Aantekeningen hoorcollege 1 Media & Communicatie
1. Inleiding: Waarom kritische mediatheorie
2. Media, betekenis en macht
3. Representatie als machtsmiddel
4. Betekenis en macht: het encoding/decoding-model
5. Leerdoelen, toetsing, planning en
1. Inleiding: Waarom kritische mediatheorie?
Mediatheorie gaat terug naar de 19e eeuw. Empirisch onderzoek combineren naar
Focus lag en ligt bij het nadenken hoe abstracte onzichtbare relatie onze maatschappij structureren.
Macht aan te passen en zelfs te veranderen.
“Critical theories are concerned with how construction of social relationship is embedded in
the exercise of power.’’ (Carah 2021) -> zoals ouder-kind-relatie.
“Critical theories offer ways of developing a detailed understanding of the relationship
between meaning and power. The relationship is the business of professional communication.”
(Carah 2021)
2. Media betekenis en macht. Twee centrale begrippen:
1. Betekenis: die wij samen consumeren, produceren etc. De elementaire bouwstenen van de
menselijke communicatie. Mensen gebruiken betekenissen om hun percepties, intenties,
gevoelens en acties te uiten. We gebruiken betekenis om elkaar te herkennen.
2. Macht: hoe het hiërarchische systeem manier geeft om in de maatschappij in te spelen.
➔ Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te behalen en de
handelingsmogelijkheden van anderen te bepreken of te vergroten (Maatsch. Wetenschap)
Macht en betekenis is media:
1. Representatie: is het sociale proces van maken en uitwisselen van betekenis. Hoe mensen
begrijpen dat de wereld hen organiseert hoe ze handelen in de wereld. We gebruiken media
om een beeld te vormen van het werkelijke beeld, bijvoorbeeld de Disney prinses is een
representatie van een vrouw.
2. Identiteit: vanaf jongs af aan zie je dingen, je herkent daar iets van jezelf erin en gaat jezelf er
aan spiegelen. De rest van je leven blijf je je spiegelen aan dingen waar je jezelf in terug
herkent.
Macht/betekenis krijgt vorm door:
1. Ideologie: een systeem van ideeën en waarden en daaruit voortvloeiend: een wereldbeeld
- Mensen hebben vaak een negatief beeld er bij, iemand zit vast aan een ideologie. Maar het is
iets wat voortvloeit uit een cultuur, een systeem waar mensen in leven.
2. Hegemonie: een model voor het verkrijgen en behouden van macht op basis van overtuiging
(vanzelfsprekend)
- Manier om te begrijpen hoe macht er in de maatschappij uitziet
, - Als je tegen de algemene overtuiging in gaat, ga je tegen de hegemonie in.
- Machtmodel waar het vanzelfsprekend is dat sommige normen en waarden normaal zijn.
3. Discours: de concrete vormen waarin betekenis op een systematische manier wordt gedeeld
en uitgedragen.
Organisatie van mediamacht:
1. Cultuurindustrie: Niet altijd een simpele vorm van kunst, ook televisie, radio, film etc.
2. Professionele communicatoren: mensen die werken om zo efficiënt mogelijk communiceren:
om de maatschappij in stand te houden.
‘Populations are easiest to manage when they consent to, and participate in established
power relationships. The best leaders – regardless of their political of personal views about
media and power – understand the relationships between meaning and power.’ (Carah
2021)
- Makkelijkst als we het eens zijn, als het vanzelfsprekend gaat.
‘Nation states sought to fashion enormous populations into coherent collective identities; industrial
factories could only produce a standardized set of products for mass markets.’ (Carah 2021)
- Gevoel te versterken van geheel en saamhorigheid
- Beheersbaar maken, om zo ideeën op te leggen
- 20e eeuw
21e eeuw: van massacultuur naar participatiemaatschappij.
“Where once the culture industry might have acted to thwart audience participation by limiting how
we can create and circulate meaning, today’s culture industry works to stimulate audience
participation in meaning making.” (Carah 2021))
Massacultuur is er niet heel veel meer: veel dingen zijn nu iemands smaak, er is genoeg keuze uit
bijvoorbeeld series, programma’s en films. Iets trekt nog maar een kleinere groep mensen aan.
Nadeel: Moeilijker om met elkaar ergens over te praten/in discussie te gaan, omdat wed veel meer
verdeeld zijn en niet meet hetzelfde zien en luisteren.
We ontvangen niet alleen meer, maar we nemen nu ook deel aan media.
Nadeel: deelname is niet helemaal vrij: bepaalde dingen doen we veel en andere minder.
Model van communicatie:
Communication - medium - receiver
, “Communication is a socio-technical process of engineering systems for the transmission of
information over time and space, and then using those systems to circulate the ideas and meanings
that create a shared sense of the world or to orchestrate action in the world.” (Carah 2021, 24)…’()
- Mensen om iets te doen
Betekenis in media
‘In order to understand why a particular set of meanings circulates a certain time and place we must
examine the power relationships between people’ (Carah 2021)
“Media production is used by powerful groups to maintain power. Yet this does not mean they can
simply use the media to exert direct manipulative control over people.” (Carah 2021, 27)
Modellen van macht:
1. Pluralisme (Dahl): verschillende groepen met allen een beetje macht. Die groepen vormen
2. Elitemacht (Mils) kleine groep die de macht heeft en houdt. Ouders hebben macht, je wordt
er in geboren, makkelijk baantjes houden, rijk. Elite maakt alle beslissingen, de rest doet het
er maar mee.
3. Hegemonie (Gramsci): combinatie van pluralisme en de elitemacht. Veel verschillende
groepen met eigendom, daarbinnen is een cluster groepen die de meeste macht heeft. Hun
werk voortdurend overtuigen dat hun belangen in het voordeel zijn van de rest.
Hegemonie: ‘Hegomony is a cultural condition where a particular way of life and its associated ideas,
identities and meanings are accepted as common sense by a population. Groups are hegemonic
when their ideas seem natural, inevitable and common sense.” (Carah 2021, 4)
4. Macht en betekenis
1. Betekenis ligt vast. We hebben geen macht om de betekenis te verwachten
2. Betekenis kan tijdelijk vastliggen
3. Betekenis ligt nooit vast. Alles is voortdurend wat wij er van maken.
De tweede is de meest overtuigende positie volgens Carah. Wat men vindt, staat vast, tot de
algemene betekenis door de maatschappij wordt veranderd.
Waar komt macht vandaan?
1. Toegang tot middelen
2. Sociale posities
3. Gebruik van taal (discours): bijvoorbeeld moeilijke taal.
In onze participatiemaatschappij is het wat makkelijker om machtiger te worden. ...
Dominante groepen behouden macht door:
1. (Dreiging van) geweld: bijvoorbeeld politie
