Introductie
Boek: Handbook Organisation and Management
Tentamen duur: 90 minuten
Tentamen opbouw: 20 meerkeuze + 5 open vragen lang + 5 open vragen kort
Legenda
Begrippen Roze
Ondersteunende woorden om begrippen uit te Blauw
leggen
Mogelijke tentamenvragen Geel
1
,Week 1: De evolutie van organisatie en management
Organisatiekunde = Een interdisciplinaire wetenschap die het gedrag van organisaties bestudeert, evenals
de factoren die dit gedrag bepalen en de manier waarop organisaties het meest effectief kunnen worden
bestuurd. Simpel gezegd: het organiseren van een bedrijf. Relevante onderwerpen hierbij:
• Strategie
• Management / leiderschapsstijlen
• Financiele zaken
• Logistiek / operations
• Cultuur
• Structuur
• Personeelsbeleid / hoe kun je mensen motiveren?
Organisatiekunde is een interdisciplinaire wetenschap. Verschil multidisciplinair en interdisciplinair:
• Multidisciplinair = je hebt de verschillende onderdelen (leiderschap, structuur, cultuur,
personeelsbeleid), maar dat zijn eigenlijk allemaal aparte disciplines ofwel eilandjes op zich (ieder
heeft zijn eigen vakgebied en beperkt zich tot eigen vakgebied).
In het kort: verschillende wetenschappen die betrokken zijn bij een organisatie, maar die wel los
van elkaar blijven staan.
• Interdisciplinair = gaat een stap verder. Uit de verschillende disciplines creeeren wij samen een
nieuwe richting of bedrijfsfilosofie. Het is eigenlijk een stuk synarchie en meer een samenhang.
Verschillende disciplines functioneren als samenhangend geheel in een bedrijf. Het staat niet
apart van elkaar.
In het kort: gaat kijken hoe meerdere disciplines kunnen worden samengevoegd tot een nieuwe
benadering.
• Wat is synarchie? Als je een tentamen alleen maakt, dan scoor je een 6,5. Als we samen mogen
werken scoren we een 7,5 want met elkaar weet je meer dan wanneer je als individuen apart werkt.
De stromingen die bij dit vak horen zijn op chronologische volgorde verwerkt in onderstaande tabel.
Stroming Grondlegger Kenmerken
Scientific Taylor • Hiermee is dit vak ontstaan.
Management • Meneer Taylor is de grondlegger van het SM.
• Tijdens de I.R. kwamen de fabrieken in opkomst, de lopende
band, er was sprake van goedkope arbeid, massaproductie,
en efficiency / lage prijzen. Overal waar het hierover gaat, is er
sprake van scientific management. Hij gaf dus niks om de
kwaliteit van het personeel maar gewoon om geld verdienen.
• Welke bedrijven volgen SM nog steeds? Fast fashion bedrijven
zoals Shein.
• Doeltreffendheid is effectiviteit. Dat is wat anders dan
efficiency.
Bureaucratie Meneer • Opvolger van het Scientific Management.
Weber • Meneer Weber zegt: als je een fabriek hebt of een bedrijf dan
moet die voldoen aan regels. Het gaat niet alleen om het
produceren maar ook om het efficiënt indelen van de
organisatie met regels. Hij noemde het ‘de ideale
bureaucratie’.
• Bureaucraten zijn onpersoonlijk en doen alles volgens de
regeltjes. Over het algemeen wordt het als iets negatiefs
beoordeeld. Maar hij bedoelde het eigenlijk positief: een
bedrijf zonder regels, waar gaat het heen? Dat zou een grote
chaos worden. Dus een bedrijf heeft regels nodig en daarmee
is het een aanvulling op Taylor.
2
, General Fayol • ‘Het gaat toch veel verder dan alleen fabriekshallen, je moet
management het breder trekken en naar het geheel van de organisatie
kijken.’
• Hij had het over verschillende afdelingen met een aantal
taakgebieden. Dat is logisch want een bedrijf bestaat uit
meerdere afdelingen. Hij trok het dus breder.
Human Mayo • Ezelsbruggetje: mayo = mens
Relations • Je moet ook de persoon bekijken. Het gaat niet alleen maar om
Beweging massa, productie, efficiency, snelheid. Je moet ook werken
aan de zachte kanten van de organisatie. Dat zijn de mensen.
Die moeten kunnen werken en gelukkig kunnen zijn.
