Zwangerschap 1
Lesweek 1 les 1Evidence based midwifery
Stukje geschiedenis
• Voorheen ‘authority-based’ werken
• Steeds vaker de vraag:
o Is de behandeling bewezen en aantoonbaar zinvol en effectief?
• EBM (evidence based medicine)
o 1972 Dhr. Archie Cochrane
o 1992 McMaster’s University Canada
Waarom evidence based midwifery
Leveren van kwaliteitsvolle en steeds betere zorg
-> Is de behandeling bewezen en aantoonbaar zinvol of effectief?
o Helpt handelen te verantwoorden t.o.v. cliënten, collega’s, verwijzers, beleidsmakers,… (en jezelf!)
Elementen van Evidence based practise
1. Het huidige beschikbare bewijs
2. De kennis en ervaring van de zorgverlener
3. De waarde(n) en voorkeur van de individuele cliënt
-> dit samen leidt tot een beslissing
Methodiek EBM
Methodiek van EBM in 5 systematische stappen:
1. Het klinische probleem vertalen in een beantwoordbare vraag: “Wat is het probleem?”
Aan de hand van een correcte “PICO”-vraagstelling
P Patiënt/probleem: wie, waar, setting?
I Interventie: type interventie?
C Controle / Comparison: in vergelijking met?
O Outcome : welke uitkomst beoog ik?
Geeft meer specifieke informatie
2. Het efficiënt zoeken naar en selecteren van het beste bewijsmateriaal: “Wat bestaat er?”
-> Wat is bewijsmateriaal?
• Wetenschappelijke literatuur
• Databanken (Cochrane, Pubmed,...)
• Maar ook:
o Boeken
o Congres/symposia
3. Het beoordelen van het gevonden bewijs op methodologische kwaliteit en
toepasbaarheid: “Is wat ik gevonden heb van goede kwaliteit en kan ik het gebruiken?”
• Selectie van artikels op basis van vooraf opgestelde selectiecriteria:
o Geeft het antwoord op mijn vraag?
o Taal / recent / beschikbaar?
• Betrouwbaarheid en validiteit van literatuur
• Toepasbaar op mijn populatie?
• Level of evidence?
4. Het nemen van een beslissing op grond van de beschikbare ’evidence’
• Welke effecten heeft de behandeling?
• Zijn deze effecten voor de patiënt met wie ik nu te maken heb, klinisch belangrijk?
• Wegen de voordelen van de behandeling tegen de nadelen?
5. Het regelmatig evalueren van het proces en het resultaat
, • Essentieel onderdeel van EBP -> reflectie
• Werkt deze behandeling voor deze patiënt?
• Is de kwaliteit van de zorg verbeterd?
• Deed dit recht aan de wensen van de cliënt?
• Is mijn werkplezier veranderd?
Voorbeeld strippen EBM
1. Het klinische probleem vertalen in een beantwoordbare vraag
• P = Vrouwen die 40 weken zwanger zijn
• I = Strippen
• C = Afwachtend beleid
• O = De kans op een geïnduceerde/ingeleide bevalling
2. Efficient zoeken naar en selecteren van het beste bewijsmateriaal
• Dit leren we nog meer
• Verschillende bronnen kan je gebruiken
• Bijvoorbeeld Pubmed
3. Het beoordelen van het gevonden bewijs op methodologische kwaliteit en toepasbaarheid
• Het artikel staat ergens in de piramide hoog of laag
• Selectie van artikelen op basis van vooraf opgestelde selectiecriteria:
• Geeft het antwoord op mijn vraag?
• Taal/ recent/ beschikbaar?
• Betrouwbaarheid en validiteit van literatuur
• Toepasbaar op mijn populatie
• Level of evidence?
• CAT = critical appraisal topic
• Een CAT (Critically Appraised Topic) is een systematische samenvatting van de
resultaten van een klein aantal studies over een onderwerp uit de dagelijkse praktijk.
• Het doel van een CAT is evidence uit de literatuur in de dagelijkse huisartsenpraktijk te
integreren. Het is een brug tussen de onderzoeksresultaten en de dagelijkse praktijk.
4. Het nemen van een beslissing op grond van de beschikbare evidence
• Deel belangrijkste resultaten met de vrouw die uit je research komen
• Voor en nadelen
• Deel je eigen kennis "dit heb ik vaak gezien, misschien is dit slimmer want, we kunnen het even aankijken en later
beslissen"
• Waarden en voorkeur client, haar zoontje is morgen jarig dus wilt nog even wachten met het strippen
• Uiteindelijk maakt de client de keuze, na alle invalshoeken te hebben bekeken
5. het regelmatig evalueren van het proces en het resultaat
• Je komt bv terug op kraamvisite en vraag "hoe kijk je hierop terug, hoe was het voor je, wat had je anders gewild" hier
kan je zelf van leren
• Bespreek het ook met je collega's, hoe ervaren jullie dit, het % ingeleide bevallingen is afgenomen sinds we strippen
hoe gaan we hiermee om?
Maar je kan niet altijd al deze 5 stappen doorlopen, bv een spoedsituatie!
