De kaders van het beroep
Inhoud
Week 1 – Inleiding in het recht...............................................................................................................4
Kennisclip............................................................................................................................................4
Hoofdstuk 1 – Inleiding in het recht....................................................................................................7
1.1 Wat is recht en wat is het doel van het recht?..........................................................................7
1.2 Rechtsbronnen..........................................................................................................................7
1.3 Rechtsgebieden........................................................................................................................8
1.4 Andere indelingen...................................................................................................................10
1.5 Verdeling van de overheidsmacht...........................................................................................11
Verplichte bron: Basisstructuur van het recht..................................................................................12
1.1 De basisstructuur van het recht..............................................................................................12
1.2 Objectief en subjectief recht...................................................................................................12
1.3 Doel van objectief recht..........................................................................................................12
1.4 Ordening van rechtsregels......................................................................................................13
1.5 Aard van rechtsregels..............................................................................................................15
1.6 Rechtsbronnen........................................................................................................................16
Oefenvragen.....................................................................................................................................16
Week 2 – Jeugdbeschermingsrecht......................................................................................................19
Kennisclip..........................................................................................................................................19
Hoofdstuk 5 – Personen- en familierecht..........................................................................................22
5.1 Huwelijk..................................................................................................................................22
5.2 Geregistreerd partnerschap....................................................................................................24
5.3 Samenwonen..........................................................................................................................24
5.4 Einde van de relatie................................................................................................................24
5.5 Ouderschap en gezag..............................................................................................................26
Hoofdstuk 7 – Jeugd.........................................................................................................................29
7.1 Wettelijke kader......................................................................................................................30
7.2 Leeftijd....................................................................................................................................30
7.3 Jeugdhulp................................................................................................................................30
7.4 Kinderbeschermingsmaatregelen...........................................................................................31
7.5 Vaststelling voorlopige voogdij...............................................................................................32
7.6 Gronden voor ondertoezichtstelling en voogdij......................................................................33
7.7 Jeugdreclassering....................................................................................................................33
7.8 Integrale aanpak.....................................................................................................................33
1
, 7.9 Instellingen betrokken bij jeugdhulp.......................................................................................33
7.10 Kinderrechtenverdrag...........................................................................................................34
7.11 Leerplicht, studiefinanciering en passend onderwijs............................................................34
Oefentoets........................................................................................................................................36
Hoofdstuk 5..................................................................................................................................36
Hoofdstuk 7..................................................................................................................................37
Week 3 – Strafrecht..............................................................................................................................39
Kennisclip..........................................................................................................................................39
Hoofdstuk 4 – Strafrecht...................................................................................................................44
4.1 Strafbepalingen.......................................................................................................................44
4.2 Poging, strafbare voorbereiding en deelneming.....................................................................45
4.3 Strafuitsluitingsgronden..........................................................................................................46
4.4 Strafprocesrecht.....................................................................................................................47
4.5 Vooronderzoek en dwangmiddelen........................................................................................49
4.6 Onderzoek ter terechtzitting...................................................................................................50
4.7 Straffen en maatregelen.........................................................................................................51
4.8 Strafdoelen.............................................................................................................................52
4.9 Jeugdstrafrecht.......................................................................................................................52
Oefenvragen.....................................................................................................................................55
Week 5 – Sociaal zekerheidsrecht.........................................................................................................57
Kennisclip..........................................................................................................................................57