• Bij deze beweging hoort een wereldberoemd experiment, het
Hawthorne-experiment: er zijn twee groepen en op een wordt
toezicht gehouden. Het doel was meer productiviteit. Een
groep kreeg hele gunstige omstandigheden. De andere groep
kreeg geen verandering en alles bleef bij het oude. De eerste
groep produceerde meer. Vervolgens ging hij alles weer
terugdraaien om te kijken of de productiviteit gelijk bleef,
inzakte, of op bleef gevoerd. Men ging harder lopen of het bleef
gelijk. De clue is als je medewerkers aandacht geeft, dan
produceren ze zoals jij dat graag zou willen. Dit was een reactie
op het scientific management van Taylor.
Revisionisme • Je moet van beide werelden het beste pakken. Je moet ze gaan
integreren. Zowel de organisatie in beschouwing nemen als de
mens. Geen zwart-wit denken. Mensen en organisatie zijn
belangrijk. Revisionisme is een stuk herziening, ofwel
verbetering.
• Revisionisme werkt samen met systeembenadering: iedereen
moet goed met elkaar kunnen samenwerken. Het gaat om het
integreren van verschillende afdelingen. Zie het als een puzzel.
Contignentie Bovenstaande benaderingen zijn allemaal intern gericht, maar waar
benadering blijft de wereld, want je moet je als bedrijf aanpassen aan
ontwikkelingen in de wereld anders ben je als bedrijf zo verdwenen.
Deze benadering zegt: je houdt rekening met wat er in de wereld
gebeurt en stem daar je strategie op af. Ezelsbruggetje: C van
continenten, heel de wereld.
Verschil Scientific Management en Human Relations Beweging:
• Scientific Management: organisatie zonder mensen
• Human Relations Beweging: mensen zonder organisatie
Weekdoelen
Wanneer en hoe zijn organisatorische studies Begin van de eeuw na de Industriële Revolutie.
ontstaan?
Wat is een interdisciplinaire wetenschap? De wetenschap die veel bijdragen van andere
wetenschappen bevat en gebruikt om een nieuw
inzicht te ontwikkelen.
Onderscheid tussen de beschrijvende en Beschrijvend kijkt naar het gedrag van de
voorschrijvende aspecten? organisaties en voorschrijvend adviseert over
organisatieontwerp.
Overzie de ontwikkeling van deze wetenschap De wetenschap heeft zich in verschillende fasen
en haar belangrijkste concepten. ontwikkeld vanaf 1900 en heeft net zoveel
theorieën als er managementgoeroes (auteurs)
zijn.
3
, Week 2: Omgevingsfactoren
Deze les gaat over hoofdstuk 1 en hoofdstuk 2 van
Handbook Organisation and Management: partijen en
omgevingsfactoren.
Figuur 2.1 is een belangrijk plaatje. Het gaat over de
interne situatie (wat gebeurt er in de organisatie?).
Vervolgens wil je een bepaalde strategie uitwerken, en
dat moet op elkaar afgestemd zijn, want als de interne
organisatie niet afgestemd is op de trends en
ontwikkelingen, dan krijg je een strategische kloof. Een
goede analyse van de omgeving is dus cruciaal voor het
ontwikkelen van een solide strategie.
Mogelijke tentamenvraag: Maak een verschil tussen de
partijen: de meso omgeving en de macro omgeving. Zorg
dat je het rijtje op dia 12 weet. En ook de andere rijtjes.
Partijen vs. Externe factoren
Partijen / Stakeholders Partijen zijn onderdeel van de externe omgeving.
• Potentiële klanten (klanten die nog niet van jou zijn) zijn extern.
• Medewerkers ook, je moet aantrekkelijk zijn voor de arbeidsmarkt
om medewerkers te laten komen werken.
Andere partijen:
• Klanten
• Leveranciers
• Concurrenten
• Kapitaalverstrekkers
• Medewerkers
• Belangengroepen
• Overheid en locale autoriteiten
• Media
Externe factoren • Milieu
• Technologie: AI
• Demografisch
• Economisch
• Politiek/Juridisch: denk aan btw-verhoging op boeken, cultuur,
hotels
• Maatschappelijk
Ketenverplichting = Als jij producten haalt uit China bijvoorbeeld, heb je een first supplier, een second,
een third en een fourth. Is de first supplier verantwoordelijk voor wat er bij de fourth supplier gebeurd? Door
de ketenverplichting wordt gesteld dat dit wel zo is en dat je dit in de gaten moet houden.
Bestuurscriteria = heeft ermee te maken dat je alles in het kader van privacy goed regelt. Dus dat je
bijvoorbeeld niet zomaar adressenbestanden doorverkoopt. Je houdt rekening met alle regels waar je als
bedrijf aan moet voldoen.
4
