Deze samenvatting behandelt alleen de eerste 5 hoofdstukken. Deze samenvatting op zich is niet genoeg om voor dit vak te slagen, maar is zeker een goede basis om de latere hoofdstukken volledig te begrijpen. De Belgische staatsstructuur, democratische rechtsstaat en democratische besluitvorming wor...
Samenvatting Staatsrecht
Deel I: Krachtlijnen
België is een meergelaagde, democratische, grondwettelijke rechtsstaat in Europa.
§1 De Belgische staat
Staat = publiekrechtelijke basisentiteit waarbinnen het nationale recht vorm krijgt.
Staten kunnen op 5 manieren ontstaan:
Ontstaan uit het niets op een grondgebied waar er nog geen staat was (niet meer mogelijk)
Dekolonisatie (Congo)
Secessie (België)
Dismembratio (Tsjechoslowakije)
Fusie (VS)
1.1 Het ontstaan van België
Na het Congres van Wenen (1814) werden de noordelijke en zuidelijke Nederlanden samengevoegd
in een staat die niet democratisch was. Er waren grote verschillen tussen noord en zuid (taal, religie,
economie,…)
1830 riep het voorlopig bewind de Belgische onafhankelijkheid uit
1.2 België als staat
Kenmerken van een staat:
Permanente bevolking
Afgebakend grondgebied
Overheid die effectief gezag uitoefent
= entiteit die in staat is om wetten te maken, besturen en recht te spreken
Vermogen om onafhankelijk met andere staten relaties aan te gaan
Erkend door andere staten
= Die erkenning heeft retroactieve werking, kan niet ongedaan worden gemaakt en kan enkel
staten (geen regeringen) betrekken
België voldoet aan al deze kenmerken
1.3 Gevolgen van de kwalificatie als staat
1.3.1 België beschikt over rechtspersoonlijkheid
Interne rechtspersoonlijkheid = binnen het nationaal recht is de staat een afzonderlijke juridische
entiteit
Externe rechtspersoonlijkheid = De staat kan naar internationaal recht drager worden van rechten en
plichten
1.3.2 België geniet soevereiniteit
Externe soevereiniteit = België kan/mag ongestoord functioneren zonder gewapend geweld of
andere vormen van dwang te moeten ondergaan van andere staten
, Interne soevereiniteit = De Belgische staat heeft het recht om zijn eigen rechtsordening te bepalen (Is
dit nog mogelijke door de internationalisering?)
1.3.3 België oefent rechtsmacht uit
= de juridische erkenning van de mogelijkheid om gezag uit te oefenen (≈wetten maken, uitvoeren en
rechtspreken)
De rechtsmacht is territoriaal bepaald (heeft betrekking op wie en wat zich er op het grondgebied
bevindt). Voor het stellen van uitvoeringshandelingen is de rechtsmacht binnen dat territorium
exclusief. Op rechtsprekend vlak is deze territoriale gebondenheid minder strikt.
§2 Een democratische rechtstaat
(Onder invloed van de verlichting verloor het absolutisme aan kracht en kwamen de beginselen van
individuele vrijheid en gelijkheid naar boven)
2.1 De scheiding van de machten
Gezagsdragers hebben minder gelegenheid om hun autoriteit te misbruiken wanneer de macht
verspreid wordt over onafhankelijke machten die elkaar controleren.
= algemeen rechtsbeginsel met grondwettelijke waarde
In België is de ‘scheiding’ van de machten niet absoluut, eerder een functionele samenwerking en ze
oefenen controle op elkaar uit. (Checks and balances)
2.2 De rechtsstaat
De rechtsstaat is de staat waarin de gezagdragers gehouden zijn door het objectieve, democratisch
tot stand gekomen recht waarvan zij de toepassing verzekeren, waarin de bevoegdheid van de
gezagsdragers door de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers wordt beperkt en waarbij
de rechtsregels afdwingbaar zijn voor een onafhankelijke rechtbank
2.2.1 Voorwaarden voor de kwalificatie als rechtsstaat
Formele voorwaarde: heerser zelf aan het recht onderwerpen en dat de politieke staatsmachten de
juridische principes die op hen van toepassing zijn, moeten naleven.
rechtmatigheidsbeginsel
Dit formele element volstaat niet. Over de inhoud van het recht zegt het immers niets.
Materiële voorwaarden:
Voldoende zekerheid over de inhoud van het recht (toegankelijkheid, duidelijkheid en
consistentie van normen)
Recht is stabiel, voorspelbaar en de procedures moeten transparant zijn.
Recht moet democratisch tot stand gekomen zijn
De democratische meerderheid moet bepaalde grenzen respecteren bij het maken van het
recht (grondrechten)
Onafhankelijke en onpartijdige rechtscolleges kunnen aan het rechtmatigheidsbeginsel
toetsen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper florisdecooremeter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,16. Je zit daarna nergens aan vast.
