Doelstellingen: TLP 5
Neurochirurgie: Ziekteleer, heelkunde & OZT
5.12 Ziekteleer: Hoofdletsel
-Je kunt vier oorzaken van intracraniële drukverhoging noemen
De druk in de hersenen kan verhoogd worden, wat intracraniële drukverhoging wordt genoemd. Er
zijn diverse oorzaken voor dit ziektebeeld, namelijk:
-Ongeval/Trauma met als gevolg bloed in de hersenen
-Hersenkneuzing
-Aangeboren afwijking: waterhoofd
-Tumor in de hersenen
-Infectie
-Je kunt signalen van intracraniële drukverhoging beschrijven en verklaren
De symptomen van intracraniële drukverhoging zijn:
– Hoofdpijn
– Misselijkheid en braken
– Moeite om te spreken
– Moeite om te bewegen
– Moeite met zien
o Dubbelzien
o Wazig zien
– Verlies van gevoel
– Duizeligheid
– Pijn in de nek
– Epileptische aanvallen
– Bewustzijnsstoornissen, bewusteloosheid
-Je kunt oorzaak en lokalisatie van epidurale, subdurale en arachnoïdale bloedingen beschrijven
Epiduraal hematoom
Het eerste vlies dat je van buiten naar binnen tegenkomt is de dura mater.
Dit is een stevig en dik vlies. Er kan een bloeding ontstaan die samenhangt
met het een fractuur van het os temporale (dunste plek van de schedel),
waarbij het bloed komt te zitten tussen de dura en de schedel. Deze
bloeding wordt een epiduraal haematoom genoemd.
Een epiduraal hematoom zit dus tussen de schedel en de dura. Deze
bloeding komt meestal vanuit de a. meningea media, dit is een tak van de
a. carotis externa.
A. carotis communis à A. carotis externa à A. meningea media
De bloeding ontstaat meestal door een fractuur van het os temporale. De vorm van de bloeding is
vaak biconvex.
Subduraal hematoom
Het tweede vlies wat achter de dura ligt, bestaat uit een vlies met een
spinrag. Dit vlies wordt de arachnoidea genoemd. Een bloeding van dit
vlies laat het spinrag verdwijnen. De bloeding zit dus tussen de
arachnoidea en de dura en wordt een subduraal haematoom genoemd.
Deze bloeding komt meestal vanuit veneuze bloedvaten, voornamelijk bij
ouderen omdat de vaten kwetsbaarder zijn. De vorm van de bloeding is
vaak halvemaanvormig en is concaaf aan de kant van de hersenen.
,Arachnoïdale bloeding
Als de bloeding in het spinrag zit van het arachnoidea, wordt deze bloeding
een (sub)arachnoidale bloeding genoemd. Dit zit tussen de arachnoidea en
het pia-vlies. De hersenen worden bedekt met een pia-vlies.
-Je kunt het onderzoek en de behandeling van epidurale, subdurale en
arachnoïdale bloedingen beschrijven
Epidurale en subdurale bloeding
Vaak zijn een epiduraal of subduraal hematoom klinisch gelijk aan elkaar. Hierbij geldt dat het
bewustzijn omlaag gaat en dat dit progressief is. Het bewustzijn wordt beoordeeld aan de hand van:
alertheid, verbaal, pijnreactie, respontie. Tevens kan de EMV-score worden bepaald.
-Eye: spontaan ogen open
-Motorisch: opdrachten uitvoeren
-Verbaal: georienteerd praten
Als de score maximaal is bij deze test, dan is dit 15 punten. Het minimale aantal punten dat iemand
kan halen is 3 punten (1 punt per categorie).
Voorbeeld:
-Eye: ogen open bij pijn (2 punten)
-Motorisch: terugtrekken bij pijn (4 punten) Totaal van 8 punten
-Verbaal: kreunen bij pijn (2 punten)
Tevens hebben mensen last van
-Braken, waarbij een groot risico op aspiratie ontstaat.
-Bij ongeveer 50% van de patiënten zal de bloeddruk stijgen door vasoconstrictie en de pols
traag worden. Dit is het Cushing reflex.
-De ademhaling kan snurkend zijn en zal eventueel gaan remmen.