Hoofdstuk 9......................................................................................................................................60
9.1 Sociale verzekeringen en sociale voorzieningen.....................................................................60
9.2 Uitvoeringsorganen sociale zekerheid....................................................................................60
9.3 Volksverzekeringen.................................................................................................................61
9.5 Sociale voorzieningen.............................................................................................................61
Oefenvragen.....................................................................................................................................64
Week 6 – (Geestelijke) Gezondheidsrecht............................................................................................66
Kennisclip..........................................................................................................................................66
Gedwongen kader GGZ.................................................................................................................67
Hoofdstuk 10 – Gezondheidsrecht....................................................................................................70
10.1 Wetten die belangrijk zijn voor het gezondheidsrecht..........................................................70
10.2 Geneeskundige behandelingsovereenkomst........................................................................71
10.3 Dwang in de zorg..................................................................................................................72
10.4 Rechtsbescherming patiënten..............................................................................................73
Oefenvragen.....................................................................................................................................73
2
,Week 7 – Asielrecht & Privacy in het sociaal domein...........................................................................75
Kennisclip – Vreemdelingenrecht, Asielrecht....................................................................................75
Kennisclip – Privacy in het sociaal domein........................................................................................77
Hoofdstuk 11 – Vreemdelingenrecht................................................................................................78
11.1 Nederlanderschap.................................................................................................................78
11.2 Vreemdelingen......................................................................................................................78
11.3 Procedure Toegang en Verblijf (TEV).....................................................................................79
11.4 Asielzoekers..........................................................................................................................80
Hoofdstuk 12 – Handelen van de sociaal professional......................................................................81
12.1 Beroepscode.........................................................................................................................81
12.2 Omgaan met vertrouwelijke informatie................................................................................81
12.3 Rechten van betrokkenen.....................................................................................................82
12.4 Privacy in het sociaal domein................................................................................................83
12.5 Functionaris gegevensverwerking.........................................................................................83
12.6 Beveiliging.............................................................................................................................83
12.7 Toezichthouder.....................................................................................................................83
Oefenvragen.....................................................................................................................................83
Hoofdstuk 11................................................................................................................................83
3
,Week 1 – Inleiding in het recht
Kennisclip
Wat is (doel/functie van) recht?
Definitie: Recht is verzamelnaam voor alle overheidsregels die in onze samenleving gelden. Het is dus
een totaal aan rechtsregels.
Een kenmerk van rechtsregels is dat nakoming van deze rechtsregels in principe afgedwongen kan
worden (eventueel via rechter).
Doelen/functies van recht o.a.:
Ordening van samenleving (als totaal) en individuen (menselijk gedrag) door het stellen van
regels. Doen we om chaos/conflict te vermijden, vrede te stichten, enzovoorts;
Rechtvaardige oplossing bij conflict, denk bijvoorbeeld ook aan zwakken beschermen;
Richting geven aan handelen van overheid (wetgeving, bestuur, rechtspraak). Denk
bijvoorbeeld aan wie wetgeving mag opstellen, of aan het bestuur wie dan het besluit mag
nemen en welke impact dit heeft op de burger. Er moet dan goed worden overwogen wat het
besluit zal zijn.
(Ordening naar) rechtsgebieden
Verschillende soorten rechtsgebieden:
Publiekrecht: heeft betrekking op rechtsverhouding tussen overheid en natuurlijke personen
(burger) en/of rechtspersoon (organisatie) of overheidsinstanties onderling;
o Staatsrecht: recht inzake staat als organisatorisch verband, maar ook de klassieke en
sociale grondrechten die door de overheid geëerbiedigd dienen te worden. Denk
hierbij aan thema’s zoals staatsorganen (koning, provincies, rechterlijke macht,
enzovoorts). Bij grondrechten gaat het om de meest fundamentele wetten voor
burgers. De overheid mag geen inbreuk maken op de grondwet. Bij sociale
grondrechten legt de overheid bepaalde taken op;
o Bestuursrecht/administratief recht: recht inzake de regels van organen van de
overheid en andere organen die met openbaar gezag zijn bekleed, voor het gebruik
van hun bevoegdheden. Gaat dus om besluiten dat burgers bepaalde wetten krijgen
voorgelegd. Het kan gaan over verschillende situaties, bijvoorbeeld dat een
horecaondernemer een vergunning moet aanvragen omdat hij drank wilt verkopen.
Een ander voorbeeld is dat bijvoorbeeld de gemeente sociale voorzieningen af kan
geven;
o Strafrecht: hieronder vallen de gedragingen die de wetgever strafbaar heeft gesteld,
evenals de straffen die de rechter kan opleggen en de regels voor de manier waarop
de daders berecht moeten worden. Vaak staat de dader of slachtoffer tegenover de
overheid (politie) in plaats van dader en slachtoffer tegenover elkaar;
Privaatrecht: heeft betrekking op rechtsverhouding tussen natuurlijke personen (burgers)
en/of rechtspersonen (organisaties) = burgerlijk recht/civiel recht. Denk bijvoorbeeld aan een
burenruzie, dit valt onder privaatrecht omdat het wordt opgelost vanuit het burgerlijk
wetboek. Je kan ook een geschil hebben met je werkgever, arbeidsrecht valt ook onder
privaatrecht;
Internationaal recht: recht dat tussen minimaal 2 staten geldig is internationaal
publiekrecht (staatsrecht, strafrecht (bijvoorbeeld wanneer je in Colombia wordt
aangehouden als Nederlander, er zijn internationale afspraken gemaakt over berechting),
enzovoorts) versus internationaal privaatrecht (bijvoorbeeld schilderij kopen in Australië,
maar is helemaal kapot, dan heb je regels welke rechten iemand moet afhandelen).
