Spraakperceptie
18-03-2020 werkgroep 9
Voorbespreking
Spraakproductie is erg snel en het kan in verschillende akoestische vormen voortkomen.
Dankzij categorische perceptie (categorical perception) kunnen we spraak herkennen.
Zelfstudie
1. Wat zijn akoestische en articulatie-organen van spraakgeluiden?
2. Wat is de variabiliteit in spraaksignalen?
3. Wat is de perceptuele constantheid in spraakperceptie?
4. Wat zijn corticale paden voor spraakperceptie?
Nabespreking
Wat zijn akoestische en articulatie-organen van spraakgeluiden?
Spraakgeluiden worden geproduceerd door de positie of beweging van structuren in vocale
apparaten, welke patronen van drukveranderingen in de lucht produceren, genaamd
akoestische signalen (acoustic signals)
ademhaling (respiration) → om een akoestische signaal te genereren wordt lucht
omhoog gedrukt vanaf de longen, langst de stembanden in het spraakkanaal
fonatie (phonation) → proces waardoor stemplooien
(vocal folds) worden gemaakt om te vibreren, wanneer
lucht uit de longen wordt geduwd
o geluid hangt af van de vorm van het spraakkanaal,
tijdens dat lucht door stembanden wordt geduwd
articulatie (atriculation) → vorm van het spraakkanaal
wordt gemaakt door bewegende articulatoren – tong,
lippen, tanden, kaak en gehemelte
o verandering in grootte en vorm van de ruimte
waardoor geluid heengaat, verhoogt en verlaagt
energie op verschillende frequenties
o dit zijn resonantiekarakteristieken
Geluidsspectrogram (sound spectrogram): driedimensionaal
beeld die de tijd plot op de horizontale as, de frequentie op de verticale as en de amplitude of
intensiteit op kleur
roder laat een grotere intensiteit zien
o of een grijze schaal
indiceert een patroon van frequenties
en intensiteiten die een akoestische
signaal maken
geluiden die niet variëren over de tijd
worden gepresenteerd in een
frequentiespectrum (frequency spectra)
o afbeelding a
, Productie van klinkers en medeklinkers:
Klinkers (vowels) Medeklinkers (consonants)
geproduceerd door vibratie van de geproduceerd door het sluiten van
stembanden het spraakkanaal
specifieke geluiden van elke
stemband worden gecreëerd door beweging van de tong, lippen en andere
de veranderende vorm van het articulatoren → creëren patronen van
spraakkanaal energie in het akoestische signaal → snelle
shifts in frequentie voor of na formanten
veranderen van de vorm van het (formants) – ook wel klinkers genoemd –
spraakkanaal → verandert de worden formanttransities (formant
resonantiefrequentie van het spraakkanaal transitions) genoemd → worden
→ produceert pieken van druk op geassocieerd met medeklinkers
verschillende frequenties, genaamd T1
formanten (formants) T2
F1 heeft hoogste frequentie
F2 heeft een-na-hoogste frequentie
Basische units van spraak (basic units of speech):
foneem (phoneme) → kortste segment van spraak dat, als het wordt veranderd, de
betekenis van een woord verandert
er zijn meer klinkers dan de standaard set, omdat sommige van hen meer dan een
uitspraakvorm hebben
o daarom refereren fonemen niet naar letters, maar naar spraakgeluiden die de
betekenis van wat mensen zetten bepalen
aantal fonemen varieert tussen verschillende talen
series fonemen creëren lettergrepen, die worden gecombineerd voor woordvorming
Wat is de variabiliteit in spraaksignalen?
Variabele relatie tussen fonemen en akoestische signalen → er is geen simpele relatie
tussen een foneem en een akoestisch signaal, door het gebrek aan onveranderlijkheid en
het akoestische signaal van een bepaalde foneem is juist variabel
Variabiliteit van de context → context waarin een specifiek foneem voorkomt, kan het
akoestische signaal beïnvloeden dat worden geassocieerd met dat foneem
Co-articulatie (coarticulation): fonemen in spraak waarbij attributies van opeenvolgende
spraakunits elkaar overlappen in articulatie- of akoestische patronen
articulatoren zijn contant aan het bewegen dus de vorm van het spraakkanaal,
geassocieerd met een bepaald foneem, wordt beïnvloed door geluiden voor en achter
dat bepaalde foneem, voorbeeld hierbij:
o formanten worden geassocieerd met klinkers en formanttransities worden
geassocieerd met medeklinkers
o tijdens dat klinkers van /di/ en /du/ anders zijn, zijn hun medeklinkers dit ook
o daardoor, ook al nemen we ze gelijk waar, zijn medeklinkers anders
perceptuele constantheid (perceptual constancy): we nemen geluid van fonemen
waar als gelijk, als het akoestische signaal worden veranderd door co-articulatie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pleunreijnders. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.