Kennistoets gemeenschappen en
ondernemen
Inhoudsopgave
Sociaal functioneren van gemeenschappen en inclusie ................................................................. 2
Verschillende kapitalen.................................................................................................................... 2
In- en uitsluitingsmechanismen die van invloed zijn op het sociaal functioneren van gemeenschappen 2
Samenvatting van de literatuur: ........................................................................................................ 3
Oefentoetsvraag .............................................................................................................................. 3
Mensenrechten en grondrechten................................................................................................... 5
Sociaal constructivistisch perspectief op mensenrechten en de rol van het sociaal werk .................... 5
Relatie tussen mensenrechten, grondrechten en sociale rechtvaardigheid ......................................... 5
De 5 bouwstenen van mensenrechten als handelingskader voor sociaal werk .................................... 6
Niet-gerechtelijke stappen die sociaal werkers kunnen zetten om mensenrechtenschendingen aan te
kaarten ........................................................................................................................................... 6
Oefentoets vragen ........................................................................................................................... 7
Sociale rechtvaardigheid .............................................................................................................. 9
Verschillende perspectieven op sociale rechtvaardigheid + mogelijke toepassing op casussen............ 9
De drie dimensies van rechtvaardigheid volgens Nancy Fraser + mogelijke toepassing op casussen .... 9
Verschillende vormen van sociale rechtvaardigheid + mogelijke toepassing op casussen ...................10
Elementen van sociale vaardigheid + mogelijke toepassing op casussen ...........................................10
Oefentoets vragen ..........................................................................................................................11
Diversiteit ................................................................................................................................... 13
Discours aan de hand van een actueel vraagstuk..............................................................................13
Vormen van discriminatie en het belang voor sociaal werk ................................................................13
Relaties tussen diversiteit en maatschappelijke fenomenen .............................................................14
Literatuurkoppeling.........................................................................................................................14
Oefentoets vragen ..........................................................................................................................15
,Sociaal functioneren van gemeenschappen en inclusie
Verschillende kapitalen
- Bindend sociaal kapitaal: De sterke banden binnen een hechte groep, zoals
familie, vrienden of een specifieke gemeenschap. Deze vorm van kapitaal kan
bijdragen aan een gevoel van verbondenheid en steun, maar kan soms ook leiden
tot uitsluiting van buitenstaanders.
o Bijdrage aan het vergoten van inclusie: zorgt ervoor dat individuen zich
gesteund voelen binnen hun gemeenschap. Dit kan een gevoel van
veiligheid en vertrouwen opwekken, wat belangrijk is voor deelname aan
sociale activiteiten. echter, wanneer dit kapitaal overheerst, kan het ook
tot uitsluiting leiden, omdat het moeilijker wordt voor buitenstaanders om
toegang te krijgen tot de groep.
- Overbruggend sociaal kapitaal: Zwakkere, maar bredere netwerken die
verschillende groepen met elkaar verbinden. Denk aan collega’s, kennissen of
gemeenschappen die normaal gesproken niet veel met elkaar te maken hebben.
Dit kapitaal bevordert inclusie omdat het verschillende groepen bij elkaar brengt.
o Bijdrage aan het vergoten van inclusie: Bevordert sociale integratie door
verbindingen tussen verschillende groepen te stimuleren. Hierdoor
kunnen mensen toegang krijgen tot bredere netwerken en hulpbronnen,
wat hun mogelijkheden vergroot om deel te nemen aan diverse aspecten
van de samenleving.
- Linking sociaal kapitaal: Dit heeft te maken met relaties met formele
instellingen en machtshebbers, zoals overheidsinstanties, onderwijsinstellingen
of hulporganisaties. Linking kapitaal kan bijdragen aan inclusie door toegang te
bieden tot hulpbronnen en besluitvorming
o Bijdrage aan het vergoten van inclusie: Biedt toegang tot formele
structuren, waardoor mensen in achtergestelde posities of
minderheidsgroepen de middelen kunnen krijgen om hun situatie te
verbeteren. Dit kan helpen bij het bestrijden van ongelijkheid en het
bevorderen van inclusie.
In- en uitsluitingsmechanismen die van invloed zijn op het sociaal functioneren
van gemeenschappen
Insluitings- en uitsluitingsmechanismen zijn processen die bepalen wie wel en wie niet
kan deelnemen aan een bepaalde gemeenschap of samenleving:
- Insluitingsmechanismen: Deze bevorderen de deelname van individuen aan
sociale, economische en politieke activiteiten. Voorbeelden: zijn beleid dat
gelijke kansen ondersteunt, culturele normen die diversiteit omarmen en
netwerken die openstaan voor nieuwe leden.
, o Invloed op sociaal functioneren van gemeenschappen: Helpen bij het
opbouwen van vertrouwen en solidariteit binnen een gemeenschap, wat
kan leiden tot verbeterde sociale cohesie en een betere kwaliteit van
leven. Ze zorgen ervoor dat verschillende groepen samen kunnen werken
en van elkaar kunnen leren, wat diversiteit bevordert en wederzijdse
acceptatie vergoot.
- Uitsluitingsmechanismen: Dit zijn barrières die deelname van bepaalde
groepen verhinderen. Denk aan discriminatie, segregatie, taalbarrières,
economische ongelijkheid of beleid dat bepaalde groepen marginaliseert. Deze
mechanismen beperken de toegang tot middelen en netwerken, wat leidt tot
sociale isolatie en ongelijkheid.
o Invloed op sociaal functioneren van gemeenschappen: Kunnen
daarentegen leiden tot sociale spanningen, conflicten en ongelijkheid.
Wanneer bepaalde groepen systematisch worden buitengesloten, kunnen
er subculturen ontstaan waarin wantrouwen en wrok heersen. Dit
verzwakt de sociale samenhang en belemmert de ontwikkeling van een
inclusieve samenleving.
Samenvatting van de literatuur:
- Knevel en Wilken (2019) bespreken hoe sociale inclusie kan worden bevorderd
door te werken aan herstel en kwaliteit van leven, met de nadruk op het
wegnemen van belemmeringen voor deelname.
- Nunez Mahdi (2002) legt uit hoe sociaal kapitaal in de vorm van bindend,
overbruggend en linking sociaal kapitaal diversiteit kan bevorderen, en hoe
sociaal kapitaal kan worden ingezet om uitsluiting tegen te gaan.
- LoeSen en Tigchelaar (2003) behandelen creatieve methoden voor sociale
professionals om diversiteit te omarmen en de uitdagingen rond sociale inclusie
uitsluiting aan te pakken.
Literatuur:
- Knevel, J. & Wilken, J.P. (2019). Sociale inclusie: meedoen en meetellen.
In Wilken, J.P. & Den Hollander, D. (eds.). Handboek Steunend
Relationeel Handelen. Werken aan herstel en kwaliteit van leven (pp.
199-217). SWP Uitgeverij.
- Nunez Mahdi, R. (2020). Sociaal Kapitaal. In Rubio Reparaz, L.,
Ardjosemito-Jethoe. S. & Rousseau, E. (red.). Diversiteit in de
samenleving. Concepten, voorbeelden uit de praktijk en methoden voor
de diversiteitsbewuste professional (pp. 77-91). Uitgeverij Koninklijke van
Gorcum.
- LoeSen, T. & Tigchelaar, H. (2013). Retourtje inzicht. Creatief met
diversiteit voor sociale professionals (pp172-234). Coutinho Uitgeverij.
Oefentoetsvraag
Ga naar: https://www.amnesty.nl/wat-we-doen/themas/discriminatie