Daarom: Veel voorkomende vraagstukken worden verwerkt in:
• Richtlijn
o Geven systematisch ontwikkelde aanbevelingen om zorgverleners en patiënten te helpen bij beslissingen over
passende zorg in specifieke situaties
o Bevatten overzicht van beschikbare wetenschappelijke onderzoek naar bepaald onderwerp én beschrijven de
meest gebruikte methoden voor diagnostiek en behandeling
o Worden landelijk ontwikkeld
, o Geen voorschriften, wél richtlijnen (het is een richting, het is geen wet dus je kan er wel vanaf wijken!)
o Maar wel goede argumentatie en documentatie, alleen dan kan hiervan
afgeweken worden
• Protocol
o Gebaseerd op richtlijnen (richtlijnen zijn overkoepelend, protocol is
specifiek)
o Geven aan hoe te handelen in specifieke situaties
o Specifiek gericht op instelling waarvoor ze bedoeld zijn
o Worden vaak door instelling zelf ontwikkeld of aangepast (wat in ene
ziekenhuis is hoeft niet altijd ook in de ander te zijn)
o Vrijheid van handelen binnen protocol is beperkt
• Standaard
o "het is de standaard"
o Beschrijven de manier waarop handelingen moeten worden uitgevoerd
o Afspraak tussen verschillende zorgverleners om handeling op bepaalde manier uit te voeren
o Kunnen met ‘evidence’ worden onderbouwd, maar is niet altijd het geval
• Standpunt
o Nog niet echt bewijs voor
o Deskundigen hebben nog geen bewijs maar wel een mening die je kan meenemen in
je besluit
o Vertel dit ook tegen je client
o Geeft een voorlopig advies over zorgverlening waar nog
onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing voor bestaat
o Vaak door actuele ontwikkelingen in zorg
o Vaak het resultaat van meerdere discussies tussen zorgverleners onderling
om tot consensus te komen
Is bewezen zorg ook automatisch goede zorg? Blijf altijd goed nadenken!! Niet alleen omdat het
bewezen is (roze cirkeltje) is het ook gelijk goed. Vergeet niet de wensen van je client, de context,
wie weet kan je iets proberen wat weinig kwaad kan. Wees daarvan bewust! Je eigen kritische blik is ook van belang dan alle
richtlijnen etc.
Take home message: KRITISCHE BLIK!!!!
• Kritisch kijken naar een ingreep, behandeling, interventie, ..
• Maar ook: kritisch kijken naar Evidence Based Medicine!
, Lesweek 1 les 2 theorieen en modellen
Verpleeg- en vroedkunde
• Nursing & Midwifery Science
o Relatief jong
o Waarom van belang?
• Fundament voor je discipline/professie
• Voortbestaan ervan!
• Begrip: Conceptueel denken
o Breder of dieper inzicht krijgen in problemen of situaties door ze in een groter of abstracter kader te
plaatsen
o Big picture thinking
Florence Nightingale
• "de ziekste mensen wonen altijd in de slechtste huizen"
• Zij zocht een rode draad: -> omgevingsfactoren
• Omgeving is van invloed op je gezondheid, zij legde de link daartussen
• Grondlegger conceptueel denken binnen verpleegkunde
Conceptueel denken filosofie = abstract -> model = veel minder
Filosofie
Concept
• Abstract geformuleerd
• De kern van een theorie
• Gebaseerd op een waarneembare werkelijkheid
• Het geheel van begrippen dat de basis vormt voor een theorie, noemt men een begrippenkader of een
conceptueel kader.
Theorie
• Beschrijft, creeert, verklaart en wijzigt de praktijk
• Bundelt ideeen, inzichten en ervaringen over de zorg
• Evolueert door nieuwe ideeen, toetsing en wisselwerking met de praktijk
Model
• Ontstaat vanuit een theorie
• Schematische voorstelling van de realiteit
• Heel concreet en overzichtelijk
Voorbeeld van een theorie
• Postpartum depressie theorie
o Wanneer je dit vaak ziet gebeuren en hier bepaalde factoren aan koppelt: bv dit komt omdat ze
gestrest waren in de bevalling, of omdat er vaak een acute situatie gebeurde etc
o Dr C. T. Beck heeft dit uitgevoerd
• Was een obstetrieverpleegkundige
• Ruim 30 jaar onderzoek gedaan naar PPD
• Veel bevindingen gezien in al haar ervaring
• Adhv deze theorie "postpartum depression screening scale' ea ontwikkeld
• Als je een theorie hebt moet je wetenschappelijk onderzoek doen om je theorie te toetsen.
Door alle toetsen is er een conceptueel kader uit gekomen:
▪ Conceptueel kader: controle verlies, prenatale angst, sociaal economische status (deze
kunnen een oorzaak zijn van PPD)
▪ Dit heeft zij kunnen ontwikkelen door jarenlang veel onderzoek binnen dit domein
heeft uitgevoerd en alles bij elkaar opgeteld komt ze dan op deze abstracte visie
▪ Minder abstract is de screening die ze gemaakt heeft.
• Hiermee kan je een PPD niet voorkomen maar wel tijdig erop reageren en dit
kan veel waard zijn.
