
vragen. Hierdoor kwam voor mijn gevoel het gesprek weer op gang en kreeg ik reacties van
cliënt die voor mij resultaatgericht waren om de onderliggende problematiek in kaart te
brengen.
Zover ik kon observeren voelde cliënt zich in het begin van het gesprek ongemakkelijk. Ik
had het gevoel dat cliënt het moeilijk vond om hulp te zoeken en hierdoor enigszins
terughoudend was. Dit terughoudende gedrag kwam naar mijn mening doordat cliënt de
onderliggende problematiek nog nooit aan een ander had verteld, namelijk dat cliënt werd
geslagen door haar echtgenoot. Cliënt voelde zich hierdoor naar mijn mening onzeker en
wilde het liefst niet te diep ingaan op de onderliggende problematiek. Zij wilde deze namelijk
vermijden door zo weinig mogelijk weg te geven in haar reacties.
In het begin van het gesprek dacht ik dat ik dit wel kon 'handelen'. Na enkele vragen dacht ik
dat ik het gesprek goed onder controle had. Ik voelde een soort druk omdat ik dacht dat ik de
problematiek in kaart had gebracht. Hierdoor dacht ik dat ik minder concrete en
resultaatgerichte vragen kon stellen. Ik dacht dat hierdoor het gesprek niet ten goede zou
komen en dat de vragen zwak en enigszins overbodig gevonden zouden kunnen worden
door cliënt. Naderhand - nadat ik de vragen aan cliënt had gesteld - bleek dat mijn vragen
wel zinvol waren aangezien er informatie naar boven kwam die belangrijk was voor het in
kaart brengen van de problematiek van cliënt.
Cliënt dacht in het begin naar mijn mening dat een gesprek niet heel erg zinvol zou zijn. Door
de eerste vraag die ik stelde moest cliënt wel aangeven hoe het met haar ging. Ik denk dat
cliënt hierdoor dacht dat ze het gesprek maar op zijn verloop moest laten gaan en wat losser
moest worden. Ik kreeg dit gevoel omdat cliënt in de loop van het gesprek steeds losser
werd met het geven van antwoorden op mijn vragen. Cliënt dacht op een bepaald punt dat ik
enigszins bot was en dat ik niet erg meeleefde met haar situatie. Cliënt dacht dit omdat ik
redelijk strak bleef en op dezelfde toonhoogte bleef spreken. Hierdoor dacht cliënt dat ik
strikt zakelijk was en dat empathie voor haar situatie ver te zoeken was. Ik voelde echter wel
mee met cliënt alleen kwam dat moeilijk tot uiting in mijn gezichtsuitlating en houding.
Ik nam een redelijk strakke houding aan. Door deze houding kwam ik er zakelijk over. Ik had
één hand in mijn zij en één hand op tafel. Met de laatst genoemde hand schreef ik
aantekeningen op naar aanleiding van de antwoorden die cliënt gaf. Cliënt maakte bepaalde
opmerkingen waarin cliënt aangaf dat ze moeite had met de situatie. Cliënt toonde emoties
aan de hand van deze opmerkingen. Ik deed niet veel met deze opmerkingen en zei alleen
'wat vervelend' of 'dat is niet leuk'. Mijn reactie was niet erg uitgebreid en ik bleef erg
monotoon in het gebruiken van mijn stem. Er kwam niet veel emotie vanaf. Hierdoor was het
gesprek misschien iets te zakelijk.
Cliënt deed af en toe wispelturig en nam soms een iets vreemde houding aan. Ik denk dat
cliënt dit deed om mij enigszins af te leiden en mij wat nerveuzer te maken. Dit werkte bij mij
absoluut niet. Ik heb een doel voor ogen en ik laat mij niet afleiden. Misschien had ik wat
meer rekening mee moeten houden met de houding van cliënt zodat dat ik wat meer inleef in
cliënt haar situatie. Cliënt keek bijvoorbeeld naar de grond of begon wat nerveuze
bewegingen te maken wat resulteerde tot een wat nerveuzere en afstandelijkere houding van
cliënt.