4
,Verschillende rechtsgebieden kunnen binnen één thema terug te vinden zijn. In het kader van de
zorg- en welzijnspraktijk kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het jeugdrecht, het
vreemdelingenrecht en het gezondheidsrecht.
Andere indelingen van recht
Objectief versus subjectief recht
Objectief recht (law): bevat alle geldende regels, dus alle rechten en plichten, die in de rechtsbronnen
zijn vastgelegd = rechtsregel.
Voorbeeld: Artikel 289 Wetboek van Strafrecht. Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade
een ander van het leven berooft, wordt als schuldig aan moord, gestraft met levenslange
gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.
Subjectief recht (right): persoonlijke rechten en plichten afgeleid uit het objectieve recht (let op: de
rechtsregel zelf objectief recht).
Voorbeeld: Artikel 6:74 Burgerlijk Wetboek = objectief recht. Iedere tekortkoming in de
nakoming van een verbintenis verplicht de schuldenaar de schade die de schuldeiser
daardoor lijdt te vergoeden, tenzij de tekortkoming de schuldenaar niet kan worden
toegerekend. Hier vloeit wel uit voor recht op schadevergoeding betalen en krijgen =
subjectief recht!
Materieel recht versus formeel recht
Materieel recht: inhoud van de rechtsregels. Voorbeeld: hetzelfde artikel als ‘objectief recht’ is óók
een voorbeeld van materieel recht: gaat immers om inhoud!
Formeel recht: procesrecht, de handhaving van de regels van materieel recht en de wijze van
procederen. Voorbeeld: Artikel 12j Wetboek van Strafvordering. De leden van het gerechtshof die
over het beklag hebben geoordeeld, nemen bij voorkeur geen deel aan de berechting.
(Aard van) rechtsregels
Recht krijgt vorm door rechtsregels vast te leggen met wijze waarop die regels gehandhaafd kunnen
worden verschillend van aard. Voorbeeld:
Dwingend recht: regels waarvan niet afgeweken mag worden;
o Artikel 6:246 lid 1 Burgerlijk Wetboek: noch van de artikelen 231 – 244, noch van de
bepalingen van de in artikel 239 lid 1 bedoelde algemene maatregelen van bestuur
kan worden afgeweken;
Semidwingend recht: in principe dwingend, maar partijen krijgen de mogelijkheid om zelf het
een en ander te regelen. voorbeeld:
o Artikel 7L 672 lid 3 en lid 6 Burgerlijk Wetboek:
3. De door de werknemer in acht te nemen termijn van opzegging bedraagt
één maand;
6. Van de termijn, bedoeld in lid 3, kan schriftelijk worden afgeweken. De
termijn van opzegging voor de werknemer mag bij verlenging niet langer zijn
dan zes maanden en voor de werkgever niet korter dan het dubbele van die
voor de werknemer.
Aanvullend recht: als partijen zelf een regeling hebben gemaakt, gaat deze zelfgemaakte
regeling vóór de wettelijke regeling. Wel is er bij dit aanvullend recht één voorwaarde,
namelijk dat beide partijen akkoord moeten gaan met de afwijkingen. Voorbeeld:
o (veel bepalingen) Verbintenissenrecht Burgerlijk Wetboek: denk aan een
overeenkomst. Als de ene partij iets verkoopt aan de andere partij, dan moet de
verkoper afleveren en de koper betalen. Partijen mogen zelf weten hoe ze die
5
, afspraak maken, dat mag ook mondeling. Maar als je de overeenkomst moet
bewijzen, is het handig om iets op papier te zetten.
Rechtsbronnen
Verdragen: afspraken tussen twee of meer staten/internationale organisaties die op schrift zijn
gesteld en die gelden in de staten/internationale organisaties die lid zijn bij het verdrag. Voorbeelden:
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens;
Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind;
VN-Verdrag Handicap;
Verdrag van Schengen.
