Kernbegrippen – DCM
Week 1 – duurzaamheid introductie
Duurzaamheidshiërarchie
Definitie duurzaamheid (Brundtland); huidige wereld en toekomstige wereld
Kritiek: lastig te operationaliseren, want het voorspellen van toekomstige behoeften en
technologieën is vrijwel onmogelijk.
4 duurzaamheidsframes:
Triple Bottom Lines
Succes van bedrijven meten op 3 vlakken, People, Planet, Profit.
Deze elementen moeten in evenwicht zijn.
- People (eerlijke handel & milieurechtvaardigheid): sociale
verantwoordelijkheid van een bedrijf; gericht op de impact
van de bedrijfsactiviteiten op medewerkers, klanten en de
samenleving als geheel. Denk aan veilige
werkomstandigheden, eerlijke lonen, etc. Het welzijn van de
mensen die betrokken zijn bij het bedrijf staat centraal.
- Planet (eco-efficiëntie & milieurechtvaardigheid): minimaliseren van de impact op
het milieu door duurzame praktijken te integreren, zoals het verminderen van afval
en energiebesparing.
- Profit (eco-efficiëntie & eerlijke handel): economische duurzaamheid nastreven; een
bedrijf kan succesvol zijn zonder ten koste te gaan van mens en milieu. Het draait om
een winstgevend model dat ook op lange termijn bijdraagt aan de samenleving een
een positieve ecologische impact nastreeft.
De gewenste volgorde qua belangrijkheid: 1. Planet, 2. People, 3. Profit.
Het meest duurzaam!
Kernidee: streeft naar duurzaamheid door een balans te vinden tussen sociale, ecologische
en economische belangen. Succes wordt gemeten aan de hand van de impact op mensen,
de planeet en winst.
The Natural Step
4 duurzaamheidsprincipes, die beschrijven hoe menselijk handelen in overeenstemming kan
zijn met de ecologische en sociale grenzen van de aarde.
- Verminderen van concentraties van stoffen die uit de aardkorst worden gehaald
(zoals fossiele brandstoffen);
- Verminderen van concentraties van schadelijke, niet-natuurlijke stoffen die de natuur
moeilijk kan afbreken (zoals kunststoffen en bepaalde chemicaliën);
- Beschermen van natuurlijke systemen (zoals minder ontbossing en het behouden van
biodiversiteit);
- Voldoen aan de basisbehoeften van mensen (ongelijkheid, armoede en andere
sociale kwesties aanpakken, zodat iedereen toegang heeft tot schoon water, een
veilige leefomgeving, etc.).
Kernidee: blijf binnen de ecologische grenzen van de planeet door natuurlijke systemen te
beschermen en vervuiling te minimaliseren. De focus ligt op systeemdenken en het
voorkomen van schade aan het milieu.
, Ecologische voetafdruk
Hoeveel natuurlijke hulpbronnen mensen gebruiken in verhouding tot wat de aarde kan
regereneren; het geeft een concreet beeld van de menselijke impact op de planeet door te
meten hoeveel ‘aardes’ nodig zijn om verbruikte grondstoffen te produceren, de afvalstoffen
te verwerken, etc.
Er wordt gesteld dat er veel ongelijkheid is tussen landen; westerse landen verbruiken
veel en geven weinig terug (CO2); maar dit is misleidend, want de efficiëntie van productie
wordt niet meegenomen. Westerse landen hebben vaak nieuwere technologieën die
grondstoffen efficiënter kunnen gebruiken, dus per eenheid product wordt er minder CO2 en
afval uitgestoten dan in sommige andere landen.
Kernidee: meet en minimaliseert de hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen die nodig zijn
voor menselijke activiteiten. Het doel is om binnen de biocapaciteit van de aarde te blijven
en overconsumptie te vermijden.
