Samenvatting
Compleet geschiedenis examen samenvatting
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
Deze samenvatting bevat alle stof voor het Havo 5 geschiedenis examen. De samenvatting is van hoge kwaliteit en makkelijk leesbaar.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 50 pagina's
Voorbeeld 4 van de 50 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Examenstof geschiedenis.Algemene inleiding:
+- 1000 tot 1500 -> begin van het ontstaan van steden en staten (landen) in
Europa.
Oorzaak: leenstelsel/feodalisme
-> veel leenmannen (hertogen, graven, prinsen) maken van hun
grondgebied een eigen staat met eigen regels en wetten, die bestuurd
werd door een eigen hoofdstaat
Europa werd een verzameling van allerlei staatjes die ook nog oorlog met elkaar
gingen voeren.
Bijvoorbeeld:
1 De huidige Benelux: bestond uit 17 lagen landen (Nederlanden), waarvan we de namen
nu nog in de provincies terug zien.
2 Het huidige Duitsland: bestond uit meer dan 350 staatjes (zelfde taal)
3 Spanje: bestond uit 4 staten: Castilië, Aragon, Navarra en Catalonië.
4 Italië: bestond uit 20 verschillende staatjes.
2 grote uitzonderingen
1 Frankrijk al in 843 (middeleeuwen) ontstaan met één koning, één taal en één
hoofdstad en ongeveer hetzelfde grondgebied van nu waarin voor iedereen dezelfde
regels wetten gelden => Frankrijk was al vroeg een centralisatie staat waarin alles
vanuit één centrum met dezelfde wetten en regels bestuurd werd.
2 Engeland => de Engelsen verslaan en onderwerpen heel snel de andere volken op
de twee eilanden (Schotten, Welshmen, en Ieren) en maken daar ook één staat van
die vanuit London wordt bestuurd.
Alle Europese landen moesten in deze tijd rekening houden met het grote Islamitische rijk
van de Arabieren (ten zuiden en oosten van Europa) en later met het grote Islamitische
rijk van de Turken die de Arabieren hadden verslagen en Zuidoost-Europa (Balkan) lang
hebben bedreigd.
Tijdvak 5 ontdekkers en hervormers vanaf +- 1500
+- 1500 in West-Europa gaan mensen de kennis, kunst en cultuur van de oude Grieken
en romeinen opnieuw bekijken (ruïnes van gebouwen en beelden) en bestuderen (boeken
van de Griekse en romeinse wetenschappers). We noemen dit de periode v/d
Renaissance -> wedergeboorte van de kennis, kunst en cultuur van de klassieke oudheid
(= oude Grieken en romeinen).
Door deze hernieuwde belangstelling voor de klassieke oudheid gaat West-Europa zich
opnieuw ontwikkelen (par 5.1)
,In deze tijd wordt ook de naam Middeleeuwen uitgevonden voor de tien eeuwen (van
stilstand en achteruitgang) die lagen tussen de tijd van de oude Grieken en romeinen en
de Renaissance.
Tegelijkertijd beginnen steeds meer mensen zich af te vragen of de aarde rond is in
plaats van plat (zoals veel oude en Griekse en romeinse wetenschappers al beweerd
hadden). -> Europeanen gaan steeds verder de zee op en ontdekken steeds meer
vreemde werelddelen (par 5.2)
Door het opnieuw bestuderen van de klassieke wetenschap worden mensen ook steeds
kritischer op alles wat in de middeleeuwen gemaakt was en als normaal werd beschouwd
De macht van de Christelijke (Rooms-katholieke) kerk. Hierop gaat kritiek
ontstaan rond 1500 door de Duitse monnik Luther en de Zwitserse theoloog
Calvijn (par 5.3)
5.1 Renaissance en Humanisme
(de mens wordt belangrijker dan god)
De renaissance begint in Italië omdat:
1 Meeste overblijfselen en restanten van de oude romeinen en Grieken te vinden (het
klassiek erfgoed) (beelden, gebouwen en geschriften).
2 Italië lag het dichtst bij de grote Arabisch-Turks Islamitische rijken die alle wetenschap
en cultuur van het Oost-Romeinse rijk hadden overgenomen -> veel waaide ook weer
over naar Italië.
3 De noord Italiaanse steden (Venetië, Milaan en Genua) werden op het eind van de
middeleeuwen (+- 1400/ +- 1500) stinkend rijk omdat ze handel dreven met de hoog
ontwikkelde Islamitische rijken van het Midden-Oosten.
