Dit document bevat een samenvatting van het boek van de voorgeschreven lesstof en de aantekeningen uit het college. Hierbij zijn ook de opdrachten uit de les opgenomen.
Algemene begrippen
Nederland is territoriaal onderverdeeld in 12 provincies en 355 gemeenten.
Daarnaast zijn er ook 21 waterschappen. Dit zijn gedecentraliseerde lichamen en
de bevoegdheden zijn door de wetgever toegekend.
Territoriale decentralisatie >>> de onderverdeling in provincies en gemeenten.
Waterschappen zijn zowel territoriaal als functioneel bepaald. Zij hebben in een
bepaald gebied, 1 taak op een bepaald gebied. Namelijk waterhuishouding en
waterbeheer.
Autonomie >>> De wetgever geeft aan provincie en gemeenten de regeling en
organisatie aan hun eigen huishouden (gebied). Bijvoorbeeld
vuilnisophaaldiensten, parkbeheer.
Medebewind >>> De wetgever draagt gedecentraliseerde lichamen op een
bepaalde taak te behartigen en daartoe bevoegdheden toekend en aangeeft hoe
deze gebruikt mogen worden. Ze zijn uitvoerder van de centrale wetgeving.
Een staat
is:
- Een organisatie
- Betrekking heeft op een bepaald grondgebied
o De geografische zone waarin de staat zijn bevoegdheden kan
uitoefenen
o Zorgen van de staat, namelijk het afbakenen van zijn territorium,
zowel op land als ter water
o Territorialiteitsbeginsel
- Die op dat grondgebied overheidsgezag uitoefent
- Die heeft geweldmonopolie
- Vaak spreken van (interne) soevereiniteit
- Vaak is er ook een eenheid van bevolking
o Onderdanen van de staat
o Een of meer volkeren
o Bestaan ook Plurinationale staten en veelvolkerenstaten
o Nationaliteit wordt gebruikt om aan te duiden dat iemand
onderdaan is van een bepaalde staat.
Vanuit internationaalrechtelijk perspectief:
- Erkend zijn als een staat,
- Staat internationale soevereiniteit geniet en beschermd wordt tegen
inbreuken op het grondgebied door andere staten.
Geweldsmonopolie >>> Een burger mag opsluiten en bestraffen en geweld mag
gebruiken ter bescherming van haar onderdanen van de staat. Bied burgers
bescherming tegen inbreuken van buiten (defensie) en tegen inbreuken van
binnenuit (strafbare feiten) en het bewaken van de openbare orde.
,Natiestaat Een staat meer of minder samenvalt met iets wat we als volk
kunnen kenschetsen, of natie.
Internationaal is het van belang of andere staten, de staat erkend of niet. Hier
spelen ook motieven van diplomatie en internationale betrekkingen een rol bij.
Voor de oprichting van een staat bestaan geen juridische regels. Wel zal de
oprichting moeten leiden tot het opzetten van een (overheid)orgaan, met
effectief gezag.
Secessie Het afscheiden van regio’s, onderdelen van een staat met een
specifieke eigen identiteit. Veel staten erkennen het verschijnsel niet en zullen
optreden tegen pogingen. Bijvoorbeeld Spanje en Catalonië.
Rechtspersoonlijkheid
Nederlandse staat heeft rechtspersoonlijkheid. Hij kan deelnemen aan het
internationale rechtsverkeer en verdragen afsluiten. Ook kan hij als
privaatrechtelijk rechtspersoon deelnemen aan het privaatrechtelijke
rechtsverkeer. Art. 2:1 lid 1 BW. De staat heeft dus niet alleen publiekrechtelijke
bevoegdheden maar ook de bevoegdheid om privaatrechtelijke overeenkomsten,
het bezitten van eigendom te hebben.
Soevereiniteit
De eigen lotsbestemming en koers mag kiezen, geen interventies op het
grondgebied door andere staten heeft te dulden, en niet bedreigd of aangevallen
mag worden door andere staten. Er zijn verschillende vormen soevereiniteit.
