Internationalisering en Europeanisering van de strafrechtspleging en de onderdelen van het Internationaal en Europees Strafrecht
Europees en internationaal strafrecht vanuit Nederlands perspectief
Wat is Europees strafrecht?
Europees recht + Nederlands strafrecht = Europees strafrecht → ONJUIST
- Het is een complex rechtsgebied, waarbij je telkens jezelf de vraag zal moeten stellen wat geldt wel en wat geld niet
Europees strafrecht = een complexe wisselwerking tussen het Europese recht en nationale recht met een sterke beïnvloeding
door het Internationaal Strafrecht → rechtsgebied met veelvuldig gebruik van hybride en gelede normstellingen
Internationalisering van de strafrechtspleging
- VN-multilaterale verdragen, Bilaterale en multilaterale akkoorden
- Visie van de cursus: Europees strafrecht in een internationale context vanuit Nederlans perspectief met focus op EU
strafrecht of uniestrafrecht
Wat is Europa?
Europa = een politieke samenwerking tussen
- de EU
Zijn alle lidstaten gelijk?
Nee: Gedifferentieerde integratie/ Multi Speed Europe/ Europe a la carte
Beslist dan eigenlijk dat je over een deel wel lid bent en over een ander deel niet. Als er sprake is van een
strafproces, moet je kijken of er sprake is van zo’n opt-in of opt-out want kunnen dan regels zijn waar je rekening
mee moet houden.
- Deense Opt-out
- Ierse Opt-in/out
- Vroeger UK’s Opt-out (EU-UK handels- en samenwerkingsovereenkomst), nu Brexit
- Bijv: Uitwisseling PNR (Passenger Name Records) gegevens behouden en ook samenwerking
met EUROPOL en EUROJUST georganiseerd
Kan ook zijn dat sommige lidstaten nauwer willen samenwerken
- Mogelijkheid tot nauwere samenwerking tsn kleine groep LA (EOM)
- Kan zijn dat sommige landen verder willen gaan dan de opgenomen provisies: bijv: EON (European public
prosecution office)
- de Raad van Europa
- Terugtrekking Rusland 2022
- Hof van de Rechten van de Mens valt hieronder
- Raad van Europa landen:
- Landen: Albanië, Andorra, Armenië, Azerbeidzjan, België, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije,
Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Georgië, Griekenland, Hongarije,
Ierland, Ijsland, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Malta, Moldavië,
Monaco, Montenegro, Nederland, Noord-Macedonië, Noorwegen, Oekraïne, Oostenrijk, Polen,
Portugal, Roemenië, San Marino, Servië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Türkiye,
Verenigd Koninkrijk, Zweden, Zwitserland
- Waarnemende Landen: Canada, Israël (waarnemer bij de Parlementaire Assemblee), Japan,
Mexico, Vaticaanstad, Verenigde Staten
Op de afbeelding zie je de samenwerkingsverband van de
Europese Unie
Hoe verhoudt lidmaatschap van de EU zich tot de Raad van
Europa?
- Alle EU lidstaten = Raad van Europa lidstaten
- Wederzijdse beïnvloeding
,Rechtsbronnen van het Europees strafrecht
- Nederlandse wetten
- Geen algemeen wetboek Internationaal Strafrecht (DU)
- Wel bijzondere wetten (e.g. Uitleveringswet, overleveringswet, WOTS, Wet Internationale Misdrijven)
- Wetboek van Strafrecht (rechtsmacht en internationale misdrijven)
- Wetboek van Strafvordering (EOB)
- Internationale rechtsbronnen
- Verdragen, overeenkomsten, richtlijnen, verordeningen
- Internationale rechtspraak
- HvJ EU, Internationaal Gerechtshof, Internationaal Strafhof
Onderdelen van Europees en Internationaal Strafrecht
Strafprocesrecht: Internationale strafrechtelijke samenwerking
- Politionele samenwerking
- Justitiële samenwerking
Politionele samenwerking
Politionele samenwerking = fragmentaire ontwikkeling: politionele samenwerking is nodig, gezien de grensoverschrijdende
aard van criminaliteit.
