Bedrijf en Omgeving – Samenvatting tentamen
Hoofdstuk 1 (1.1 tm 1.4) – Economisch handelen, bedrijfsomgeving en duurzaamheid
Het doel van economisch handelen is het scheppen van welvaart door middel van productie.
Productie vindt plaats bij bedrijven en de overheid.
De bedrijfsomgeving bestaat uit demografische, economische, sociale, technische en politieke
verschijnselen, en bepaalt grotendeels de resultaten van de ondernemingen.
- De economische, sociale en fysieke omgeving kennen veel onderlinge relaties. Zij mogen elkaar
geen schade toebrengen. Ze vertegenwoordigen elk een eigen waarde die moet blijven bestaan.
Het doel van het menselijk handelen is het goede leven.
1.1 Economisch handelen
Het beschikken over goederen en diensten voor de bevrediging van behoeften heet welvaart. Er
bestaat een voortdurende spanning tussen de behoeften (oneindig) en de middelen (beperkt).
Ondernemingen produceren goederen en diensten met behupl van middelen. Deze middelen
kunnen voor veel verschillende doeleinden gebruikt worden. Er is dan sprake dat de middelen
alternatief aanwendbaar (schaars zijn).
Het streven naar maximale welvaart met behulp van schaarse middelen heet economisch
handelen.
Het economisch handelen speelt zich af in en tussen diverse organisaties.
De economische wetenschap bestudeert het economisch handelen. Dit valt in verschillende
onderdelen uiteen.
Economisch handelen in een land kan men op verschillende niveaus bestuderen. Ook kan het
economische handelen geanalyseerd worden van een groep bedrijven en gezinnen die eenzelfde
soort producten maken of kopen. Ook zijn de relaties tussen landen belangrijk voor het
economische proces in een land. Al deze onderwerpen behoren tot het vak algemene economie.
Er is onderscheid bij de volgende onderdelen:
- meso- en micro-economie
- macro-economie
- monetaire economie
- internationale economische betrekkingen
1.2 Bedrijfsomgeving
Voor het bevredigen van behoeften hebben mensen meestal goederen en diensten nodig die
bedrijven en de overheid produceren. Ondernemingen en overheden voegen waarde toe aan
producten zodat ze beter aan de vraag van klanten en burgers voldoen.
Mensen werken in deze organisaties voor een inkomen. Met dit inkomen kunnen zij zichzelf en
hun gezin onderhouden door producten te kopen waarmee ze hun behoeften kunnen
bevredigen.
Ondernemingen produceren bijna 80% van alle producten, de overheid produceert de rest.
Ondernemingen zijn sterk verbonden met hun omgeving. Bedrijven hebben te maken met
,gezinnen waar de werknemers vandaan komen, met markten waarop ze hun producten afzetten,
met scholen die hun werknemers opleiden, etc.
Deze factoren liggen op de terreinen van politieke, demografische, sociale, economische,
ecologische en technische verschijnselen. Zij vormen een ring rondom de producenten.
Deze factoren hebben grote invloed op de ondernemingen, en ondernemingen hebben ook
invloed op de omgeving.
De omgeving van de onderneming die invloed uitoefent op de resultaten van de onderneming
heet de bedrijfsomgeving.
In de bedrijfsomgeving onderscheiden we de directe omgeving, de ruime omgeving en de
indirecte omgeving.
De directe omgeving bestaat vooral uit de markten van de onderneming, waarop zij veel invloed
kan uitoefenen. Veel ondernemingen hebben afdelingen die dagelijks met de diverse aspecten
bezig zijn: personeelsafdeling, marketing- en financiële afdeling, etc.
De indirecte omgeving bestaat uit de aspecten waarop de onderneming enige invloed kan
uitoefenen: via de bedrijfstakorganisatie heeft ze regelmatig overleg over milieumaatregelen en
zij kan op consumptietrends inspelen m.b.v. reclamecampagnes.
Op de ruime omgeving heeft de onderneming geen invloed, maar deze kan de onderneming op
haar beurt wel sterk beïnvloeden: neergang in de economie, stijgende olieprijzen, etc.
, Politieke omgeving
De politieke omgeving bestaat uit de economische orde, de politieke stelsels en de rechtsorde in
een land.
Deze omgeving bepaalt bijvoorbeeld welke producten de overheid en welke producten de
ondernemingen mogen produceren. Dit heeft invloed op de markten van de onderneming en dus
op de directe omgeving.
De economische orde bepaalt in welke mate prijzen kunnen dienen als prikkels om te
produceren of te consumeren. Zij bepaalt ook de omvang van de markteconomie in de totale
economie.
Demografische omgeving
Demografische factoren hebben te maken met alles wat de samenstelling en de groei van de
bevolking betreft.
Ondernemingen voorzien de bevolking van welvaart door te produceren, en omgekeerd is de
welvaart van de bevolking een belangrijke factor voor de afzet van de ondernemingen.