, Fase 3: Bewust worden en formuleren van essentiële aspecten
Ui model Korthagen1
Omgeving
De situatie vond plaats in een kleine kamer. Er zat een bureau tussen mij en de
studentacteur (cliënt) in met één stoel aan elke kant. In de kamer was ook nog mijn docent
van methodiek aanwezig om het gesprek te observeren.
Gedrag
Als sociaal juridisch dienstverlener probeerde ik het gesprek op gang te brengen. Dit
probeerde ik door vragen te bedenken waardoor cliënt wel voor mij zinvolle informatie moest
weergeven. Ik probeerde zo veel mogelijk naar het verhaal van cliënt te luisteren en
probeerde enigszins empathie te tonen hoewel ik dat erg moeilijk vind. Ik moet tijdens het
gesprek mijzelf er bewust van maken dat ik op bepaalde momenten iets moet zeggen om
toch wat mee te leven met cliënt.
Competenties en bekwaamheid
Ik vind dat ik mijzelf assertief opstelde. Door deze assertieve houding kon ik accurate vragen
stellen wat resulteerde in gewenste antwoorden van cliënt. Ik probeerde mij open op te
stellen tijdens het gesprek door recht te zitten en enigszins informeel. Echter lette ik te veel
op mij houding waardoor mijn houding statisch werd en het er allemaal wat strak uit kwam te
zien. Mij betrokkenheid was soms wat ver te zoeken door deze houding. Ik baseerde mijn
vragen op hetgeen wat cliënt aangaf. Dit deed ik door aandachtig te luisteren. Door te
anticiperen kwam ik uiteindelijk tot de kern van het verhaal en heb ik de onderliggende
problematiek van cliënt boven water kunnen halen.
Overtuigingen
Ik ben ervan overtuigd dat ik resultaatgerichte vragen kan stellen. Ik ben er tevens van
overtuigd dat ik erg goed kan anticiperen op wat cliënt zegt. Ik pas mijn vragen hier op aan
en daardoor kan het gesprek goed uit de verf komen. Ik ben ervan overtuigd dat deze
methode voor mij in toekomstige gesprekken ook kan werken. Tevens ben ik er ook van
overtuigd dat ik veel te statisch en zakelijk ben in mijn gesprekken. Dit belemmert mij om
contact te krijgen met de cliënt waardoor de cliënt zich wellicht kan afvragen of ik zijn of haar
situatie wel serieus neem.
Identiteit
Ik zie mijzelf als een erg perfectionistisch persoon. Ik wil altijd in alle opzichten goed en het
liefst het best scoren. Dit leidt er af en toe door dat ik door mijn eigen denkwijze belemmerd
kan worden en dat ik soms wat meer moet openstaan voor andere ideeën. Vaak heb ik een
bepaalde visie voordat ik ergens aan begin, zoals dit gesprek en kan dan moeilijk van deze
visie afwijken. Naderhand kan ik wel erg goed met kritiek omgaan en zal de kritiek altijd
meenemen in vervolgsituaties.
Betrokkenheid
Ik heb nooit de intentie gehad om erg betrokken te zijn bij het verhaal van de cliënt. Ik heb
het gevoel dat ik enige professionele afstand moest houden tussen mij en de cliënt. Dit
resulteerde tot een te grote afstand tussen mij en cliënt waardoor de betrokkenheid soms ver
was te zoeken in het gesprek. Tijdens het gesprek probeerde ik betrokken over te komen
door bijvoorbeeld: 'wat vervelend' te zeggen. Dit werd blijkbaar op een zo monotone en
droge manier gezegd dat het er niet gemeend uit kwam. Hierdoor was voor cliënt de
betrokkenheid nog verder te zoeken. Echter beïnvloedde deze afstand niet het resultaat van
het gesprek. Mijn doel was om de onderliggende problematiek eruit te krijgen en dit is gelukt.
1
1. Reflecteren: de basis, 2011, p. 71-72
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Plentadir. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
