Samenvatting
Samenvatting Intellectuele eigendom in de digitale samenleving
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Samenvatting hoorcolleges, werkcolleges gecombineerd met boek en jurisprudentie. Cijfer: 9.0.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
9 beoordelingen
Door: margaterbeek • 1 jaar geleden
Door: wongshantell • 2 jaar geleden
Door: lorrain6 • 3 jaar geleden
Door: CoDy95 • 4 jaar geleden
Door: tomswartjes • 4 jaar geleden
Door: Linda13hoven • 4 jaar geleden
Door: evameijer • 4 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Week 1 - Algemene inleidingRatio van bescherming
- Incentive: het auteursrecht biedt met het verlenen van exclusieve rechten een
stimulans om nieuwe culturele werken te creëren. Als we geen auteursrecht zouden
hebben dan zou iedereen vrij zijn om een film te kopiëren en te verkrijgen.
Investeerders zouden nooit meer investeren in een kaskraker omdat de natuurlijke
periode van marktexclusiviteit dan maar een uur zou zijn en ze hun geld niet kunnen
terugverdienen. Creativiteit zou zo tot een einde komen. Incentive is dus de
aanmoediging van investeringen ten aanzien van creatieve en verspreiding door een
langere beschermingsperiode.
- Reward: zonder maker zou het werk niet bestaan. Het werk draagt de persoonlijke
stempel van de maker (persoonlijkheidsrechtelijke grondslag). De maker heeft tijd en
moeite gestoken in de creatie van het werk, het is dan ook redelijk en billijk om
vergoeding daarvoor te geven. Door de exclusieve exploitatierechten creëert het
auteursrecht een bron van inkomsten die onafhankelijk is van sponsoren die invloed
zouden kunnen nemen op de individuele expressie van de maker. Verder stellen de
inkomsten die voortvloeien uit de exploitatie van het auteursrecht de maker in staat
om meer tijd te investeren in de disseminatie van werken.
- Motor van vrije meningsuiting: als je een onafhankelijke bron van inkomsten hebt,
kun je meer onafhankelijker iets creëren dan dat je bijvoorbeeld een sponsor zou
hebben. Tegelijkertijd bieden beperkingen van het auteursrecht genoeg ruimte om
de vrijheid van meningsuiting te garanderen.
- Opbouw/bevordering van culturele identiteit: Het auteursrecht is maatschappelijk
gezien een inspiratiesysteem. De maker is in staat om op basis van het publiek
domein culturele uitingen te creëren. Uiteindelijk valt het werkt terug in het publieke
domein en wordt het domein voortdurend verrijkt. Het is een cyclus.
Het auteursrecht biedt met het verlenen van exclusieve rechten weliswaar een stimulans om
nieuwe culturele werken te creëren, maar vormt tegelijkertijd een obstakel voor de creatie
van nieuwe culturele expressie die op bestaande expressie gebaseerd is of daarmee overlapt
(creatief hergebruik). Bestaande expressie is beschermd en kan doorgaans niet vrij gebruikt
worden, hetgeen de creatie van culturele expressie juist belemmert. Tegelijkertijd zijn de
wettelijke beperkingen die beogen de vrijheid van meningsuiting te bevorderen limitatief en
onderworpen aan de strikte driestappentoets: de vrije toegang tot informatie wordt op deze
manier niet bevorderd.
Dus er bescherming aan de ene kant nodig en aan de andere kant een free flow of
information. De input die je nodig hebt om inspiratie op te doen is iets wat auteursrechtelijk
belemmerd kan worden. Om de cyclus van exploitant en gebruiker te laten werken is dus
wetgeving nodig om het in balans te houden.
Wetgeving
- World Intellectual Property Organization (WIPO): Berner Conventie (BC) en
aanvullend het WIPO Copyright Treaty (WCT).
- World Trade Organization (WTO): TRIPS & GATT
1
, - Auteursrechtrichtlijn 2001/29/EG
- Auteurswet
- Wet op de naburige rechten
Het werkbegrip
Auteursrecht ontstaat automatisch door het maken van een werk van letterkunde,
wetenschap of kunst (art. 1 Auteurswet (hierna: Aw)). Het auteursrecht komt dus
automatisch tot stand door de scheppingsdaad.
Er kan pas sprake zijn van een werk zodra voldaan is aan het uitingsvereiste: het werk moet
op enigerlei wijze zijn geuit. Voldoende is dat het waarneembaar is. Op het moment dat
waarneming mogelijk wordt, ontstaat het auteursrecht. Een improvisatie kan dus een werk
zijn, maar het is moeilijker om te bewijzen dat de improvisatie te horen is geweest in een
club als het niet is vastgelegd.
Het auteursrecht blijft ook bestaan als de waarneembaarheid verdwijnt. Het object van het
auteursrecht is immers niet de tastbare verschijningsvorm (corpus mechanicum).