Sociale omgeving
De sociale omgeving gaat over de relaties tussen mensen en welke waarden zij samen delen.
Levensstijlen bepalen wat consumenten willen kopen en ondernemingen moeten daarop
inspelen. Het sociale leven speelt zich af in instituties.
Ondernemingen dragen bij aan de sociale omgeving door het scheppen van werkgelegenheid. Zij
vormen zelf ook een sociale institutie: er komen netwerken tussen werknemers onderling en
relaties buiten de onderneming tot stand.
Economische omgeving
De economische omgeving is het belangrijkst voor een onderneming, omdat zij de producten
waaraan ze waarde heeft toegevoegd moet afzetten op markten. Zonder omzet en winst kan een
onderneming niet blijven bestaan.
Macro-economische factoren als conjunctuur, rente en wisselkoers beïnvloeden de
winstgevendheid van ondernemingen sterk.
Ecologische omgeving
De ecologische component omvat de markt voor milieugoederen die vervuiling moeten
voorkomen. Er zijn allerlei producten die tot doel hebben het milieu te ontlasten:
zonnecollectoren, waterzuiveringsinstallaties en zuinige verwarmingsapparaten.
Technische omgeving
De technische omgeving biedt de ondernemingen kansen door investeringsmogelijkheden. Zij
vormt ook een bedreiging. Technische ontwikkelingen in andere bedrijven kunnen de positie van
een onderneming sterk onder druk zetten.
1.3 Kapitalen en duurzaamheid
Het in stand houden van de kapitalen staat bekend als duurzaamheid.
Kapitalen
Een kapitaal is een soort bezit dat een voorwaarde is voor de welvaart, de sociale relaties en de
natuurlijke omgeving. Er is onderscheid tussen economisch kapitaal, sociaal kapitaal en
ecologisch kapitaal.
, Economisch kapitaal:
Het economische kapitaal bestaat uit machines, gebouwen en infrastructuur die de
voorafgaande generaties hebben doorgegeven aan de huidige generatie. De huidige generatie
moet dit kapitaal onderhouden, vervangen en zo nodig uitbreiden.
Van de totale productie besteden de rijke landen 20% aan investeringen om de
kapitaalgoederenvoorraad te behouden en uit te breiden.
Het economisch kapitaal is zo ingericht dat een efficiënte productie mogelijk is voor het
verwerven van welvaart. Efficiëntie is een doel bereiken met zo weinig mogelijk middelen.
Efficiëntie is daarom ook een duurzaam uitgangspunt.
Het economische kapitaal is essentieel voor het sociaal kapitaal. Als het economisch kapitaal
afneemt, met werkloosheid en verlies van welvaart als gevolg, zal ook het sociaal kapitaal te
leiden hebben.
Sociaal kapitaal:
Mensen hebben kennis, vaardigheden en houdingen opgebouwd over de meest wenselijke
vormen van samenleving in gezinnen en andere organisaties zoals bedrijven en
overheidsinstellingen, sportclubs en kerken.
Tot het sociaal kapitaal behoren ook de mogelijkheden om kennis op te doen die belangrijk is om
te produceren: het menselijk kapitaal (human capital).
Het sociaal kapitaal van de samenleving bestaat uit de netwerken tussen mensen en de normen
van wederkerigheid en de betrouwbaarheid die daarbij horen.
Het economisch kapitaal kan het sociaal kapitaal ondersteunen. Het economisch kapitaal biedt
mensen werkgelegenheid en een inkomen waarmee zij bijvoorbeeld een gezinsleven kunnen
opbouwen en kinderen van goede opleidingen kunnen voorzien.
Het sociaal kapitaal kan ook lijden onder economische activiteiten: als mensen moeten verhuizen
voor hun werk of het woon-werkverkeer zo tijdrovend is dat zij familie- en gezinsverbanden niet
meer kunnen onderhouden, vermindert het sociaal kapitaal, of als de verschillen tussen rijk en
arm groot zijn.
Het is voor het behoud van het sociale kapitaal nodig dat er een zekere rechtvaardige verdeling
van goederen en diensten plaatsvindt. Hiervoor is in veel landen bijvoorbeeld een stelsel van
sociale wetgeving ingevoerd met uitkeringen.
Ecologisch kapitaal:
Ecologisch kapitaal bestaat uit voorraden grondstoffen, schone lucht, water en zonlicht; uit de
mogelijkheid in de natuur te recreëren en de mogelijkheid van de natuur om afvalstoffen op te
nemen en te zuiveren.
Het is zaak dat het ecologisch kapitaal veerkrachtig blijft om functies in de verre toekomst te
kunnen uitoefenen.
De drie kapitalen staan in verband met duurzaamheid.
Duurzaamheid staat tegenover verval en dingen die men een korte tijd kan gebruiken. Het begrip
duurzame consumptiegoederen heeft dan ook betrekking op goederen als meubelen en