Duurzame emissies en hulpbronnengebruik
Richt zich op het beperken van milieu-impact door het beheren van emissies en het
efficiënter omgaan met hulpbronnen; dit frame gaat uit van het idee dat menselijke
activiteiten binnen bepaalde ecologische grenzen moeten blijven om duurzaam te kunnen
zijn. Hiermee bieden Graedel en Klee een wetenschappelijke basis voor het reduceren van
vervuiling en verbruik van natuurlijke hulpbronnen, zodat het milieu kan herstellen en
toekomstige generatie toegang blijven houden tot deze bronnen.
- Duurzame emissieniveaus (emissie = de hoeveelheid vervuilende stoffen die in het
milieu terechtkomen): voor elk type emissie moet een niveau komen waarbij het
milieu de stoffen kan absorberen of neutraliseren zonder blijvende schade te
veroorzaken; emissies moeten onder dit niveau blijven om de negatieve impact te
voorkomen
Voorbeeld: beperken van de CO2-uitstoot tot een niveau dat klimaatverandering afremt.
- Duurzaam gebruik van hulpbronnen: hernieuwbare hulpbronnen (zoals bossen en
visbestanden) moeten in een tempo worden gebruikt dat hun natuurlijke regeneratie
niet overschrijdt. Voor niet-hernieuwbare hulpbronnen (zoals fossiele brandstoffen
en mineralen) betekent duurzaamheid dat ze zo efficiënt mogelijk worden gebruikt
en waar mogelijk vervangen door hernieuwbare alternatieven.
Voorbeeld: bevorderen van recycling en hergebruik van materialen om de vraag naar nieuwe
grondstoffen te verminderen.
Kernidee: beperk emissies en hulpbronnenverbruik binnen ecologische grenzen om
blijvende milieuschade te voorkomen. Gericht op het vaststellen van grenswaarden voor
duurzame productie en consumptie.
Ecosysteemfunctie: de activiteiten van een ecosysteem en wat het levert om leven,
gezondheid en levensvatbaarheid van soorten te ondersteunen.
Hebben 4 mogelijke reacties op verstoringen: volledig herstel, klein verlies, groot verlies
of totale ineenstorting van de ecosysteemfunctie.
Acties die ecosystemen volledig herstellen worden als duurzaam beschouwd.
Emissies: stoffen die sneller worden uitgestoten dan natuurlijke hulpbronnen aankunnen.
, Type communicatie Van duurzaamheid Over duurzaamheid Voor duurzaamheid
Definitie Kennis vergroting Diversiteit en overleg Actie en verandering
Discussies stimuleren
Kenmerken Eenrichtingsstroom, Uitwisseling van Transformatief,
geen waardeoordeel, concepten, verschillende waardeoordeel, mensen
feiten gebaseerd actoren, verschillende overtuigen
perspectieven
Voorbeeld De overheid geeft op Een debat over Een campagne van
haar website klimaatbeleid tijdens de Greenpeace, die mensen
informatie over Klimaatweek tussen aanzet om producten te
energiezuinige overheid, vermijden van bedrijven
apparaten. wetenschappers, die milieuschade
bedrijven en veroorzaken.
burgerorganisaties.
Risico’s/uitdagingen Doelgroep bereiking Verschillende actoren Kans op misbruik;
greenwashing
Effectiviteit van deze typen communicatie beoordelen:
In hoeverre leidt het tot meer duurzame acties?
Wordt de kennis vergroot op verschillende domeinen en zijn er diverse groepen die
meepraten?
Is er veel aandacht voor de kwestie in de media?
Ontstaat er meer begrip van kennis, wordt de doelgroep bereikt en is er sprake van
uitwisseling tussen domeinen?
Verschillen:
Communicatie van duurzaamheid geeft informatie
Communicatie over duurzaamheid stimuleert discussie en het vormen van meningen
Communicatie voor duurzaamheid stimuleert actie en verandering
De rol van de media bij duurzaamheidscommunicatie
Massamedia richten zich vooral op communicatie van duurzaamheid; eenrichtingsstroom.
Interactieve tv-programma’s: communicatie over duurzaamheid.
Opkomst social media; meer sprake van interactiviteit, wat kan leiden tot communicatie
voor duurzaamheid.