HOOFDSTUK 1: INTRODUCTIE
1 inleiding: wat is afwijkend gedrag
Terrein van
- Psychopathologie: afwijkende emoties, gedachten en gedrag
- Psychiatrie
- Klinische psychologie
- En → klinische orthopedagogiek
Prevalentie psychiatrische diagnoses
- We hebben allemaal wel eens extreme of onprettige gedachten of gevoelens
- Wanneer ‘gestoord’ of ‘afwijkend’ gedrag? → Psychiatrische diagnose
Afwijkend gedrag
- Tegenstrijdige gevoelens
- Relatief, in evolutie en te bediscussiëren
- Goed te bestuderen door
o Wetenschappelijk onderzoek
o Zelfreflectie en zelfobservatie
o Romans, films, verhalen, social media
o Mensen in je omgeving
o Levenservaring
Symptoom = kenmerk dat past bij een psychische stoornis
Diagnostisch criterium = symptoom op bepaalde manier, gedurende een bepaalde tijd
- Bv stemmen horen is niet altijd afwijkend gedrag
Stigmatisering van ‘gekte’
- Taboe op psychiatrie en psychische problemen
- Risico op ‘verdinglijking’ van de diagnose en op ‘othering’
o Verdinglijking = mensen worden gereduceerd tot slechts hun aandoening, zonder rekening te
houden met hun volledige persoonlijkheid en ervaringen
o Othering = mensen met psychische problemen als 'anders' of 'vreemd' worden beschouwd, wat
verdere isolatie en discriminatie kan veroorzaken.
,1.2 benoemen en definiëren van afwijkend gedrag
Term: psychische stoornis in het boek gebruikt → psycho-sociale kijk
Andere termen: psychiatrische stoornis, psychisch probleem, mentale ziekte → biologische en genetische kijk
CRTITERIA AFWIJKEND GEDRAG
1. uitzonderlijk
2. sociaal afwijkend
3. foute perceptie of interpretatie werkelijkheid
4. aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon
5. ongepast of contraproductief gedrag
6. gevaar
Abnormaal
1) Uitzonderlijk
- Abonormaal
Uitzonderlijk
- Afwijkend Sociaal afwijkend
- Uitzonderlijkheid is niet voldoende om gedrag afwijkend Foutieve perceptie
te noemen (zoals iemand met record 100m crawl)
2) Sociaal afwijkend
- Dit wordt sterk bepaalde door de waarden en normen van heersende cultuur
- In de ene cultuur is iets normaal, maar in de andere is dat niet
- Ook verschillen in generaties (homoseksualiteit)
3) Foute perceptie of interpretatie van de realiteit
- Waanbeelden
- Stemmen horen en praten
- MAAR praten met God wordt als normaal gezien
4) Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon
- Als gevolg van angst en depressie
- In sommige situaties juist normaal en dan zou afwezigheid van deze emoties abnormaal zijn
5) Ongepast of contraproductief gedrag
- Gedrag dat iemand belemmert in zijn functioneren
- Gedrag is niet productief of nuttig
- Bv slot veelvuldig controleren, te vaak en grondig wassen omdat die zich continu vies vindt
6) Gevaar
- Gedrag dat gevaar oplevert voor zichzelf en anderen
- Bv aanslagen
- Afhankelijk van de context: bv oorlogstijden
Kritisch denken over psychiatrie en psychopathologie
- Geen objectieve meting!!
- Enkel “klinische” diagnostiek
o Oordeel op basis van gedrag
o Geen uitkomst van objectieve fysieke test
o Geen feiten
- Sterke waardengeladenheid
Afwijkend gedrag: verschil tussen
- Gedrag labelen als afwijkend
o Indeling
o Classificatie
- Gedrag begrijpen en verklaren
o Vele modellen
o Hangen samen met geloof, wereldbeeld, mensbeeld, cultuur,..
1.2.2 culturele aspecten van afwijkend gedrag
Culturele aspecten
- Ziekte – gezondheid verschillen in culturen
o Bv. onderscheid tussen bezetenheid of medische ziekte
o Bv. hulp zoeken bij geestelijke of arts
- Symptomen kunnen zich verschillend uiten
o Bv. angst voor jobverlies vs voor onvruchtbaarheid
, - Termen kunnen verschillend zijn
o Bv. termen voor depressie uitgebreid of onbestaand
→ Belang cultuursensitieve psychiatrie!!!
Interculturele psychiatrie
- Term veranderd vanuit veranderd beeld over onterechte dominantie Westers beeld
- Van transculturele psychiatrie
o Algemene kennis voor iedereen geldig
o Kleine aanpassingen nodig bij andere culturen
- Naar interculturele psychiatrie
o Cultural humility, bewust van neiging tot etnocentrisme
o Gelijkwaardige positie van overtuigingen
o Bewust van vermenging van culturen, vermijden stereotypering
Psychische stoornis: diagnose in DSM 5
- Psychische stoornis betreft een gezondheidstoestand die gekenmerkt wordt door overduidelijk
disfunctioneren van de cognities, emoties of het gedrag van het individu.
- Het is een gevolg van een verstoring in psychische, biologische of ontwikkelingsprocessen die de grondslag
vormen van psychisch functioneren.
- Sommige stoornissen kunnen pas vastgesteld worden als zij duidelijk waarneembaar lijden of verstoring van
het functioneren teweeg hebben gebracht.
- Een psychische stoornis is niet een gebruikelijke of cultureel aanvaarde reactie op een specifieke gebeurtenis
zoals het overlijden van een geliefd persoon.
- Ook is het geen cultureel afwijkend gedrag (zoals politiek, religieus of sexueel) en ook niet weergave van een
conflict tussen een individu en de maatschappij,
- tenzij het afwijkende gedrag of het conflict voortkomt uit het disfunctioneren van een persoon zoals boven
omschreven
Storend voor zz
Abnormaal
of omgeving
Psychische
Stoornis
Emotioneel lijden
Uitzonderlijk In DSM 5 Ongepast gedrag
Sociaal afwijkend
Gevaar
Foutieve perceptie
Ziekte
Aantoonbaar fysieke oorzaak
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maitedewitte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