- Interne soevereiniteit
- Als aanduiding waar binnen de staat het laatste woord is
- Als aanduiding waarin de staat zijn grondslag vindt en wat het fundament
is van het gezag dat de staat uitoefent
- Externe soevereiniteit
- Als retorisch begrip om het streven aan te duiden dat de staat meer macht
moet terugnemen en bevoegdhedenoverdrachten moet terughalen ten
opzichte van de toegenomen internationalisering, of europeanisering of de
macht van grote private ondernemingen.
Interne soevereiniteit >>> zonder interne soevereiniteit = het geen staat.
Tweede definitie is waar binnen een staat staat dat de besluiten mogen worden
genomen. In Nederland is dat in de Grondwet. De gewone wetgever maar
uiteindelijk met twee derde meerderheid.
Volkssoevereiniteit De grondwet wordt gegrondvest in (de wil van) het volk.
-Interne soevereiniteit: het maken van eigen keuzes.
-Soevereiniteit waar binnen de staat het laatste woord is: wat is de basis van het staatsgezag? Wie
kan het laatste besluit nemen.
-Soevereiniteit om aan te duiden waarin de staat zijn grondslag vindt en wat het fundament is van
het gezag dat de staat uitoefent: beredenering van de ratio van een staat, hoe wordt gelegitimeerd?
-Externe soevereiniteit: staat naar internationaal recht gevrijwaard dient te blijven van vreemde en
bedreigingen van buitenaf. Internationaal recht, Verenigde naties hierin is het internationale geweld
verbod geregeld.
, Constituties en grondwetten
Constitutie = omvat regels over bevoegdheden, instellingen, procedures, rechten
van burgers, rechtsspraak en organen. De basis van de staat. De staatsinrichting,
het geheel van de regels waarin de staatsinrichting is uitgedrukt.
Grondwet Onderdeel van de constitutie. Rigid constitution
4 hoofdvragen staatsrecht:
1. Welke bevoegdheid komt toe aan een orgaan? (Regels, besluiten,
sancties)
2. Wat is de reikwijdte van die bevoegdheid? (Wat is de bereik en tot hoever)
3. Wat zijn de grenzen van de bevoegdheid? (Niet in strijd met andere regels
en beginselen)
4. Wie ziet toe op de naleving van de bevoegdheidsgrondslag?
Hoofdvragen staatsrecht:
1. De vraag naar bevoegdheden; welke bevoegdheden zijn toegekend aan
een lichaam of orgaan?
2. De vraag naar de reikwijdte van de bevoegdheid; wat houd het in en tot
hoe ver mag de uitoefening gaan?
3. De vraag van andere grenzen dan die welke voortvloeien uit de reikwijdte
van de bevoegdheid; komt het niet in strijd met andere regels en
beginselen?
4. De vraag na de naleving van de bevoegdheidsgrondslag, de uitoefening en
eventuele strijd met grondrechten of algemene rechtsbeginselen; er is
veelal een weg na de rechter, via petitierecht.
Bronnen staatsrecht:
• Grondwet
• Statuut
• Verdragen
• EU-recht
• Provinciewet
• Gemeentewet
• Wet op de Rechterlijke Organisatie
• Reglementen van Orde
• Kieswet
Ongeschreven staatsrecht >>> Bekendste regel is dat een kabinet en de
ministers het vertrouwen dienen te hebben van het parlement, en dat er sprake
is van vertrouwen zolang het tegendeel niet is gebleken.
Rechtsstaat
Spreek je van als een staat aan enkele specifieke kwaliteitseisen voldoet.
Namelijk;
1. De staat opereert op basis van algemene regels, via wetgeving, die door
een democratisch samengestelde wetgever wordt gemaakt en waardoor
discriminatie en willekeur worden voorkomen. (gelijkheid voor en door de
wet)
2. Er is sprake van een scheiding der machten van de overheid, zodat niet
alle macht en bevoegdheden in 1 hand liggen. (Trias politica)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberarentz1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,86. Je zit daarna nergens aan vast.
