, 1. Inleiding
In recente jaren is de urgentie van klimaatverandering steeds duidelijker geworden, zoals
bijvoorbeeld blijkt uit het onderzoek van Earth System Dynamics uit 2018.1 Hierin werd
onderzocht tegen welk jaar beleidsmakers uiterlijk moeten beginnen met het reduceren van
CO₂-emissies om de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs in 2100 te halen. Hierbij
geeft de ‘point of no return” (hierna: PNR) het moment aan waarop men actie moet ondernemen
om de opwarming van de aarde onder de 2°C of 1,5°C te houden. Volgens de onderzoekers is
de PNR al gepasseerd bij een opwarming van 1,5°C.2 Over het aanhouden van 2°C scheppen
de onderzoekers een positiever beeld; bezien vanaf 2018 zou men nog 17 jaar hebben.3
Echter, uit het The Global Tipping Point Report van de Universiteit van Exeter uit 2023
blijkt dat het aanhouden van 2°C kan leiden tot het, onder meer, onomkeerbare afsterven van
het Amazonewoud, waardoor enorme hoeveelheden kooldioxide in de atmosfeer worden
vrijgegeven.4 Dat zou een vicieuze cirkel kunnen creëren, waarbij het afsterven van het
Amazonewoud niet alleen minder CO₂-opname betekent, maar ook extra CO₂ vrijlaat. Het
aanhouden van 1,5°C zou volgens onderzoek ongeveer 150 miljoen doden kunnen betekenen.5
Om dit getal bevattelijk te maken, schrijft journalist David Wallace-Wells: “Numbers that large
can be hard to grasp, but 150 million is the equivalent of twenty-five Holocausts”.6
De klimaatcrisis is dan ook in wezen een fundamenteel ethisch probleem en gaat dus
niet enkel over economische, technische of wetenschappelijke keuzes, zoals ook hoogleraar
Energie en Klimaatverandering Michael Grubb en filosoof Stephen Gardiner benadrukken.7 In
het licht van deze morele dimensie zou religie, hoewel niet de enige bron van morele waarden,
1
Aengenheyster et al., “The Point of No Return for Climate Action: Effects of Climate Uncertainty and Risk
Tolerance,” 1085.
2
Aengenheyster et al., “The Point of No Return for Climate Action: Effects of Climate Uncertainty and Risk
Tolerance,” 1093.
3
Aengenheyster et al., “The Point of No Return for Climate Action: Effects of Climate Uncertainty and Risk
Tolerance,” 1093.
4
Lenton et al., The Global Tipping Points Report 2023, 20.
5
Shindell et al., “Quantified, Localized Health Benefits of Accelerated Carbon Dioxide Emissions Reductions,”
294.
6
Wallace-Wells, The Uninhabitable Earth: Life After Warming, 23.
7
Grubb, “Seeking Fair Weather: Ethics and the International Debate on Climate Change,” 473; Gardiner, “Ethics
and Global Climate Change,” 555.
1