Integrale
Veiligheidskunde
_________________________________
Samenvatting Hoofdstuk 19:
‘Lokale en regionale fysieke veiligheid:
brand, ongevallen en crises’
Introductie IVK
, Hoofdstuk 19 – Lokale en regionale fysieke veiligheid: brand, ongevallen en crises
19.2.1 Het begrip ramp
De definitie van ramp volgens de wet is ‘een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis
waarbij het leven van de gezondheid van vele personen, het milieu of grote materiële
belangen in ernstige mate zijn geschaad of worden bedreigd en waarbij een
gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende disciplines vereist is
om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken.’
Er zijn vier manieren om rampen te onderscheiden:
1. Onderscheid tussen natuurrampen en door de mens veroorzaakte rampen.
2. Is een ramp een fysiek of een sociaal verschijnsel?
3. Onderscheid tussen gebeurtenis en gevolgen.
4. De factor tijd. Tijd in aanvang, maar ook in verloop en gevolgen.
19.2.2 Het begrip crisis
De definitie van crisis volgens de wet is ‘een situatie waarin een vitaal belang van de
samenleving is aangetast of dreigt te worden aangetast.’ De vitale belangen die hier
worden bedoeld zijn internationale rechtsorde, nationale rechtsorde, openbare veiligheid
en economische veiligheid.
Iedere ramp is een crisis, maar niet iedere crisis is een ramp. Er zijn drie aspecten
leidend voor een crisis:
1. Bedreiging
2. Tijdsdruk
3. Onzekerheid
Enerzijds kan geprobeerd worden objectief vast te stellen dat een situatie een crisis is,
maar het is ook belangrijk hoe personen de situatie ervaren, dat noemen we de
subjectieve kant van crises.
19.2.3 Van klassieke rampen naar moderne crises en minicrises
Rampenbestrijding wordt in de gedefinieerd als ‘het geheel van maatregelen en
voorzieningen, met inbegrip van de voorbereiding daarop, dat het gemeentebestuur of
het bestuur van de veiligheidsregio treft met het oog op een ramp, het voorkomen van
een ramp en het bespreken van de gevolgen van een ramp.
Crisisbeheersing is volgens de wet ‘het geheel van maatregelen en voorzieningen, met
inbegrip van de voorbereiding daarop, dat het gemeentebestuur of het bestuur van een
veiligheidsregio in een crisis treft ter handhaving van de openbare orde, indien van
toepassing in samenhang met de maatregelen en voorzieningen die op basis van een bij
of krachtens enige andere wet toegekende bevoegdheid ter zake van een crisis worden
getrokken.’’
Een minicrisis is een gebeurtenis die de gemeenschap vaak kortstondig bezighoudt,
veel (sociale) media-aandacht krijgt, maar ook vaak relatief weer snel uit de aandacht
verdwijnt.
19.3.1 Mythes over menselijk handelen in noodsituaties
Bij rampen en crises denken we vaak aan paniek ,een vorm van irrationeel gedrag. Fight,
flight en freeze zijn patronen die wij bij dieren, maar ook bij de mens terug zien komen in
een bedreigende situatie. We gaan over op de aanval, vluchten of raken in een soort van
apathie of besluiteloosheid. In werkelijkheid is paniek veel minder een probleem dan
vaak gedacht. We noemen het daarom wel een rampmythe. Tegenover paniek valt juist
(zelf)redzaamheid te plaatsen.
