Samenvatting hoofdstuk 1: Wat is sociologie?
Het sociologisch perspectief
Sociologie: systematisch onderzoek van de menselijke samenleving.
De kern van deze discipline bestaat uit een geheel eigen gezichtspunt dat we de
sociologische visie / sociologisch perspectief noemen. (eerder door mensen gedaan die zich
buitenstaander voelen) Sociologie helpt om in het gedrag van bepaalde mensen algemene
patronen te ontdekken. De wijze waarop de samenleving inhoudelijk van invloed is, kan in
uiteenlopende categorieën (kind, volwassenen, vrouwen, man) zeer sterk verschillen.
3 positieve consequenties van het gebruiken van sociologisch perspectief:
- inzicht in barrières en mogelijkheden
- positieve invloed op loopbaanontwikkeling
- positieve richting aan beleid overheidsinstanties
Zelfs bij een daad die in eerste instantie gezien wordt als individueel, ligt er sociale cohesie
aan ten grondslag. (wel/geen sterke sociale banden). In het gedrag van afzonderlijke
individuen kunnen we algemene sociologische patronen ontdekken.
Millis gebruikte de term sociologische verbeelding.
Kijken als een socioloog: marginaliteit en crisis
Hoe groter de marginaliteit van een individu, hoe beter hij / zij in staat is om het sociologisch
perspectief te hanteren. Marginaliteit: het buitenstaander-zijn.
Perioden waarin de samenleving veel verandering ondergaat of in een crisis verkeert.
Sociologisch voorstellingsvermogen: het vermogen om te begrijpen wat er in de wereld
gaande is. Gemiddelde mens is zich zelden bewust van de relatie tussen de patronen in zijn
eigen bestaan en de loop van de wereldgeschiedenis.
Het belang van een mondiale visie
Veel academische disciplines hanteren een mondiaal of globaal perspectief: het bestuderen
van de wereld in zijn geheel en de plaats die onze samenleving daarin inneemt.
Een globaal bewustzijn is een logisch verlengstuk van het sociologisch perspectief.
Hoge inkomenslanden: landen met de hoogste algemene levensstandaard. Geluk omdat ze
in een rijk deel van de wereld geboren zijn.
Middeninkomenslanden: gemiddelde levensstandaard. Grote sociale ongelijkheid.
Lage inkomenslanden: lage levensstandaard. meeste mensen leven onder erbarmelijke
omstandigheden.
Vergelijken omdat:
- het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
- de contacten tussen samenleving zijn sterk toegenomen Informatietechnologie.
, - sociale problemen waarmee de westerse mensen geconfronteerd worden, zijn elders
veel ernstiger.
- globaal denken helpt om inzicht in onszelf te krijgen
Sociologisch perspectief in de praktijk
Sociologie en overheidsbeleid
Er zijn sociologen actief voor de overheid.
Sociologie en persoonlijke groei
Sociologie heeft vier positieve effecten:
- aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel en niet
klopt aan het alledaagse denken: niet alles is waar.
- het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de mogelijkheden en de
hindernissen die we in het dagelijks leven tegenkomen: we hebben invloed op het
spel, maar de samenleving deelt de kaarten uit en bepaalt de spelregels.
- het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de
samenleving waarvan we deel uitmaken: kans om spelregels mede te bepalen.
- de sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit:
leefwijzen vergelijken.
Het ontstaan van de sociologie
3 veranderingen
- industrialisering: scheiding werk en privé
- groei van steden
- politieke veranderingen: introductie vrijheid en rechten van het individu
Positivisme: comtes benadering: inzicht verwerven obv wetenschappelijk onderzoek. Hij
introduceerde de term sociologie.
Sociologie en de moderne samenleving
Moderniteit
Sociale patronen die het resultaat zijn van industralisering. Relatie tussen heden en
verleden.
modernisering: sociale veranderingsproces dat in gang is gezet door de industrialisering.
4 kenmerken van modernisering:
- het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen: familie + directe omgeving.
- uitbreiding persoonlijke keuzemogelijkheden: individualisering; verdwijnen van
tradities, waardoor mensen hun eigen leven als een oneindige reeks van keuzes
gaan zien
- grotere sociale diversiteit: rationeel, wetenschappelijk wereldbeeld.
, - oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn: meer met toekomst bezig.
Ferdinand Tönnies: de teloorgang van de gemeenschap
Theorie over Gemeinschaft naar Gesellschaft. Kleine menselijke gemeenschap verdwijnt.
Mensen in de stad zijn vreemden voor elkaar.
Emile Durkheim: arbeidsverdeling
Arbeidsverdeling door modernisering. Gespecialiseerde economische activiteit. Iedereen
heeft andere rollen. Mechanische solidariteit (gedeelde morele waarden) vroeger. Nu
organische solidariteit. Wederzijdse afhankelijkheid van mensen die gespecialiseerde arbeid
verrichten. Van een samenleving gebaseerd op overeenkomsten, naar eentje met
verschillen.
Durkheim was ondanks zijn optimisme bang voor anomie: situatie waarin een samenleving
het individu weinig morele richtlijnen te bieden heeft.
Max Weber: rationalisering
moderniteit: traditioneel wereldbeeld vervangen door een rationelere denkwijze. Traditioneel:
waarheid= hoe dingen altijd geweest zijn. Moderne mens: waarheid resultaat van rationele
denkprocessen.
Karl Marx: kapitalisme
kapitalistische ipv industriële revolutie: sociale conflicten leiden uiteindelijk tot
maatschappelijke gelijkheid en revolutionaire veranderingen.
3 hoofdvragen sociologie:
- hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk?
- hoe is sociale (wan)orde mogelijk?
- hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van de wereld?
