Deze samenvatting behandelt hoofdstuk 3 van Maatschappijleer (Essener), "Parlementaire Democratie." Het is een duidelijke uitleg over onderwerpen zoals democratie en regimes, politieke stromingen, verkiezingen, de verhouding tussen regering en parlement, en internationale politiek. Perfect voor lee...
, 3.1 - Wat is democratie?
Wat verstaan we onder politiek en waarin verschillen democratieën van autoritaire regimes?
Termen
Term Definitie
Wanneer een staat op duidelijk, begrensd gebied het hoogste gezag
Soevereiniteit
uitoefent en het geweldsmonopolie heeft.
Politiek Het maken van keuzes waaraan allen in een staat zijn gebonden.
Representatieve Volk kiest volksvertegenwoordigers die aan de bevolking
democratie verantwoording moeten afleggen.
Staatsvorm waarbij de drie machten niet gescheiden zijn, maar in
Autoritair regime
handen van een kleine groep mensen zijn.
Introductie
"Soevereine staten zijn nodig om oorlog te voorkomen" (Thomas Hobbes)
Kenmerken van staat:
• Duidelijk begrens gebied
• Als enige gezag
• Bevolkingsgroep
• Belastings- en geweldsmonopolie
De politiek maakt overheidsbeleid
(om maatschappelijke problemen op te lossen → algemeen belang).
,Kenmerken parlementaire democratie
• Politieke grondrechten
• Rechten voor minderheden
• Individuele vrijheid
• Machtenscheiding
• Volksvertegenwoordigers
• Regering en parlement maken wetten
• Vrije, eerlijke en geheime verkiezingen
• Persvrijheid
Parlementair & presidentieel stelsel
Parlementair Presidentieel
Hoogste orgaan = Parlement Volk kiest parlement én president
Uitvoerende macht wordt gekozen door President is hoofd van de regering en
parlement benoemt ministers
Staatshoofd wordt niet gekozen President mag het parlement niet
(beperkte macht) ontbinden
Grondwet
• Taken en bevoegdheden van 3 machten
• Politieke grondrechten
• Regels politieke besluitvorming
• Vrije media
Autoritaire regimes & dictatuur
• Weinig invloed gewone burger
• Weinig vrijheden en rechten
• Geen onafhankelijke rechtspraak
• Grondrechten niet geaccepteerd
• Oppositiepartijen verboden
• Overheidsgeweld
• Verkiezingsfraude
• Geen persvrijheid (onder censuur)
Soorten regimes
Alleen aanhangers van een bepaalde ideologie hebben invloed
Ideologische
(indoctrinatie: ideologie wordt gepusht)
Religieus
Godsdienst verheven tot staatsideologie
(theocratie)
Militair Leger heeft alle macht
, 3.2 – Politieke stromingen
Welke politieke stromingen zijn er?
Termen
Term Definitie
Een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste
Ideologie
inrichting van de samenleving.
Het verdwijnen van een ideologie als leidraad voor hoe de
Ontideologisering
samenleving moet worden ingericht.
Ideologie
Ideologie heeft standpunten over:
• Waarden en normen
• Sociaaleconomische verhoudingen
• Machtsverhoudingen
Links Midden Rechts
Actieve overheid Passieve overheid
Eerlijke verdeling inkomen Lage belastingen
Uitgebreide verzorgingsstaat Eigen verantwoordelijkheid
Gelijke kansen Economische vrijheid
Progressief & conservatief
Progressief Conservatief
Vooruitstrevend Behoudend
Terug naar vroeger (reactionair)
Kosmopolitisme & nationalisme
Kosmopolitisme Nationalisme
Open Binnenlandse belangen
Globalisering
Subgroepen
• Communisten
(macht bij arbeiders)
• Sociaaldemocraten
(macht bij parlement)
Overige stromingen
Ontideologisering → Meer nieuwe partijen
Ecologisme: Natuur is belangrijk
Populisme: Spreekt namens het volk (niet ideologisch), nationalistisch, tegen gevestigde orde
, 3.3 – Wat is democratie?
Welke politieke partijen zijn er in Nederland en wat willen ze?
Termen
Term Definitie
Groep mensen met globaal dezelfde ideeën over een ideale
Politieke partij
samenleving
Kiezers die hun keuze voor een partij laten afhangen van het moment
Zwevende kiezers
en vooral ook van de persoonlijkheid van de partijleiders.
Fractiediscipline Gedragen volgens afspraken fractie
Soorten partijen
Zie 3.2
One-issuepartijen: Eén aspect staat centraal
Niet-democratische partijen: Tegen democratie, fascistisch, nationalistisch.
Functies
Integratie Ideeën → 1 Programma
Articulatie Verwoorden wat er leeft in de samenleving
Informatie Informeren over standpunten
Participatie Burgers actief laten meedoen
Selectie Geschikte mensen zoeken
Ontwikkelingen
• Meer zwevende kiezers
• Dalende ledenaantallen
• Minder bereik nationale politiek
, 3.4 – Verkiezingen
Waarom stemmen mensen op een bepaalde partij?
Hoe leiden verkiezingen tot de vorming van een kabinet?
Termen
Term Definitie
Actief kiesrecht Recht om te stemmen
Passief kiesrecht Recht om je verkiesbaar te stellen
Evenredige Alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het beschikbare
vertegenwoordiging aantal zetels.
Kiesdeler De hoeveelheid stemmen die nodig is voor één zetel.
Een partij moet een minimumpercentage stemmen halen om zetels
Kiesdrempel
te kunnen krijgen.
Districten- of Per district wint één afgevaardigde die het grootste aantal
meerderheidsstelsel stemmen heeft.
Mediacratie Media spelen een grote rol in de verkiezingscampagne.
Een combinatie van verschillende partijen die samenwerken op
Coalitie
bestuurlijk niveau.
Raamwerk voor het beleid dat het kabinet gedurende de
Regeerakkoord
kabinetsperiode wil gaan uitvoeren.
Jaarlijkse rede (tijdens Prinsjesdag) waarin het kabinet uitleg geeft
Troonrede
over de plannen die ze voor het daaropvolgende jaar heeft.
Overzicht met verwachte inkomsten en uitgaven voor het
Miljoenennota
daaropvolgende jaar.
Algemene
Reeks debatten na Prinsjesdag.
beschouwingen
(Financiële) verantwoording over het beleid dat in de
Voorjaarsnota
Miljoenennota is toegezegd.
Evenredige vertegenwoordiging
Voordelen Nadelen
Geen verloren stemmen Moeilijk coalities/compromissen sluiten
Goede weerspiegeling samenleving Onoverzichtelijk
Verspreidde macht
Veel nieuwe partijen
Motieven bij stemmen
• Standpunten
• Belangen
• Strategisch
• Lijsttrekker
Na de verkiezingen
Verkenning Verkennen van coalitiemogelijkheden
Informatie Onderzoeken welke partijen een coalitie willen vormen
Formatie Formateur (toekomstige min. pres.) vormt kabinet
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sfneo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,50. Je zit daarna nergens aan vast.
