Samenvatting

Samenvatting MeMo Hoofdstuk 6 Verlichting en revoluties

Name: MeMo Hoofdstuk 6 Verlichting en revoluties
SKU: doc_666613
Rating: 4.21 (19 reviews)
Author: RoStra

19 beoordelingen

64 keer verkocht

Vak
Geschiedenis

Instelling
Dendron College

Samenvatting geschiedenis MeMo havo 4 Max methode bovenbouw. Hoofdstuk 6 Verlichting en revoluties

[Meer zien]

Voorbeeld 2 van de 12 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 9 maart 2020
Aantal pagina's 12
Geschreven in 2019/2020
Type Samenvatting

19 beoordelingen

Door: petra95 • 1 maand geleden

Door: holhhh • 3 maanden geleden

Door: soufianbenomar1010 • 11 maanden geleden

Door: joananemaet • 1 jaar geleden

Door: emmavandenbor95 • 1 jaar geleden

Door: 127028 • 1 jaar geleden

Door: isawildeman • 2 jaar geleden

Bekijk meer beoordelingen

Volgen

RoStra Lid sinds 10 jaar 359 documenten verkocht

€2,99

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

HOOFDSTUK 6
VERLICHTING EN REVOLUTIES

Introductie
In 18e eeuw was de vrijheid van meningsuiting een “hot item”
Een grote groep burgers vond het nodig om vrijheid van meningsuiting om maatschappelijke
discussie te kunnen voeren en op een rationele manier de samenleving te onderzoeken. Kritische
burgers wilden problemen in de samenleving oplossen en eisten inspraak in het bestuur. In de
koloniën hoopten mensen die in slavernij leefden, dat de vrijheidsstrijd van burgers in Europa ook
verbetering zou brengen bij hen.

6.1 DE VERLICHTING
In 17 eeuw vele wetenschappelijke ontdekkingen. Hierdoor groeide vertrouwen in menselijk
verstand. Niet alles zomaar meer geloven maar onderzoeken en logische redenatie. Hierdoor zou
mens wereld beter begrijpen en verbeteren.
Vertrouwen in menselijk verstand bracht nieuwe ideeen op gebied van samenleving, godsdienst,
politiek, economie en sociale verhoudingen door:
1. Rationeel optimisme
2. Verlicht denken

CASUS
Voltaire:
Hij was onder de indruk van zware aardbeving in Lissabon in 1755. Veel mensen zagen het
als straf van God voor hun zonden. Voltaire vond dit een typisch voorbeeld van bijgeloof en
ergerde zich eraan. (hij dacht aan meer wetenschappelijke oorzaken zoals borrelend zwavel
onder het aardoppervlak) Daarom schreef hij een verzonnen verhaal waar hij de zware
aardbeving in heeft verwerkt Het verhaal is vol overdrijving en spot.

Verhaal van voltaire:
Geleerden bedenken manier om nieuwe totale verwoesting te voorkomen: bewoners van
Lissabon moeten bewijzen dat ze nog steeds in God geloven. Volgens geleerden beste manier is
om paar zondige mensen demonstratief te straffen, waaronder 2 joden, een man die met
peetmoeder is getrouwd en 1 eeuwige optimist (beweerde dat aardbeving in Lissabon ook goede
kanten had, omdat andere plaatsen bespaard zijn gebleven)
De mensen worden gevangen genomen en op hun hoofd krijgen ze een papieren mijter waarop
de duivel is getekend. Zo lopen ze mee in een kerkelijke optocht, waarbij 1 gevangene op de
maat van kerkzang op de billen wordt geslagen. De getrouwde man en 2 joden worden de
verbrand en de optimist opgehangen. Nog op diezelfde dag kwam er nog een aardbeving.

Voltaire heeft voor een satirisch verhaal gekozen om zijn kritiek op de kerk te geven omdat een
satire leuk is om te lezen en zo meer mensen bereikt. (wellicht ook om meer boeken te
verkopen). Een satire versterkt ook zijn kritiek.

Voltaire noemt veel rituelen van de kerk bijgeloof omdat in deze casus God een aardbeving kan
tegenhouden of veroorzaken. Mensen moeten kerkelijke rituelen (bidden of vrome optochten
houden) volgen of doen om God dus gunstig te houden. Deze rituelen gaven die mensen een
gevoel van zekerheid. Volgens Voltaire is er een natuurlijke oorzaak die aan een aardbeving ten
grondslag ligt. Dus rituelen zijn onzin, dus bijgeloof. Er is geen bewijs van de werking van
rituelen. Hij maakt ook deze rituelen net als de kerk belachelijk in zijn boek. Het ritueel om God te
bewijzen dat men nog in hem gelooft door zondaars te straffen heeft geleid tot een andere
aardbeving. (het straffen van de zondaars wellicht ook een zonde?)