- Bepaalde criminaliteitsproblemen geven problemen in de Benelux dus wordt er afgesproken om samen te werken
- Bijv. grensoverschrijdende criminaliteit: postbedrijven ingezet om drugs over de grens te vervoeren.
- Bijv. voetbalveiligheid: er moet beter zicht komen wie de criminelen zijn en wat ze gedaan hebben (stadia
verboden etc. moet niet in buitenland verbod hebben voor stadia maar in NL wel binnen kunnen)
Verschillende vormen van politieke samenwerking:
Materieel strafrecht
- EU misdrijven
- Terrorisme
- Mensenhandel
- Internationale core crimes
Initiatieven als Experiment — integratie in EU:
1. BENELUX
- Schenningen overleg: werkgroepen over grensoverschrijdende criminaliteit
- Schenningenoverleg en thematische focus
- Drugsgerelateerde criminaliteit
- Hazeldonksamenwerking
- Voetbalveiligheid
- Benelux-Politieverdrag 2004 → Beneluxverdrag inzake politiesamenwerking 2018
- Operationele politiesamenwerking
- Netwerk van verbindingsofficieren
- Grensoverschrijdende operationele bijstand
- Beneluxverdrag 2018
- Verbeteren informatie uitwisseling (hit/ no hot bevraging politiebanken)
- Vergemakkelijken van de grensoverschrijdende achtervolging en opsporing
- Faciliteren van het grensoverschrijdend vervoer van personenen goederen
- Intensivering van samenwerking van speciale interventie-eenheden
2. SCHENGEN
Grenzen vallen weg, waardoor mensen besefte dat er politionele samenwerking moest komen. Het zou raar zijn dat
men zou zeggen de grenzen zijn open, maar we stoppen bij het vervolgen van de grens.
- Historie, ontwikkeling en wetgevend kader
- Schengen UitvoeringsOvereenkomst (1985)
- art. 39-47 SUO
- Schengen Implementatie Overeenkomst (1990)
- Protocol overname Schengenacquis in EU (1997)
Schengenacquis zal eerst bij het Verdrag van Amsterdam worden geïmplementeerd in de EU.
- Zweeds KB 2006/960 (2006)
Vervolgens zal het verder gespecificeerd worden in het Zweeds kaderbesluit.
,- Verordening 2018/1862 SIS (2018)
SIS-verordeningen
- Schengen-informatie systeem: Men wil een systeem waarop men informatie kan gaan
uitwisselen: signaleren van personen, voorwerpen en daaraan gelinkte informatie.
→ men wil een systeem op grond waarvan het informatie kan gaan uitoefenen: gaat
vooral om signalementen van personen
- SIS I-verordening voor 2018
- SIS II-verordening: verordening gewijzigd in 2018: ingevoerd dat er bepaalde
individuen in gebieden gesignaleerd kunnen worden
- art.1: Door met dit systeem gecommuniceerde informatie een hoog niveau
van veiligheid te garanderen in de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht
- art. 2: Strekt tot signalisatie van personen en voorwerpen + eventuele
aanvullende informatie
- Signaleringen
→ Bestaat al in SIS
- Weigering van binnenkomst of verblijf van niet-EU-onderdanen
gezochte personen
- Vermiste personen
- Mensen die worden gezocht om aan een gerechtelijke procedure mee te
werken
- Mensen en objecten voor discrete of specifieke controles
- Objecten voor inbeslagname of gebruik als bewijs in strafprocedures
→ Nieuw in SIS
- Niet-EU-onderdanen onderworpen aan een terugkeerbesluit
- Obekenede persoenen die worden gezocht om verdachten van ernstige
misdaden en terrorisme te vinden
- Preventief van kinderen en kwetsbare volwassenen die risico lopen op
ontvoering
- mensen en objecten voor controle
- Soort informatie
Bestaat al in SIS
- Gegevens voor het identificeren van personen of objecten waarvoor een
waarschuwing geldt, inclusief beschikbare foto’s en vingerafdrukken
- Koppelingen tussen signaleringen (bijvoorbeeld tussen een signalering voor
een persoon en een voertuig)
Nieuw in SIS
- Uitgebreider gebruik van biometrie: inclusief vingerafdrukken,
handafdrukken, gezichtsbeelden
- DNA-profielen van vermiste personen bij afwezigheid van foto’s,
gezichtafbeeldingen of vingerafdrukken voor identificatie
- Ontwikkeling: Breder zal men het verstrekken van informatie en inlichtingen gaan reguleren.