Wet: geschreven rechtsregels vastgesteld door de overheid(sorganen). Voorbeelden:
Wet Maatschappelijke ondersteuning (Regering + 1e & 2e Kamer);
Ministeriële regeling (minister);
Verordening (bijvoorbeeld provincie/gemeente).
Jurisprudentie: ‘rechtersrecht’.
Gewoonte: ongeschreven recht ontstaan in loop van de tijd door gebruik ervan in algemene kring.
Organisatie rechtspraak & absolute competentie
Absolute competentie: welke soort rechter is bevoegd om over een bepaalde zaak te oordelen?
In Nederland: onafhankelijke rechters (voor
het leven benoemd).
11 rechtbanken;
4 gerechtshoven;
1 Hoge Raad.
Kantonrechter: een alleensprekende rechter,
bij een rechtbank, die zowel civiele als
strafrechtelijke zaken behandelt. Dit zijn
civiele zaken tot een bedrag van €25.000
arbeidszaken, huurzaken,
consumentenkoopzaken, consumentenkredietzaken met een krediet tot €40.000 en lichte strafzaken
(zoals snelheidsovertredingen).
Rechtspraak: Relatieve competentie
Relatieve competentie: geeft aan in welke plaats (van de rechtbank/beroepsinstantie) in Nederland
een procedure gestart moet worden.
Arrondissementen: een rechtsgebied dat onder de bevoegdheid valt van een specifieke rechtbank.
Let op: hieronder enkel de hoofdregels m.b.t. relatieve competentie:
Burgerlijke zaken: tenzij de wet anders bepaalt, is bevoegd de rechter van de woonplaats van
de gedaagde;
Strafzaken: de rechter binnen wiens rechtsgebied het strafbare feit is gepleegd;
Bestuurszaken: in het arrondissement van het bestuursorgaan dat bij het bestreden besluit
heeft genomen (bij een dagvaardingsprocedure) of de rechter van de woonplaats van een
verzoeker (bij een verzoekschriftprocedure). Als het besluit afkomstig is van een
bestuursorgaan van de centrale overheid, dan is de rechtbank in de woonplaats van de
belanghebbende bevoegd.
6
,Hoofdstuk 1 – Inleiding in het recht
1.1 Wat is recht en wat is het doel van het recht?
Recht: verzamelnaam voor alle overheidsregels die in onze samenleving gelden.
Een wettelijke regel uit het Wetboek van Strafrecht is door de overheid gemaakt en waaraan we ons
allemaal moeten houden. Wanneer je dat niet doet, zal de rechter daar een oordeel over vellen.
Doelen van het recht:
Het recht ordent het menselijk gedrag door het stellen van regels;
Het recht zorgt ervoor dat er bij conflicten een rechtvaardigde oplossing komt.
1.2 Rechtsbronnen
Rechtsbron: plaats waar we het recht kunnen vinden. Er zijn er vier:
1. Wet
2. Jurisprudentie
3. Gewoonte
4. Internationaal verdrag
Wet
Wet: belangrijkste vindplaats van het recht. Rechtsregels die zijn vastgesteld door de overheid.
Jurisprudentie
Jurisprudentie: uitspraken van rechters. Meestal kan de wet gebruikt worden om tot een beslissing te
komen, maar soms is een wet niet duidelijk of ontbreekt er in het geheel een wettelijke regel. In dat
soort gevallen legt de rechter de onduidelijke regel uit en maakt hij een nieuwe regel of formuleert
hij, als er helemaal geen regel is, zelfstandig een nieuwe regel. Als andere rechters deze regel ook
gaan toepassen, is er sprake van jurisprudentie en heeft deze regel ook dezelfde rechtskracht als het
wettelijke recht.
Uitspraken van rechters hebben een uniek nummer, zodat uitspraken makkelijk terug te vinden zijn.
Voor 2013 kreeg jurisprudentie een landelijk nummer, sinds 2013 gaat het via de ECLI-code (European
Case Law Identifier). Is opgebouwd uit verschillende zaken:
Landcode;
Gerechtscode;
Uitspraakjaar;
Volgnummer.
Gewoonte
Bij een gewoonte moet het gaan om een vaststaand en door iedereen erkend gebruik dat in die
sector ook als bindende rechtsregel wordt beschouwd en die moet worden nageleefd. Een voorbeeld
is handjeklap op de veemarkt.
Bij staatsrecht is het ook een belangrijke rechtsbron. In het strafrecht is het gebruik van de gewoonte
als rechtsbron niet toegestaan.
Internationaal verdrag
Verdrag: afspraak tussen twee of meer staten die op schrift zijn gesteld en gelden in de staten die
partij zijn bij het verdrag. Voorbeelden van verdragen waar Nederland bij is aangesloten:
Verdrag van de Europese Unie;
Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind;
7
, Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden (EVRM);
Handvest van de Verenigde Naties.
1.3 Rechtsgebieden
Rechtsgebieden:
1. Publiekrecht: geeft regels voor de juridische verhouding tussen burgers (natuurlijke personen
en/of bedrijven) en overheid en omvat de rechtsgebieden:
a. Staatsrecht
b. Strafrecht
c. Bestuursrecht
2. Privaatrecht: ook wel burgerlijk of civiel recht. Geeft regels voor de rechtsrelaties tussen
burgers onderling. Regels voor de rechtsrelaties tussen burgers onderling;
3. Internationaal recht: geeft regels voor de verhouding tussen staten onderling.
Het staatsrecht
Staatsrecht: organisatie van de staat wordt hierin beschreven. Het bestaat uit regels over de
bevoegdheden van de verschillende overheidsorganen. Belangrijkste wet de Grondwet.
Voorbeelden van andere belangrijke wetten:
Provinciewet;
Gemeentewet;
Politiewet.
Belangrijke begrippen bij het staatsrecht:
Rechtsbronnen;
Grondwet;
Organieke wetten;
Jurisprudentie;
Gewoonte;
Staat;
Democratie en rechtsstaat;
Vrije verkiezingen;
Parlementair stelsel;
Grondrechten;
Botsende grondrechten.
De Grondwet begint met de grondrechten. Dit zijn regels die burgers hebben ten opzichte van de
overheid.
Organieke wet: een wet die een uitwerking bevat van een bepaling in de Grondwet. Op een aantal
plaatsen in de Grondwet wordt aangegeven dat over een bepaald onderwerp nadere regels moeten
worden gemaakt in een wet. Voorbeelden:
Rijkswet op het Nederlanderschap;
Algemene wet bestuursrecht;
Ambtenarenwet.
Drie kenmerken van een staat:
1. Een staat heeft een grondgebied;
2. Er zijn inwoners;
3. Er is een regering die het gezag uitoefent.
Drie kenmerken democratie:
8
, 1. Vrije verkiezingen. In Nederland hebben de burgers de bevoegdheid om, als zij kiesrecht
hebben, de vertegenwoordigers van de belangrijkste staatsorganen te kiezen;
2. Parlementair stelsel: betrekking tussen regering en parlement. Om te kunnen regeren moet
de regering de steun van het parlement hebben;
3. Respect voor de grondrechten.
De meeste democratieën zijn of een republiek, of een monarchie. Constitutionele monarchie:
wanneer de positie van de Koning in de Grondwet is verankerd en daardoor ook begrensd is.
Rechtsstaat: zowel de burgers als de overheid moeten zich aan de wet houden. Nederland is zowel
een democratie, monarchie als een rechtsstaat. Een rechter is onafhankelijk van de overheid, zodat
hij in zijn uitspraak ook een negatief oordeel kan geven over het optreden van de overheid.
Motie van wantrouwen: heeft te maken met parlementair stelsel. Vindt plaats wanneer de Kamer
geen of niet langer vertrouwen heeft in een bewindspersoon of in het kabinet betreffende
bewindspersoon of kabinet wordt naar huis gestuurd. De volksvertegenwoordiging heeft uiteindelijk
de hoogste macht.
Door grondrechten wordt de macht van de overheid beperkt ter wille van de menselijke vrijheid en
waardigheid. In Nederland zijn 23 grondrechten opgenomen in hoofdstuk 1 van de Grondwet.
Definitie grondrecht: fundamentele rechten van de mens, voorbeelden:
Discriminatieverbod;
Recht op een eerlijk proces;
Onaantastbaarheid van het menselijk lichaam;
Recht op sociale voorzieningen.
Soorten grondrechten:
Klassieke grondrecht: overheid mag hier geen inbreuk op maken, tenzij de wet haar die
bevoegdheid geeft. Kunnen eventueel voor de rechter worden afgedwongen. Voorbeeld is
artikel 11;
Sociale grondrecht: legt de overheid een bepaalde taak op. Voorbeeld is artikel 22.
Artikel 18 is een combinatie van de twee grondrechten. Lid 1: klassiek grondrecht, bepaalt dat ieder
die bij een rechtszaak wordt betrokken, recht heeft op bijstand van een advocaat of van een andere
hulpverlener. Lid 2: sociaal grondrecht, staat dat de wetgever in de wet moet vastleggen op welke
manier mensen die het niet kunnen betalen, een beroep op gefinancierde rechtsbijstand kunnen
doen.
Verschillende artikelen die met elkaar botsen uit de grondwet: artikel 1 & artikel 6, artikel 1 & artikel
7.
Mensenrechten zijn terug te vinden in Internationale verdragen zoals het Europees Verdrag tot
bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en het Handvest van
Grondrechten van de Europese Unie.
Het strafrecht
In het strafrecht staan regels die de overheid voor de veiligheid van de burgers belangrijk vindt en als
iemand deze regels overtreedt, is dat niet een zaak die tussen dader en slachtoffer kan worden
afgehandeld, maar is het een zaak tussen de dader en de samenleving als geheel. Voorbeelden:
Moord;
Doodslag;
Diefstal;
Verkrachting.
9
, Bij een strafzaak staan niet het slachtoffer en de verdachte tegenover elkaar bij de rechter, maar het
OM, vertegenwoordigd door de officier van justitie, en de verdachte.
Het bestuursrecht
Bestuursrecht geeft regels waaraan de overheid zich moet houden als deze het land bestuurt, welke
zijn terug te vinden in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het speelt in veel zaken een rol,
bijvoorbeeld:
Toekennen van een werkloosheidsuitkering;
Opleggen van een belastingaanslag;
Verlenen van een verblijfsvergunning.
Voor de regels voor een bepaalde bestuurstaak moet in een speciale wet gezocht worden, zoals de
Vreemdelingenwet of de Werkloosheidswet.
Het burgerlijk recht
Burgerlijk recht: geeft regels voor de rechtsverhouding tussen burgers (en bedrijven) onderling,
waarbij het gaat om zaken waar we dagelijks mee te maken hebben. De belangrijkste regels zijn terug
te vinden in het Burgerlijk Wetboek (BW).
De regels over hoe een proces gevoerd moet worden, staan in het Wetboek van Burgerlijke
Rechtsvordering (Rv), de rechten en plichten uit het burgerlijk recht in het Burgerlijk Wetboek (BW).
Internationaal recht
Het internationaal recht is voornamelijk in internationale verdragen vastgelegd. Door de steeds
toenemende internationale samenwerking wordt dit steeds belangrijker en heeft het steeds meer
invloed op ons nationale recht.
Bekendste verdrag waarbij Nederland is aangesloten Verdrag betreffende de Europese Unie. Kent
verordeningen (= wetten die rechtstreeks in elke lidstaat van de EU toepasselijk zijn) en richtlijnen (=
verplichten alle lidstaten hun nationale wetgeving op een bepaald gebied aan te passen volgens de
voorwaarden die in die richtlijnen zijn gesteld). Richtlijnen gaan bijvoorbeeld over buitenlandse
diploma’s en geneesmiddelen.
EVRM: bevat een aantal bepalingen die rechtstreeks in Nederland gelden, zoals het recht op een
eerlijk proces en het verbod van foltering.
1.4 Andere indelingen
Indeling naar onderwerp
Indeling naar onderwerp: op deze manier ontstaan specialismen, zoals het jeugdrecht, het
vreemdelingenrecht, het gezondheidsrecht en het arbeidsrecht. Verschillende rechtsregels worden bij
elkaar gebracht.
Materieel en formeel recht
Materieel recht: inhoud van rechten en plichten, denk aan het kopen van een boek (koper
betaald koopprijs en verkoper moet het boek leveren);
Formeel recht: ook wel procesrecht genoemd. Gaat over regels die aangeven op welke wijze
het proces gevoerd moet worden. Denk er bijvoorbeeld aan dat verkoper het boek niet
levert.
10