De therapie van deze bloedingen bestaat uit:
-Licht letsel met alerte patiënt: wekadvies
-Hoog energetisch trauma met bewustzijnsverlies: opname + CT-scan
Subarachnoïdale bloeding
De (sub)arachnoidale bloeding (SAB) ontstaat bij inspanning, hierbij voelt iemand een
knapje in het hoofd en raakt hij/zij bewusteloos. Aan de voorzijde lopen de aa. carotis
interna in een soort rotonde in het hoofd.
A. carotis interna à Aa. carotis interna à a. cerebri anterior à a. communicans anterior
à a. cerebri media
Van de achterzijde loopt de a. vertebralis die takken afgeeft aan de a. basilaris. De communicans
posterior loopt van de a. cerebri posterior naar de a. cerebri media.
A. vertebralis à A. basilaris à a. cerebri posterior à a. communicans posterior
Door de communicans arteriën lopen de bloedvaten in een soort rotonde. Tussen de communicans
kan een aneurysma ontstaan. Een aneurysma wordt behandeld door middel van coilen (opvullen met
krullen) of clippen.
-Je kunt verschillen tussen commotio cerebri en contusio cerebri beschrijven
Commotio cerebri
Een licht letsel aan de hersenen wordt commotio cerebri genoemd of een hersenschudding. Een
commotio cerebri ontstaat door een licht trauma, zoals een val van minder dan twee keer de
lichaamslengte of verkeersongeluk bij minder dan 40 km/uur.
, De kenmerken hiervan zijn:
-Bewustzijnsverlies: seconden tot een paar minuten bewusteloos
-Amnesie: seconden tot een paar minuten zijn verdwenen
-Hoofdpijn
-Misselijkheid
-Concentratieprobleem: weken tot maanden
De behandeling bestaat uit rust en een wekadvies in verband met intracraniale bloedingen. Tevens
kan iemand paracetamol innemen, zolang het geen NSAID’s zijn i.v.m. bloedingen. Het herstel is vaak
goed zonder restverschijnselen.
Contusio cerebri
Een ernstig letsel aan de hersenen wordt contusio cerebri genoemd of een hersenkneuzing. Een
contusio cerebri ontstaat door een hoog energetisch trauma, zoals een val van meer dan twee keer
de lichaamslengte of een verkeersongeluk bij meer dan 40 km/uur. De kenmerken hiervan zijn:
-Bewustzijnsverlies: uren tot maanden bewusteloos
-Braken: aspiratie
-Asymmetrische reflexen: hersenletsel met problemen van pupillen, terugtrekken
Het beleid bestaat uit een consult van de radiologie op de SEH en vervolgens gaat iemand naar de
intensive care. Het herstel is vaak matig met restverschijnselen, zoals een verstandelijke handicap,
gezichtsvelduitval, parese, doofheid en een hardnekkige epilepsie. Iemand kan zelfs hersendood
worden bevonden.
-Je kunt schedeldak-, schedelbasis- en aangezichtsfracturen onderscheiden
Bij schedelletsel is een onderscheid tussen schedeldakfracturen, schedelbasisfracturen,
aangezichtsfracturen en cervicale wervelfracturen.
Schedeldakfracturen ontstaan vaak door een klap op het hoofd. Als de fractuur gesloten is
(ongecompliceerd) en er wordt geopereerd, is dit vaak cosmetisch. Dit wordt vooral gedaan bij
mensen met een kaal hoofd. Als er sprake is van een open/gecompliceerde fractuur, is de
behandeling neurochirurgisch sluiten. Dit moet geopereerd worden, anders bestaat de kans op een
hersenvliesontsteking.
Schedelbasisfracturen komen iets vaker voor, waarbij het grootste kenmerk bloed/liquor verlies uit
het oor is. De fractuur zit hierbij in de middelste schedelgroeve. Een ander symptoom is een
brilhaematoom, waarbij de persoon twee blauwe ogen heeft zonder een klap op het oog gehad te
hebben. De fractuur zit hierbij in de voorste schedelgroeve rond de orbita. Bij een
schedelbasisfractuur wordt geen operatie uitgevoerd, maar antibiotica gegeven.
Aangezichtsfracturen komen het meest voor bij de mandibula, waarbij de tanden en kiezen vaak niet
meer op elkaar passen. Als de patiënt last heeft van dubbelzien, zal het gaan om een
orbitabodemfractuur.
Cervicale wervelfracturen worden gediagnosticeerd door middel van een laterale opname, waaruit
blijkt of de fractuur instabiel of stabiel is.