Auteursrecht beschermt de geestelijk schepping, de onlichamelijke abstractie van de
vastlegging (corpus mysticum).
Auteursrecht beschermt niet aan werk ten grondslag liggende ideeën, concepten of stijlen.
Het auteursrecht beschermt de individuele vorm die de maker heeft gekozen. Denk aan het
Harry Potter voorbeeld.
Wat is een werk van letterkunde, wetenschap of kunst? Art. 10 lid 1 Aw bevat een niet-
limitatieve opsomming van categorieën van werken waarop mogelijk auteursrecht kan
ontstaan. Daar hoort ook bij het slot van lid 1: ‘en in het algemeen ieder voortbrengsel op
het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op welke wijze of in welken vorm het ook
tot uitdrukking zij gebracht’. Doorslaggevend is dus of sprake is van een uiting met een
concrete vorm die origineel is. Iets is origineel of uniek wanneer het voldoet aan de
werktoets:
- Volgens de Hoge Raad is vereist dat een werk een eigen oorspronkelijk karakter heeft
én het persoonlijke stempel van de maker draagt. In het Endstra-arrest heeft de
Hoge Raad over de betekenis van deze twee vereisten meer duidelijkheid verschaft.
Dat het voortbrengsel een eigen, oorspronkelijk karakter moet bezitten, houdt
volgens de HR kort gezegd in, dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een
ander werk. De eis dat het voortbrengsel het persoonlijk stempel van de maker moet
dragen, betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van
scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus
voortbrengsel is van de menselijke geest. Daarbuiten valt in elk geval al hetgeen een
vorm heeft die zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke
aard ook valt aan te wijzen.
- Sinds de inwerkingtreding van de Auteursrechtrichtlijn is het werkbegrip een
geharmoniseerd Europees begrip. Het begrip verschilt echter niet van het door de
Hoge Raad geformuleerd begrip. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft
zich namelijk in twee arresten uitgelaten over het werkbegrip:
1. Infopaq/DDF: alleen materiaal dat oorspronkelijk is in die zin dat het gaat om een
2
, eigen intellectuele schepping van de auteur ervan komt voor auteursrechtelijke
bescherming in aanmerking (punt 45).
2. Painer: van een eigen intellectuele schepping is sprake wanneer de maker van het
werk zijn creatieve bekwaamheden tot uiting heeft kunnen brengen door het maken
van vrije creatieve keuzen (punt 89). In deze zaak gaf het HvJ EU bijvoorbeeld aan dat
de fotograaf dat bij het maken van de portretfoto de belichting kan kiezen, de
camera verschillend kan instellen en kan kiezen tussen diverse technieken bij het
ontwikkelen.
Voorts heeft het HvJ EU in de zaak Levola/Smilde bepaald dat het voorwerp van de
auteursrechtelijke bescherming een uitdrukkingsvorm moet hebben waardoor het voorwerp
voldoende nauwkeurig en objectief kan worden geïdentificeerd. In deze zaak was het HvJ EU
van mening dat de smaak van een voedingsmiddel niet nauwkeurig en objectief kan worden
uitgedrukt omdat de identificatie van smaak van een voedingsmiddel hoofdzakelijk berust op
smaakervaring en smaakbeleving, die subjectief en variabel zijn, aangezien zij met name
afhankelijk zijn van factoren die eigen zijn aan de persoon die het betrokken product proeft,
zoals diens leeftijd, voedselvoorkeuren en consumptiegewoonten, alsmede van de
omgeving en de context waarin het product wordt geproefd (punt 42). Buijtelaar:
Duurzaamheid kun je onder de vetgedrukte overweging plaatsen: een smaak "smaakt" niet
altijd hetzelfde. Onder andere omdat iedereen iets anders proeft (als wij de wetenschap
moeten geloven). Dat was dus een overweging voor het Hof om te stellen dat een smaak
geen werk kan zijn. De wijze waarop iemand smaak ervaart (=subjectiviteit) wordt ook
beïnvloedt vanwege het feit dat een voedingsmiddel na verloop van tijd anders gaat smaken.
Vandaar dat je dit prima als argument zou kunnen gebruiken om te stellen dat bijvoorbeeld
een geur niet voldoende nauwkeurig objectief is vast te stellen. Mijn voorkeur gaat uit naar
het noemen van duurzaamheid, omdat de persoonlijke beleving van mensen wat betreft
smaak ook over muziek en kunst gezegd kan worden: sommige mensen beweren
bijvoorbeeld emotie te horen of zien, terwijl anderen juist geluk ervaren na het luisteren van
diezelfde muziek of het zien van hetzelfde schilderij. Kortom, alle werkcategorieën zouden in
deze bewoordingen als subjectief aangemerkt kunnen worden. Groot verschil is in mijn ogen
dat smaak en geur na verloop van tijd veranderen, oftewel niet duurzaam zijn. Volgens mij is
dat een kernprobleem waar het Hof - in zo veel woorden - oplossing voor probeert te geven
met haar overweging.
