Gezondheidsbevordering en preventie kwartiel 2. Het boek is belangrijk voor kennistoets.
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement.
Model van Lalonde: 1975 had meneer Lalonde, minister van volksgezondheid in Canada.
Lalonde vroeg zich af hoe hij de gezondheid kan verbeteren en wat daar invloed op heeft. De kern
van dit model bestaat uit gezondheidsdeterminanten, dat zijn factoren die invloed hebben op
gezondheid en ziekte.
1. Endogene in menselijk lichaam: aangeboren en niet aangeboren.
2. Leefstijl en gedrag gaat over manier waarop iemand zelf invloed heeft en hoe iemand zich
gedraagt.
3. Medische zorg en preventie gaat over gezondheidsvoorzieningen: medicatie etc.
4. Extern milieu gaat over factoren die afspelen buiten menselijk lichaam: fysieke (voetbalveld)
en maatschappelijke omgeving (het voetbalteam).
Het health model van Lalonde neemt gezondheid als uitgangspunt. Het heeft als doel de
verschillende determinanten in kaart te brengen die van invloed zijn op de gezondheid van een
mens. Risico’s kunnen worden verminderd en wordt aangepakt vanuit verschillende determinanten.
2.1: gezondheidsdeterminant leefstijl en gedrag (Lalonde)
Wat houdt de beweegrichtlijn in?
20 minuten per dag voor volwassene (matig intenstief), voor kinderen (minimaal 1 uur per dag)
Health field concept van Lalonde: kijken naar gezondheid. Model om de invloeden die er zijn op
iemands gezondheid in kaart te brengen.
1. Interne milieu (je bibliografie)
2. Extern milieu (buiten jezelf, fysieke omgeving, maatschappelijke omgeving)
3. Leefstijl en gedrag
4. Medische zorg en preventie
Bij de eerste 3 ligt de oorzaak van ziekte of gezondheid, de vierde gaat het meeste geld naartoe om
ziekte te voorkomen.
Ieder gezondheidsprobleem kan aan minimaal 1 gezondheidsdeterminant gekoppeld worden.
1 determinant speelt er een rol in.
Lalone’s model als analyse methode onder de vier determinanten. Het model is om problemen te
voorkomen van.
Auto ongeluk: leefstijl en gedrag (risico nemen in het verkeer, geen gordel, te snel rijden), medische
zorg en preventie (spoedeisende hulp), interne milieu (geen invloed), externe milieu (ontwerp van
wegen).
Definitie leefstijl en gedrag:
Geeft de invloed weer die het gedrag van mensen heeft op de gezondheid en op het ontstaan of
verergeren van gezondheidsproblemen. Bij deze gezondheidsdeterminant gaat het zowel om
iemands beweegredenen om zich op een bepaalde manier te gedragen als om het werkelijke gedrag.
Gezondheidsdeterminant leefstijl en gedrag: BRAVVO. Acroniem (de eerste letters van het word wat
een woord vormt)
Bewegen, roken, alcohol, veilig vrijen, voeding, overgewicht.
, Wat zijn gezondheidsvaardigheden?
Informatie verwerven, begrijpen, beoordelen en gebruiken.
Plannen, onderscheiden van hoofd- en bijzaken, prioriteiten stellen, schoolse vaardigheden,
abstraheren, de weg kunnen vinden in de zorg. 29-54% volwassene beschikken over te weinig
gezondheidsvaardigheden.
Eén jaar na het stoppen met roken is de kans op het krijgen van coronaire ziekten met 50%
afgenomen.
Les 2.2: Endogene gezondheidsdeterminant en zelfmanagement
Endogene gezondheidsdeterminant: van binnenuit, wie jij bent (intern milieu)
- Alle aspecten bij elkaar, psychisch of genetisch, die zich ontwikkelen in het menselijk lichaam
en alle consequenties van de biologie van de mensheid en de organische opbouw van het
individu.
- Het gaat om fysiologische als psychische factoren die zich in de mens afspelen en invloed
hebben op de gezondheid of gezondheidsproblemen.
Erfelijke factoren en verworven eigenschappen (dingen die je erbij krijgt) kunnen samen lijden tot
een multifactorieel gezondheidsprobleem.
- Ziekte waarbij sprake is van multifactorieel gezondheidsprobleem: verslaving
Wat zijn erfelijke factoren?
Wat zijn verworven eigenschappen?
Endogene determinanten (erfelijke factoren)
- Lichaamsgewicht
- Bloeddruk
- Serum cholesterol
- Genetische factoren
- Immuunsysteem
- Persoonlijkheidskenmerken (psychologische factoren)
Zelfmanagement, hoe kan de verpleegkundige dit bevorderen?
- Vermogen tot inpassen aandoening dagelijkse leven
- Omgaan met medicatie
- Monitoren
- Om kunnen gaan met klachten, symptomen
- Leefstijlaanpassingen doen
Met als doel:
- Kwaliteit van leven
- Bijstellen levensdoelen
- Inzicht
- Vaardigheden ontwikkelen oplossen eigen problemen