De rijke burgers in deze Italiaanse steden
wilden weer leven als de oude romeinen vroeger ->
Na-apen romeinse gebouwen, schilderijen,
beelden en her- schrijven van oude romeinse
wetenschappelijke boeken.
In deze steden ontstond ook een andere
levenshouding en een ander mensbeeld ten
opzichte van de middeleeuwen.
‘Niet god en het leven na de dood’ was meer
het belangrijkste (middeleeuwen), maar het
huidige leven van de mens zelf -> ‘humanisme’
het humanisme ontstaat.
Dit Humanisme ging ook kritiek geven op de rooms-katholieke kerk met haar oude
middeleeuwse opvattingen.
,De bekendste humanist wordt een Nederlander ‘Erasmus’ uit Rotterdam.
Hij gaat de bijbel die de rooms-katholieke kerk gebruikt en zelf gemaakt heeft op
basis van vertalingen (de Vulgaat) bestuderen en komt erachter dat er grote
vertaal fouten in zitten waardoor hij niet meer klopt. Erasmus bestudeert zelf de
Joodse en Griekse teksten en maakt een eigen bijbel.
Erasmus hoopt dat de kerk hierdoor verandert en breekt daardoor zelf niet met de
kerk.
Net als Erasmus gaat de Duitse monnik Maarten Luther ook de bijbel bestuderen (50 jaar
later) -> hij komt tot de conclusie dat de Rooms-katholieke kerk helemaal niet handelt en
doet zoals jezus bedoelt had -> hij formuleert 95 kritiek punten (de 95-stellingen).
Uiteindelijk zal zijn kritiek tot een breuk leiden in de Rooms-katholieke kerk omdat de
paus en de bisschoppen niets doen met zijn kritiek en hij en zijn aanhangers vervolgens
een nieuwe christelijke kerk oprichten: de protestantse kerk (5.3)
Verschil tussen Erasmus en Luther:
Erasmus brak niet met de kerk (blijft er), Luther wel en gaan dus weg.
5.2 de ontdekkers
(voor 1500) iedereen gelooft dat de aarde plat is (rechthoek) omdat dat zo in de bijbel
stond (waarden van god)
Enkele geleerden (Galilei, Leonardo da Vinci) uit de Italiaanse handelssteden Venetië en
Genua zijn ervan overtuigd geraakt dat de aarde een bol is. (ze hadden enkele boeken
van de oude Griekse wetenschappers bestudeerd) -> de paus en de kerk willen er echter
niks van weten omdat in de bijbel stond dat de aarde plat is.
Rond 1500 was er maar een beperkt werelddeel van Europa
Men kende Europa (in kaart gebracht) en men wist dat Noord-Afrika bestond
(van de rest van Afrika wist men niets), en dat in het oosten het rijke Indië
(Azië) lag -> waar de Italiaan Marco Polo in de middeleeuwen was geweest en
met geweldige verhalen was teruggekomen dat het gebied bulkte van goud,
zilver, diamanten, zijde en specerijen
Iedereen in Europa wilde naar Indië
Er was echter een probleem: de Turken hadden het hele Midden-Oosten verovert en
lieten de Europeanen over land niet door naar Indië, -> in tegendeel, zij kochten alles op
van de Indiërs en verkochten dit door met grote winsten aan de Europeanen.
Europa
handel
Turken
handel
Azië/Indië
, De turken werden stinkend rijk door deze karavaanhandel over land (met ezels, kamelen
en paarden)
Als de aarde rond zou zijn zouden de Europeanen de Turken niet meer nodig hebben
Europa
Turken
Azië/Indië
Door overzee naar het westen te varen zouden te Europeanen in het oosten uitkomen
De ontdekkingsreizen gaan beginnen
1485 Hendrik de zeevaarder (Portugees) vaart langs de kust van Afrika (tot aan het
midden) maar draait dan om
1488 Bartholomeus Diaz (spanjaard) bereikt de punt Zuid-Afrika in 1488
1492 de Italiaan Columbus, in dienst van de Spaanse koning vertrekt vanuit Spanje naar
het westen om zo in Indië uit te komen en botst boven op het huidige Amerika zonder dat
hij het zelf weet.
1498 Vasco da Gama vaart langs Afrika naar het zuiden en dan omhoog (noorden) en
komt in het echte Indië uit.
De Middeleeuwse kaart van Toscanelli met alleen Europa, Noord Afrika en het
Midden-Oosten erop is nu achterhaalt en er moet een nieuwe kaart gemaakt
worden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SamenvattingenvanZoe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75057 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen