WDD-3: Week 3 – Psychiatrie
Psychiatrie
1 De psychische crisis
In de huidige *jd kan er gesproken worden van een mentale health crisis. Dit uit zich in de volgende
factoren:
§ Hoge prevalen,e: 1 op de 6 mensen hee? wereldwijd last van een psychische aandoening
§ Hoge kosten van de zorg: per jaar wordt er 100 miljard euro besteed aan de
gezondheidszorg. Hiervan gaat 7.4 miljard naar psychische aandoeningen. De geestelijke
gezondheidszorg is onbetaalbaar geworden
§ Heel veel problemen in de psychiatrie: er staan 85.000 mensen op de wachtlijst
1.1 Paradoxen in de psychische crisis
Er spelen drie belangrijke paradoxen een rol in deze crisis:
§ Zorgparadox: meer psychische zorg leidt tot meer psychische klachten
§ Welvaartparadox: in welvarende landen is de omvang van het psychisch lijden het grootst
§ Geluksparadox: de mens wordt ongelukkig door te streven naar geluk
1.1.1 Zorgparadox
De psychische gezondheidszorg faalt in de maatschappij door verschillende oorzaken.
1. Twijfel over het bestaan van psychiatrische stoornissen
Er bestaat binnen de psychiatrie onenigheid over het bestaan en de aard van psychiatrische
stoornissen. Twee hoofdopvaKngen spelen een rol:
§ Pyschiatrische stoornissen bestaan niet echt, maar zijn een nuKg hulpmiddel om
bepaalde gedragingen en symptomen te begrijpen en behandelen
§ Psychiatrische stoornissen bestaan wel, maar zijn las*g te definiëren.
• De oorzaak van psychiatrische stoornissen ligt in de hersenen
• De oorzaak van de psychiatrische stoornissen ligt in de geest (psychologisch)
2. Verschillende pathogene,sche dimensies
Er zijn drie pathogene*sche dimensies die bijdragen aan hun ontstaan:
§ Biologische dimensie. Gene*sche factoren spelen een rol bij het ontwikkelen van
stoornissen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om stoornissen als schizofrenie
§ Psychologische dimensie. Stoornissen ontstaan door mentale processen en
persoonlijke ervaringen, zoals een trauma
§ Sociale dimensie. Invloeden van de omgeving, zoals sociale rela*es en
maatschappelijke druk, spelen een rol. Factoren zoals conflicten in rela*es,
werkstress en discrimina*e kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van psychische
problemen
3. De samenleving ziet psychiatrische stoornissen als een aandoening
Doordat de samenleving psychiatrische stoornissen vergelijkt met fysieke aandoeningen
ontstaat een s*gma, omdat een psychische stoornis als “afwijkend” of “ziek” wordt gezien.
Dus doordat psychiaters twijfelen of een psychiatrische aandoening wel of niet bestaan, ze niet weten
of er 1 duidelijke oorzaak is voor de stoornis en er een s*gma hangt om deze aandoening, faalt de
psychische zorg in de maatschappij.
,WDD-3: Week 3 – Psychiatrie
Zorgstelsel en de zorgparadox
In Nederland werd gereguleerde marktwerking geïntroduceerd om de geestelijke gezondheidszorg
betaalbaarder te maken. Het idee was dat bedrijven met elkaar zouden concurreren op basis van
prijs, waardoor er goedkopere op*es op de markt zouden komen. Het hee? ervoor gezorgd dat de
prijzen inderdaad zijn gedaald, maar dat de kwaliteit hiermee ook is gedaald.
Deze commercialisering hee? ervoor gezorgd dat er meer zorgaanbieders op de markt kwamen,
waardoor de vraag ook is toegenomen. Door het ruime aanbod van behandelaars kan iedereen zich
bijna levenslang laten behandelen voor psychische klachten, zelfs als deze klachten niet erns*g
genoeg zijn om medisch in te grijpen.
1.1.2 Welvaartparadox
De kwaliteit van leven van de gemiddelde inwoner is toegenomen in de westerse wereld. Echter, de
prevalen*e van psychische aandoeningen is ook gestegen. De landen met de hoogste kwaliteit van
leven, laten de meeste psychische klachten zien.
Principes achter de welvaartparadox
§ Individualisering. De nadruk ligt sterk op het individu en de zelfontplooiing. Doordat iedereen
gericht is op het individu kan dat leiden tot verlies van collec*viteit, met eenzaamheid als
gevolg
§ Globalisering. Grenzen tussen landen en culturen vervagen steeds meer, waardoor mensen
vaker normen en waarden uit verschillende culturen overnemen. Dit kan leiden tot verwarring
en onzekerheid over de eigen iden*teit, waardoor mensen zich minder verbonden voelen
§ Technologisering. Door alles bij proberen te houden van het leven, probeert men controle te
houden over het leven. Hierdoor is de mens aZankelijk geworden van de technologie
§ Virtualisering. Door het internet zijn vooral jonge mensen niet meer bewust van wat echt is of
niet. De fysieke ervaringen worden verschoven naar digitale ervaringen, zoals vriendschappen
die alleen online bestaan of thuiswerken via tools als Zoom
§ Media=sering. De media hee? grote invloeden op de denkbeelden van mensen. De media kan
een vertekend beeld geven en gaat ten koste van de werkelijkheid
§ Consumering. De drang om te consumeren neemt toe, waardoor er een eindeloze zoektocht is
naar geluk door materieel bezit
1.1.3 Geluksparadox
De geluksparadox houdt in dat hoe meer iemand stree? naar geluk, er juist meer sprake is van
ongelukkigheid. Er zijn belangrijke factoren die een rol spelen bij de geluksparadox:
§ Autonomie. In de westerse cultuur wordt geluk vaak gelijkgesteld aan autonomie, waarbij een
aantal concepten als essen*eel worden gezien:
1. Agency: het vermogen van een individu om te plannen, te an*ciperen en de
handelingsbekwaamheid
2. Individualisering: de aspecten die iemand persoonseigen maken
3. Verwerkelijking: het daadwerkelijk uitvoeren van iets dat eerst alleen in gedachten
bestond
§ Hedonisme. De plicht om gelukkig te zijn en mensen niet meer ongelukkig mogen zijn
§ Perfec=onisme. Binnen de samenleving wordt verwacht dat mensen voldoen aan hun eigen
eisen. Falen wordt niet meer geaccepteerd
,WDD-3: Week 3 – Psychiatrie
2 Global Mental Health
Mental health is een breed begrip. Volgens de WHO moet aan de volgende factoren worden voldaan
voor een staat van welzijn:
§ Het individu is in staat om zijn of haar poten*e waar te maken
§ Het individu kan omgaan met normale stressoren in het leven
§ Het individu kan een bijdrage leveren aan zijn of haar omgeving
2.1 Belang van mental health
2.1.1 Gezondheidszorg
Zo’n 450 miljoen mensen ter wereld voldoen aan de criteria van een psychiatrische stoornis. De
gezondheidszorg speelt een belangrijke rol in het voorkomen van mentale gezondheidsproblemen
maar ook in het stellen van de diagnose en de behandeling.
2.1.2 Invaliditeit
Psychisch lijden leidt toe een groot verlies in Disability Adjusted Life Years (DALYs). DALYs zijn
gezonde levensjaren die iemand hee? verloren ten gevolge van mortaliteit of morbiditeit. Bij
psychisch lijden neemt met name het aantal verloren DALYs ten gevolge van morbiditeit toe, omdat
mensen niet per se eerder doodgaan maar wel jarenlang niet effec*ef mee kunnen doen in de
samenleving.
2.2 Mental health in low-resource se=ngs
Ook in low-resource seKngs komen psychiatrische aandoeningen voor. Deze kunnen in arme landen
op kleine schaal een grote impact hebben. Dit komt onder andere door de beperkte middelen. In
landen of gemeenschappen waar er weinig toegang is tot medische voorzieningen, kunnen
psychiatrische aandoeningen een enorme impact hebben. De mensen hebben dan vaak weinig
toegang tot de juiste zorg. Daarnaast kan iemand met een psychiatrische aandoening zorgen voor een
enorme lijdensdruk binnen het gezin of gemeenschap.
2.2.1 Mensenrechten
In een kwart van de landen, die samen 30% van de wereldpopula*e uitmaken, bestaat er geen
specifieke wetgeving die de geestelijke gezondheid regelt (mental health legisla,on). In deze landen
is er dan ook geen oog voor mensenrechten binnen de psychiatrie waardoor misbruik, dwang of
slechte zorg in de geestelijke gezondheidszorg niet kunnen worden voorkomen.
2.2.2 Treatment gap
De treatment gap houdt in dat er een verschil is tussen de ware prevalen*e van de ziekte en de
hoeveelheid mensen dat daadwerkelijk wordt behandeld voor de ziekte. Wereldwijd is de treatment
gap voor psychiatrische aandoeningen 50% en waarschijnlijk in low-resource seKngs wel 90%.
3 Psychiatrische anamnese en de Status Mentalis
Het eerste doel van psychiatrisch onderzoek is psychiatrische symptomen vaststellen. Het tweede
doel is de oorzaak achterhalen van deze symptomen, zoals lichamelijke oorzaken en erns*ge
gebeurtenissen. Het derde doel is het vaststellen van de ernst van de symptomen en de gevolgen
ervan.
, WDD-3: Week 3 – Psychiatrie
Er zijn verschillen tussen psychiatrische en soma*sche diagnos*ek:
§ Het accent ligt op subjec*eve symptomen, dus op het verhaal van de pa*ënt
§ Anamnese en onderzoek vinden tegelijker*jd plaats
§ De anamnese is uitgebreider en omvat ook een sociale en biografische anamnese
§ Er is weinig aanvullend onderzoek nodig
§ De func*es van de pa*ënt waarmee hij zijn klachten meedeelt (denken, praten) kunnen
mogelijk gestoorde psychische func*es zijn. De onderzoeker beoordeelt de psychische
func*es van de pa*ënt met zijn of haar eigen psychische func*es. Symptomen in de
psychische func*es van de pa*ënt kunnen daardoor de pa*ënt belemmeren om de klachten
duidelijk te maken en kan anderzijds de interac*e tussen pa*ënt en psychiater verstoren
3.1 Anamnese
3.1.1 Speciële anamnese
De psychiatrische anamnese begint met de speciële anamnese: de geschiedenis van de psychiatrische
stoornis waarvoor de pa*ënt wordt onderzocht. Tegelijker*jd begint het status-mentalisonderzoek.
Zo registreer je onder meer de eerste indrukken en de wijze waarop de pa*ënt contact legt. Er
worden vragen gesteld over bepaalde psychische klachten en de psychische func*es worden
ondertussen getest. Anamnese en onderzoek lopen dus vloeiend in elkaar over.
3.1.2 Algemene psychiatrische anamnese/Status mentalis
Na de speciële anamnese volgt de algemene psychiatrische anamnese. Aan de hand van een aantal
detec*evragen worden kernsymptomen van psychiatrische stoornissen gescreend. Het doel is het
maken van een volledige omschrijving van alleen de subjec*eve symptomen van de pa*ënt.