De kerk vond de ideeen van Voltaire gevaarlijk want het geloof van mensen zou hierdoor worden
ondermijnd. Het boek zou dus slechte invloed hebben op mensen en macht van kerk zou dan in
gevaar komen.
Frankrijk had in 1755 een absolutistische koning. Dit wil zeggen dat hij steunde op de kerk.
Hij was koning door goddelijke verkiezing. Zo’n koning vindt boek van Voltaire ook heel gevaarlijk
omdat boek kerk ondermijnd.

, Verlichting:
1 logische nadenken (rationalisme) en waarneming (empirisme) leiden tot kennis
(wetenschap) en werd maatschappelijk verschijnsel (wetenschap werd hobby van adel en
van velen uit de burgerij)
2 kritisch denken en discussie door gehele samenleving
3 door onderwijs en opvoeding kun je de maatschappij verbeteren

Verlichte denkers hielden zich bezig met:
1 relatie van God tot de natuur
2 kritisch over samenleving en rol van kerk
3 vonden dat er onnodig veel onderdrukking, armoede en uitbuiting in samenleving was
4 goed bestuur moest welzijn van volk op rationele wijze verbeteren
5 opvoeding en scholing belangrijkste om samenleving te verbeteren
6 mensen opvoeden tot verantwoordelijke en kritische burgers
7 beter onderwijs is meer kennis over ziektes (hierdoor ook verbetering samenleving)
8 optimistisch over wat mensheid kan bereiken dmv verstand

Als je moest illustreren hoe verlichtingsdenkers dachten over de ontwikkeling van samenlevingen
in de tijd (verleden, heden, toekomst), is een TRAP een goed beeld omdat ze dachten dat
samenlevingen zich in hun ontwikkeling steeds zouden verbeteren, dus van laag naar hoog
zouden klimmen.

Verlichte denkers dachten kritisch na, hierdoor veel debatten, veel onderzocht en vaak
verschillende meningen. (verschillen van onderstaande verlichte denkers goed leren!!)

Franse schrijver Voltaire (1694-1778)
1 Nam niet zomaar aan wat kerk zei, hij wilde bewijzen en logische redeneringen
2 Weigerde argumenten die gebaseerd waren op traditie, het geloof of ideeen van de
klassieken (schrijvers uit de oudheid)
3 Was tegen optimistische verlichters (in verhaal wordt optimist opgehangen)
4 Heeft mechanistisch wereldbeeld: god heeft wereld, mens en natuurwetten geschapen
maar na schepping bemoeide hij zich niet meer actief met de wereld.
5 het geloof is dogmatisch: iets werd zonder bewijs voor waarheid aangenomen en er
mocht geen kritiek op worden geleverd. (Vindt hij dus helemaal niets)

Franse denker Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
Ontwikkeling van westerse beschaving was afwijking van wat oorspronkelijk goed was geweest
ipv vooruitgang naar betere wereld. Rousseau was een verlicht denker dus mens is rationeel
denkend maar vindt ook dat mens een vat vol emoties en gevaarlijke lusten is. Hij
veronderstelde dat de wereld oorspronkelijk goed was geweest en dat mens door emoties en
lusten de problemen zelf veroorzaakt. Er zijn meerdere denkers geweest die dit ook vonden.
Dus:
1. niet alleen vanuit ratio maar ook vanuit emotie
2. Wereld was oorspronkelijk goed geweest
3. Ontwikkeling van de westerse beschaving is geen vooruitgang
Bovenstaande dus tegenstelling tot de meeste aanhangers van het verlicht denken.

Nederlandse filosoof Benedictus de Spinoza (1632-1677)
1 God was geen persoon op de achtergrond
2 Zag het goddelijke als natuurlijke processen (ongodisme) (grootste verschil met
Voltaires denkbeelden, god was persoon die alles geschapen had)
3 Machthebbers zagen deze ongodisme als zeer bedreigend
4 Zelfs in tolerante Republiek der Nederlanden was publiceren van dit soort ideeen streng
verboden en kon je zwaar gestraft worden.

Verlichte uitspraken zoals “Durf te denken” is bedreigend voor de kerk omdat het fundament van
de katholieke kerk is het geloof dat als waar wordt aangenomen zonder dat daar bewijzen voor
zijn. Verlichte denkers sporen mensen aan hun verstand te gebruiken en de waarheid te

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.