Hoorcollege 5 – Bijzondere overeenkomsten – Distributie- en
franchiseovereenkomsten
Overeenkomsten staat niet in het wetboek, staan niet in boek 7. Een derde type die er vaak
wel bij genoemd worden, is de agentuur en die staat wel in het wetboek, bij de overeenkomst
van opdracht.
Programma
a) Introductie distributie en franchise
b) Informatieplichten/prognoses (zwaartepunt van discussies als het gaat om de
franchise, over de prognoses (omzet/winst verwachtingen) veel rechtspraak over omdat de
gegeven prognose door de franchisegever vaak niet uit komt).
c) Opzegging (zwaartepunt van discussie als het gaat om distributie, eigenlijk überhaupt
als het gaat over duurovereenkomsten. Je zoekt tevergeefs, opzegging in een
duurovereenkomst. Dit is niet geregeld in de wet, terwijl het heel veel voorkomt in Nederland.
Dus veel rechtspraak).
Tijd is beperkt, twee onderwerpen.
Introductie: distributie en franchise
Gemeenschappelijke kenmerken:
• Onbenoemde overeenkomsten
• Duurovereenkomsten
• B2B
Onbenoemde overeenkomsten = Gaat om wat er in de praktijk over distributie of franchise
wordt verstaan. Hou altijd in het achterhoofd: dat er geen wettelijke definities zijn. Hieronder
zal een definitie van beide worden gegeven. Dat wil niet zeggen dat je geen andere definitie
tegen kan komen.
Duurovereenkomst = partijen presteren periodiek of continu. Dat is het kenmerkende verschil
met een niet duurovereenkomst. Als je water of koffie haalt koopovereenkomst levering
beide partijen hebben prestaties voldaan relatie is daarmee ten einde overeenkomst
eindigt door nakoming. Duurovereenkomst blijven presteren verbintenissen blijven dus
doorlopen = je moet er een einde aan maken.
B2B ondernemers die contracteren ook wel commerciële overeenkomst dus niet 1
van de partijen niet die in bescherming moet worden genomen uitgangspunt is in principe
contractvrijheid dus geen dwingend recht. (maar bij franchise zie je wel dat er
bescherming is van 1 partij, dat zal hierna worden besproken). Dus in beginsel geen
bescherming voor een partij.
Omschrijving distributieovk
• ‘wederverkoop’
• Enkele opeenvolging van koopovk-en is geen distributieovk
• Raamovk
Distrubitieovereenkomst ookwel overeenkomst van de wederverkoop. Leverancier
verkoopt product aan distributeur en die distribiteur verkoopt ze weer verder. Dit noemen ze
ook wel de verticale distributiekolom = fabrikant – leverancier – distributeur (retail) –
klant/consument (ergens in die verticale distributiekolom tussen leverancier en distributeur zit
de distributieovereenkomst). Distributeur koopt in en wederverkoopt weer. Dan zie je meteen
wat er dan soms lastig, want je kun jezelf afvragen: is er dan geen koopovereenkomst? Er zit
inderdaad een koopovereenkomst, maar met die distributieovereenkomst wordt eigenlijk het
raamwerk bedoeld. Binnen het kader van de distributieovereenkomst worden er steeds
koopovereenkomsten gesloten, oftewel: worden steeds bestellingen geplaatst. Wat is dan
het verschil? Dat is soms heel moeilijk te zien. Als partijen zelf een document hebben en
1
, zetten er distributieovereenkomst boven en zetten er een handtekening onder, dan zal ik er
vanuit gaan dat het ook gaat om een distributieovereenkomst. Dat kan een keer anders
uitpakken; de naam van een overeenkomst is natuurlijk niet alles bepalend, maar dat is wel
een grote aanwijzing dat partijen dat beoogd hebben. Wat vaak voorkomt is dat
bijvoorbeeld een partij begint met bestellingen te plaatsen (arrest van HR: over Batavus
fietsen, rijwielhandelaar plaats bestellingen, batavus wil van hem af (druk concurrentie), ze
zeggen distributieovereenkomst op, rijwielhandelaar verzet zich daartegen, Batavus zegt wij
hoefde niet op te zeggen want er was geen overeenkomst. Dat is het grote verschil: als je
losse bestellingen plaatst, dan kan die leverancier zeggen, ik hoef niet te leveren:
contractvrijheid. Iemand kan niet gedwongen worden om een contract met u te sluiten (in
bepaalde gevallen kan dit uiteraard wel, maar is hier geen sprake van). Maar als er sprake is
van een distributieovereenkomst dan moet je leveren en kan je niet zomaar levering
weigeren. Waarom niet? Omdat distributeur en leverancier samen een afspraak hebben
gemaakt mbt de distributie van de Batavus fietsen. Ook als dat niet op schrift staat, dan kan
er nog steeds wilsovereenstemming zijn. Er hoeft dus geen uitdrukkelijke aanbod en
aanvaarding te zijn, kan ook een handelspraktijk zijn waarbij je op een gegeven moment zegt
dit is toch een sur plus. Dit zijn geen losse bestellingen meer, dit is geen enkele
opeenvolging van koopovereenkomsten, ik zie bijvoorbeeld dat partijen samenwerken op het
gebied van reclameactie, dat er inkoopkortingen zijn voor de distributeur, ik zie dat de
leverancier de distributeur noemt, ik zie dat er een afnameverplichting is. Er zijn allerlei
elementen, uit de rechtspraak, bekend op grond waarvan je kan gaan kijken of er nou een
sur plus is, is er een dus een raamovereenkomst? Als die er is heeft dat consequenties, want
die overeenkomst moet van beide kanten worden nagekomen. Soms is het bij distributie niet
geheel duidelijk.
Omschrijving franchiseovk (denk aan Mcdonald’s)
• Franchisegever (franchisor) verleent aan de franchisenemer (franchisee) tegen
vergoeding het recht een onderneming te drijven (op eigen naam en voor eigen
rekening en risico) binnen het netwerk van de franchisegever.
• Franchisenemer heeft het recht en de verplichting om de handelsnaam of het
handelsmerk en andere intellectuele-eigendomsrechten, knowhow en de werkwijze
van franchisegever te gebruiken.
• Omschrijving wetsvoorstel. 12 juli naar RvS gestuurd. Omschrijving zal in art. 7:911
e.v. BW komen te staan.
Franchisenemer handelt voor eigen rekening en risico en dus in eigen naam (ook al is heet
het mcdonalds). Begin je, je eigen friettent: eigen wiel uitvinden, veel ondernemersvrijheid.
Voordeel Franchisenemer: je krijgt een ‘handboek’ met hoe alles moet. Je krijgt bijvoorbeeld
een makkelijkere lening, Mcdonalds is een bekend concept. Als franchisenemer betaal je om
de formule/methode (format) te gebruiken.
Bijzonderheden franchise
Uniformiteit (overal smaakt het hetzelfde) & reputatie (kan ook tegendeel zijn: als er
een voedselvergiftiging uitbreekt in McDonalds in Rome, kan in NL een McDonalds
daar last van hebben, dit maakt dat de franchisegever voor zijn eigen belang (belang
van zijn eigen format) en in belang van zijn franchisenemers heel veel controle
uitoefent op al die franchisenemers. Franchisegever die komt letterlijk kijken in de
keuken, kijkt in de boeken en komt ook adviseren. Het is de taak van de
franchisegever om de uniformiteit en reputatie te bewaken en dat brengt dus mee dat
hij heel veel controleert. Andere kant spreekt dit het handelen voor eigen rekening en
risico tegen. Dus als het niet goed gaat, dan gaat de nemer failliet (huur te hoog,
personeelskosten te hoog, omzet te laag), maar hij kan niet zijn eigen keuzes
maken).
Netwerkkarakter
Franchisenemer drijft onderneming voor eigen rekening en risico
2