Eerder had de Hoge Raad in de zaak Lancôme/Kecofa geoordeeld dat bij een geur creatieve
keuzes kunnen worden gemaakt ten aanzien van de samenstelling van bijvoorbeeld
chemicaliën die de geur bepalen en daarom bepaald dat geur voor auteursrechtelijke
bescherming in aanmerking kan komen. Na de uitspraak van Levola/Smilde is echter
twijfelachtig of geur nog steeds voorwerp van auteursrechtelijke bescherming kan zijn.
Dus, werkcategorieën die niet voldoende nauwkeurig en objectief tot uitdrukking komen –
omdat de wijze waarop mensen deze ervaren in hoge mate subjectief is, onder meer
vanwege persoonlijke ervaring en houdbaarheid – kunnen geen werk zijn in de zin van het
auteursrecht. Smaak en geur zijn hier voorbeelden van, dit zijn werkcategorieën welke
traditioneel gezien niet als werkcategorieën worden opgevat. Bij de traditionele
werkcategorieën (literatuur, muziek, kunst en film) is dit criterium niet van belang, het gaat
3
, er dan meer om dat het werk voor menselijke waarneming vatbaar is of is geweest
(uitingsvereiste).
In art. 10 lid 2 Aw is geformuleerd dat verveelvoudigingen in gewijzigde vorm zoals
vertalingen, verfilmingen en andere bewerkingen als zelfstandige werken worden
beschermd, onverminderd het auteursrecht op de onderliggende, bewerkte werken.
Daarvoor geldt weer het werkvereiste. Het boek van J.K. Rowling heeft bijvoorbeeld een
auteursrecht, maar de scenarioschrijver en de vertaler ook. De acteurs en filmproducenten
krijgen echter naburige rechten. Evenals de uitvoerende zangeres bij een auteursrechtelijk
beschermde opname van muziek.
Literatuur:
Janssens – Impact van het internet: geeft een fijn overzicht van rechtspraak over
auteursrecht met betrekking tot het internet.
Territorialiteit
IE-rechten zijn territoriale rechten (zie ook art. 47 Aw), het internet is echter wereldwijd
toegankelijk. Dit roept enkele vragen op. Vormt het uploaden van een filmpje op YouTube
een inbreuk in alle landen van de wereld op? Is een dagvaarding in alle landen mogelijk?
Bestaat er een grensoverschrijdend verbod? Is de schadevergoeding beperkt op het land
waar de procedure wordt gevoerd? Twee arresten die van belang zijn:
HvJ EU 2012 Football Dataco/Sportradar
- Ten aanzien van de vraag welk recht toepasselijk is moet worden gekeken naar het
recht van het land waarvoor de bescherming wordt ingeroepen (punt 31). Dit heet
ook wel het lex loci protectionis beginsel. Als het geschil in Nederland plaatsvindt, is
het Nederlandse recht dus van toepassing.
- Ten aanzien van de bevoegdheidsvraag stelt het Hof voorop dat het enkele feit dat
het in de UK toegankelijk is, niet genoeg is voor de Engelse rechter om zichzelf
bevoegd te verklaren. Er is meer nodig, namelijk gerichtheid. De rechthebbende
moet dus aantonen dat, ondanks dat de onderneming is gevestigd in een ander land,
desalniettemin is gericht op het land waar de gedaagde voor de rechter wordt
gesleept. In deze zaken waren een aantal factoren genoemd die leidde tot de
beslissing dat Sportradar (Duits bedrijf) was gericht op het Engelse publiek:
Sportradar bevat gegevens over Engelse wedstrijden, contracten met gokdiensten in
de UK en Sportradar biedt gegevens in het Engels aan, niet slechts in het Duits. In dit
geval sloot de plaatsing van de server in Duitsland gerichtheid niet uit. In tentamen
dus factoren noemen die leiden tot gerichtheid.
HVJ EU 2013 Pickney/KDG Mediatech
Een jaar later kiest het HvJ EU wat betreft de bevoegdheidsvraag voor een bredere
benadering: voor de bevoegdheid is voldoende dat de lidstaat waarvan die rechter zich
bevindt 1. de door de eiser ingeroepen vermogensrechten beschermt en 2. de beweerde
schade kan intreden in het rechtsgebied van de aangezochte rechter (punt 43). Het HvJ EU
maakt dus een scheidslijn tussen de bevoegdheidsvraag en de materiële inbreukvraag: de
gerichtsvraag komt pas aan bod in het materiële onderzoek wanneer wordt gekeken of
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Robincc. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen