„De levering vereist de overdracht van roerende zaken niet-registergoederen, die in de macht
van de vervreemder zijn, geschiedt door aan de verkrijger het bezit der zaak te verschaffen.‟
Bezitsverschaffing is dus hierbij de leveringswijze.
Wat houdt het begrip “bezit” in?
Het leerstuk van bezit met vier voorbeelden.
Jan koopt in de winkel een vulpen, hij betaalt de koopprijs en de winkelier overhandigt de vulpen aan Jan. Jan is bezitter en eigenaar
van de vulpen.
Jan heeft de vulpen gestolen waarvan Piet eigenaar is. Jan weet dat hij geen eigenaar is. Jan is bezitter niet te goeder trouw.
Jan heeft de vulpen geërfd van zijn buurvrouw op grond van een ongeldig testament. Jan weet niet en kan ook niet weten dat het
testament ongeldig is en dat hij geen eigenaar is geworden. Jan is bezitter te goeder trouw.
Jan heeft de vulpen van zijn vriend geleend. Jan is houder van de vulpen.
In de voorgaande voorbeelden staat Jan in een bepaalde relatie ten opzichte van een zaak (een goederenrechtelijke relatie).
In het eerste voorbeeld is Jan eigenaar van de vulpen. Eigendom is het „sterkste‟ recht dat men op een zaak kan hebben. Jan kan
zijn eigen - domsrecht tegenover een ieder geldend maken.
In het tweede en derde voorbeeld is Jan bezitter (niet-eigenaar) van de vulpen. Jan gedraagt zich als eigenaar van de vulpen; hij is
dit echter niet (in het tweede voorbeeld weet Jan dat hij geen eigenaar is, in het derde voorbeeld weet hij dat niet).
Het bezit van Jan is minder „sterk‟ dan het eigendomsrecht.
Het recht kent aan het zijn van bezitter bepaalde rechtsgevolgen toe.
De bezitter kan zijn recht tegenover een ieder geldend maken,
behalve tegen het „sterker‟ recht van de eigenaar (enkele
uitzonderingen daarge-laten).
In het laatste voorbeeld is Jan houder van de vulpen voor zijn
vriend. Jan heeft geen enkele eigendomspretentie ten aanzien van
de vulpen. Een houder houdt de zaak altijd voor een ander. Het
recht kent ook aan het zijn van houder bepaalde rechtsgevolgen
toe.
12.2 Bezit en houderschap
„Bezit is het houden van een goed voor zichzelf.‟ (artikel 3:107, eerste lid):
Houden duidt op een feitelijke machtsuitoefening. Personen
kunnen
macht uitoefenen over goederen.
Bij zaken is dat iets gemakkelijker voor te stellen dan bij rechten.
Zo oefent iemand macht uit over de fiets waarop hij rijdt, hij
gebruikt hem om er mee naar het werk te gaan, hij pompt de
banden op, of hij brengt de fiets naar de fietsenmaker om hem te
laten repareren.
Bij rechten kan men denken aan een vordering uit een
verbruikleen-overeenkomst van geld. De uitoefening van macht uit
zich dan bijvoorbeeld in het innen van de aflossingstermijnen, het
innen van de rente of het kwijtschelden van de schuld.
,Nu zijn er met betrekking tot deze feitelijke machtsuitoefening (houden) twee mogelijkheden:
- de eerste is dat men houdt voor zich zelf.
Met „houden voor zichzelf‟ wordt bedoeld dat degene die de
feitelijke
macht over een goed uitoefent, zich daarbij gedraagt, terecht of
ten
onrechte, als iemand die rechthebbende is op dat goed. In dit
geval spreken we van bezit (dit is dus het tweede begrip uit de
definitie van
artikel 3:107, eerste lid).
- de tweede mogelijkheid is dat men feitelijke macht over een goed uitoefent voor een ander.
In dat geval is men juridisch houder (detentor) van dat goed.
Enkele voorbeelden van houders: de huurder van een huis, de
lener van een boek en de fietsenmaker die een fiets van een ander
repareert.
Wanneer is er sprake is van houden en of dit houden een houden voor zich zelf is of voor
een ander − dus of sprake is van bezit of houderschap − vinden we in artikel 3:108.
„Of iemand een goed houdt en of hij dit voor zichzelf of voor een
ander doet, wordt naar verkeersopvatting beoordeeld, met
inachtneming van de navolgende regels en overigens op grond
van uiterlijke feiten.‟
Uit deze bepaling zijn drie elementen te halen die bij de beoordeling van de gestelde vraag van
belang zijn. Dit zijn:
- verkeersopvattingen
- artikelen 3:109-117
- uiterlijke feiten.
De „verhouding‟ tussen deze drie elementen:
De verkeersopvattingen vormen het hoofdcriterium.
Bij de bepaling van deze verkeersopvattingen wordt
allereerst aanknoping gezocht bij uiterlijke feiten.
Met name de eerste vraag: ‟is er sprake van een houden‟
nog los van de vervolgvraag of dit een houden voor zichzelf
of voor een ander is, is meestal te beantwoorden op grond
van uiterlijk waarneembare feiten.
Indien men Jan op een fiets ziet rijden, zien we dat Jan een
feitelijke macht uitoefent over die fiets.
Naast de verkeersopvattingen, die dus sterk bepaald
worden door uiterlijke feiten, zijn voor de beantwoording
van de eerste vraag (of sprake is van houden) en met
name ook voor de vervolgvraag, of dit houden een houden
voor zich zelf of voor een ander is, de bepalingen
neergelegd in de artikelen 3:109-117 van belang.
Komen we met de verkeersopvattingen niet tot beantwoording van met
name de hiervoor gestelde vervolgvraag, dan zijn er de wettelijke
bepalingen die ons verder helpen.
Zo zal de verkeersopvatting ons bij de beantwoording van de vraag of, in
het geval dat Eric iets koopt op een veiling in opdracht van Mark, Eric
houder of bezitter is, niet veel verder helpen. Het antwoord op deze vraag
vinden we in artikel 3:110 (dit artikel zal nog worden behandeld).
We moeten de verkeersopvatting en de wettelijke regeling echter niet alleen
nevengeschikt zien.
,
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stukajay. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.