Groei en bloei van sociologie
Overgang naar de moderne tijd zorgde voor interesse in maatschappelijke vraagstukken.
Samenvatting hoofdstuk 2, Sociologische theorieën en methoden
Sociologische theorie
Theorie: een stelsel van uitspraken die met elkaar samenhangen.
Theoretische benadering / perspectief / paradigma: fundamenteel beeld van de samenleving
dat als richtsnoer dient voor theorie en onderzoek.
Structureel functionalisme
hanteert een kader voor de theorievorming waarin de samenleving als een complex systeem
wordt gezien, een systeem waarin sprake is van onderlinge samenwerking tussen de
verschillende delen en dat solidariteit en stabiliteit betoogt. Richt zich op de sociale
structuur. Deze benadering besteedt ook aandacht aan de sociale functies van elke
structuur: de gevolgen van een sociaal patroon voor het functioneren van de totale
samenleving.
,Beïnvloed door Comte. Merton maakte onderscheid tussen manifeste functies, de
onderkende en beoogde gevolgen van een sociaal patroon. En latente functies: de
niet-onderkende en niet-bedoelde gevolgen van een sociaal patroon.
Sociale disfunctie: sociaal patroon dat het functioneren van de samenleving kan verstoren.
Samenleving vormt een stabiel en geordend geheel.
Belangrijke namen bij structureel functionalisme: Durkheim, Comte en Spencer.
Conflictsociologie
kenmerkt zich door een denkkader waarin de samenleving wordt opgevat als een arena van
ongelijkheid, die conflicten en verandering veroorzaken. Grondlegger: Karl Marx.
Willen bestaande ongelijkheid verminderen.
Feminisme en sekseconflictbenadering
Sekseconflictbenadering is een belangrijke vorm van conflictanalyse. Deze benadering richt
zich op de ongelijkheid en de conflicten tussen mannenen vrouwen en is nauw gerelateerd
aan het feminisme, dat naar sociale gelijkheid tussen vrouwen en mannen streeft.
Bewustmaken van de manieren waarop de mannen op machtigere posities geplaatst
worden.
Rassenconflictbenadering
Andere belangrijke vorm van conflictbenadering. Richt zich op de ongelijkheid en conflicten
tussen mensen met een verschillende raciale en etnische achtergrond.
Du Bois: rassenongelijkheid wilde hij oplossen.
Symbolisch interactionisme
Structureel functionalisme en conflictsociologie worden gekenmerkt door een oriëntatie op
macroniveau: deze benaderingen richten zich op een totaalbeeld van de sociale structuren
die de samenleving als geheel gestalte geven.
Microniveau oriëntatie: nauwkeurige en gedetailleerde beschrijving van de sociale interacties
in concrete situaties. Symbolisch interactionisme: denkkader waarin de samenleving wordt
opgevat als het resultaat van de interacties tussen individuen. Er is een bepaalde realiteit
hoe mensen met elkaar omgaan. Weber en Herbert Mead zijn de grondleggers hiervan.
Rationele keuzebenadering
Alle sociale handelingen kunnen worden teruggevoerd op de rationele keuze van individuen
over wat het beste is. Ruiltheorie. Interacties geleid door of we er beter of slechter van zullen
worden.
Belangrijke namen hierbij: Homans, Blau en Coleman.
, Drie verschillende werkwijzen
Positivistische sociologie
Positivistische methode: Een logisch systeem dat zijn kennis baseert op directe,
systematische observaties.
Positivistische sociologie: systematische observaties van het sociale gedrag gebaseerde
onderzoek van de samenleving. (ook wel empirische sociologie: gebaseerd op waarneming
van empirische gegevens).
Er zijn dingen die we denken, niet gebaseerd op empirische gegevens, zoals:
- verschillen in gedrag van vrouwen en mannen worden bepaald door biologische
verschillen
- nederland is een rijk en welvarend land waar armoede niet meer voorkomt.
- mensen trouwen met elkaar uit liefde.
obv structureel functionalisme en rationelekeuzebenadering.
Onderzoek
Begrip: mentale constructie die een deel van de wereld in vereenvoudigde vorm weergeeft.
Variabele: concept waarvan de waarde van geval tot geval verandert.
operationaliseren: nauwkeurig onder worden brengen wat wordt gemeten en hoe dat wordt
gemeten.
Objectief: feiten spreken voor zichzelf en worden niet beïnvloed door de persoonlijke
waarden.
Interpretatieve sociologie
Richt zich in haar onderzoek van de samenleving op de betekenissen die mensen aan hun
sociale werkelijkheid toekennen. Weber is de grondlegger. Volgens Weber is begrijpen
(Verstehen) belangrijk. Waarom doen mensen wat ze doen? Subjectieve gedachten en
gevoelens. verschilt in 3 opzichten met positivistische sociologie.
- PS richt zich op wat mensen doen (IS juist betekenissen die mensen aan handeling
toeschrijven)
- PS: objectieve werkelijkheid. IS: zelf-geconstrueerde werkelijkheid.
- PS: kwantitatieve data, IS: kwalitatieve data
PS: Waarnemingsperspectief: afstand bewaren en nauwkeurige meten verrichten in het
onderzoek.
IS: deelnemersperspectief: contact hebben met mensen en kunnen inventariseren hoe die
mensen hun bestaan inhoud en betekenis geven.
obv symbolisch interactionisme.
Kritische sociologie
Reactie op positivistische sociologie. Kritische sociologie: laat zich in haar onderzoek van de
samenleving leiden door de noodzaak tot sociale verandering. Wijst de waardevrije
sociologie (objectiviteitsbeginsel af) van Weber van de hand. Obv conflictsociologie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ds99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