, - Operationele politiesamenwerking
- Grensoverschrijdende observatie (art. 40 SUO)
- Grensoverschrijdende achtervolging, hot pursuit (art. 41 SUO)
- Verstrekken van informatie en inlichtingen reguleren (art. 3 Zweeds KB)
- Gaan meer toe naar een spontane uitwisseling van informatie tussen de
opsporingsdiensten (art. 7 Zweeds KB)
3. PRUM
Intergouvernementele samenwerkingsverband tussen 7 lidstaten, waarin men in specifieke zaken gaat kijken hoe
men kan samenwerken binnen de politie.
- Historie, ontwikkeling en wetgevend kader
- Intergouvernementele overeenkomst 27 mei 2005
- Intergouvernementele samenwerking tussen 7 lidstaten: Benelux, Frankrijk, Duitsland, Spanje,
Oostenrijk (geen ‘nauwere’ samenwerking in de zin van VEU)
- Intussen: uitgebreid
- Overeenkomst grensoverschrijdende samenwerking
- Intensivering grensoverschrijdende samenwerking
- inzonderheid inzake terrorisme, grensoverschrijdende cirminaliteit en illegale
migratie
- Parallel en sinds 2008: integratie in EU van Prüm-acquis (Besluit 2008/615/JBZ)
- Principe: beschikbaarheidsbeginsel
- Met PRUM besluit is besloten alle maatregelen over te nemen in de EU
- Wat uitgewisseld wordt tussen politieagenten nationaal, moet ook
beschikbaar zijn voor een andere opsporingsambtenaren binnen de EU
zonder dat hij aan extra maatregelen onderworpen wordt.
- Overname in EU niet evident– Haags Programma
- Doel: informatie uitwisseling
- Belangrijk: PRUM is van belang voor informatieuitwisseling, met name voor kentekens,
vingerafdrukken, DNA of dactyloscopische gegevens
4. EU
- Informeel & Intergouvernementeel: TREVI GROEP (1976)
- Formalisatie — Maastricht (1992) — Uitbreiding: Verdrag van Amsterdam (*19997): Vereenvoudiging:
Verdrag van Lissabon (2000)
- Eigen initiatieven: Europol, etc.
Politie: rol in bewijsvergaring Staan in SUO-overeenkomst:
- Observatie
- Achtervolging
- Gecontroleerde levering
- Undercover/ infiltratie
- Gemeenschappelijke onderzoeksteamd
- Gemeenschappelijk patrouilles
- Gemeenschappelijk commissariaten
- “air marshalls”
- Verbindinsofficieren: bijv Belgische officier plaatsen in Nederlands kantoor bij grens breda voor drugshandel
- Uitlenen en materiaal
De operationele samenwerking in zaken van politie is zeer breed.
- Operationeel is dit zeer interessant: het proces is niet zo geformaliseerd. Maar dat maakt het makkelijker om op
grond van de instrumenten ergens toe te komen.
- De wederzijdse erkenning: zijn onderworpen aan grenzen
Justitiële samenwerking
Historie:
- Klassieke rechtshulp instrumenten
- Europees Verdrag 1959 aangaande wederzijdse rechtshulp
+ Eerste Aanvullend Protocol 1978
+ Tweede Aanvullend Protocol 2001
- EU rechtshulpovereenkomst 2000 + EU Rechtshulpprotocol 2001
→ Zijn alle middelen die betrekking hebben op secundaire rechtshulp