Bartelink, et al.(2013)
Hoofdstuk 4: thema 3 indiceren in dialoog
Indicatiestelling in dialoog houdt in dat hulpverlener en cliënt met elkaar in gesprek gaan over wat
de mogelijkheden zijn om de problemen van de cliënt aan te pakken, zodat ze in overeenstemming
komen over wat de beste zorg is. Het is belangrijk om de indicatiestelling in dialoog uit te voeren,
omdat de behandeluitkomsten beter zijn als cliënten bij de besluitvorming betrokken zijn en de
behandeling van hun voorkeur krijgen. Ook is er dan minder kans op vroegtijdige uitval.
Ook de werkrelatie tussen hulpverlener en de cliënt, zowel met het kind als de ouders, heeft
invloed op de uitkomsten van de behandeling. Door gebrek aan motivatie en een slechte
werkrelatie met de hulpverlener zijn cliënten ontevreden of stoppen vroegtijdig met de
behandeling.
In de praktijk blijkt dat hulpverleners zelden cliënten betrekken bij de besluitvorming. De besloten
behandeling wordt wel ter goedkeuring voorgelegd bij ouders en cliënt. Hierna bestaat alleen
discussie wanneer ouders een duidelijk ander mening heeft dan het voorgestelde behandelplan.
Hulpverleners in de jeugdzorg hebben effectieve middelen nodig om hun cliënten bij het
besluitvormingsproces te betrekken en hen te motiveren voor een effectief hulpaanbod. Momenteel
ontbreekt het bij hulpverleners aan vaardigheden en technieken om dit in te kunnen zetten.
Belangrijk aandachtspunt in de dialoog met ouders en jeugdigen is machtsverdeling. Door kennis
en ervaring van de hulpverleners hebben zij een voorsprong om het besluitvormingsproces te
beïnvloeden. Vier criteria voor de beoordeling van een goede samenwerking tussen hulpverleners
en ouders en kinderen (Willumsen en Skivenes, 2005):
Alle partijen waarop de beslissing invloed heeft, moeten betrokken zijn
De ontmoeting moet zodanig zijn vormgegeven dat zorgvuldige afwegingen gemaakt
kunnen worden
De onbalans in macht tussen de partijen moet verminderd worden; informatie moet voor
iedereen beschikbaar zijn en aangeboden informatie moet begrijpelijk zijn voor alle
deelnemers en iedereen moet de kans hebben om zijn mening te verhelderen
Het moet mogelijk zijn om te controleren of beslissingen gegrond zijn op relevante
argumenten en acceptabele waarden en normen.
Wat is indicatiestelling in dialoog met de cliënt?
Indicatiestelling in dialoog met de cliënt houdt in da de cliënt en hulpverlener tot overeenstemming
komen over wat de vraag van de cliënt is (vraagverheldering), de probleemanalyse (diagnostiek),
wat de doelen van de hulp moeten zijn en hoe deze doelen bereikt kunnen worden. In de
internationale literatuur wordt indicatiestelling dialoog ook wel shared decision making genoemd,
kenmerkend hiervoor is:
Tenminste twee gesprekspartners (cliënt en hulpverlener) betrokken
Beide gesprekspartners stappen nemen in het delen van een behandelbeslissing
De gesprekpartners informatie over verschillende behandelmogelijkheden delen.
Ten einde overeenstemming te bereiken over de gewenste behandelmogelijkheden
Hierbij is het van belang dat de cliënten de informatie tot hun beschikking krijgen om een oordeel
te kunnen vormen over de voor- en nadelen van verschillende behandelvormen. De
veronderstelling is dat indicatiestelling in dialoog vraaggericht, motiverend, oplossingsgericht en
activerend is.
Dialoog met ouders en jeugdigen
Een overzicht over hoe hulpverlener ouders en jeugdigen kan betrekken bij het
besluitvormingsproces.
De participatieladder.
De participatieladder maakt inzichtelijk op welk niveau ouders en kinderen invloed hebben op de
besluitvorming.
1. Informeren: de hulpverlener informeert ouders en kinderen wat zijn beslissing is
2. Raadplegen: de hulpverlener praat met ouders en kinderen als informatiebron, maar houdt
er geen of weinig rekening mee in de besluitvorming
3. Adviseren: de hulpverlener vraagt ouders en kinderen welke hulp zij menen dat nodig is,
mar neemt vervolgens zelf een beslissing over welke hulp daadwerkelijk ingezet wordt.
4. Coproduceren: de hulpverlener vraagt de ouders en kinderen welke hulp zij menen dat
nodig is en kan alleen beargumenteerd afwijken van hun inbreng
, 5. Meebeslissen: ouders en kinderen bepalen welke hulp zij nodig hebben en de hulpverlener
stemt in met hun beslissing.
Met indicatiestelling in dialoog wordt bedoeld dat ouders en kinderen daadwerkelijk meebeslissen.
Met als uitgangspunt dat ouders en kinderen regie hebben over hun eigen leven. Er kunnen zich
redenen voordoen waarbij het niet mogelijk is om volledige inspraak te hebben, bijvoorbeeld
wanneer de veiligheid van het kind in gevaar is.
Participatie van ouders
Er zijn verschillende factoren van invloed op de mate waarin volwassenen in het algemeen
betrokken zijn bij de besluitvorming. Hulpverleners zijn meer geneigd om cliënten te betrekken bij
de besluitvorming wanneer zij denken dat dit een positieve impact heeft op de uitkomsten van de
behandeling. Een belangrijke voorwaarden voor de participatie voor volwassen in het algemeen, in
het bijzonder voor ouders die hulp zoeken voor hun kind, is de vaardigheid van hulpverleners om
hen in de besluitvorming te betrekken. Hieronder valt het delen van relevante informatie met
cliënten zodat zij in staat worden gesteld een evenwichtig oordeel te vormen over de beste
behandelmogelijkheid. Een zorgvuldige maar begrijpelijke discussie over relevante informatie kan
de samenwerking versterken. Dit helpt om het toetsbaar en transparant te werken. Daarnaast
zorgt het voor het verkleinen van machtsverschillen. Tot slot zijn ouders meer geneigd om hun
kind te ondersteunen in het besluitvormingsproces als zijzelf het gevoel hebben op gelijkwaardig
niveau met de hulpverleners in gesprek te kunnen gaan.
Participatie van kinderen en jeugdigen
Kinderen en jeugdigen zijn vaak nauwelijks betrokken bij het besluitvormingsproces. Participatie
van kinderen betekent dat hulpverleners op zijn minst naar kinderen en jongeren luisteren en hun
kijk op de zaak serieus nemen bij beslissingen die gevolgen hebben voor het leven van kinderen.
De mogelijkheid van participatie is afhankelijk van de leeftijd en ontwikkeling van de kinderen. De
belangrijkste factoren die de participatie van kinderen in de weg staan, zijn de communicatiestijl en
het gedrag van de hulpverleners. Vaak wordt er aangenomen dat kinderen niet in staat zijn om
belangrijke beslissingen te nemen, waardoor zij nauwelijks met het kind op een leeftijdadequaat
niveau praten. Het communiceren met kinderen vraagt een andere communicatiestijl dan het
communiceren met ouders, waardoor hulpverleners het vaak moeilijk vinden om goed op beide
partijen af te stemmen.
Ook ouders hebben een belangrijke invloed op de mate waarin kinderen betrokken zijn in het
besluitvormingsproces. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom ouders hun kinderen belemmeren in
de participatie, zoals de overtuiging van ouders in het besluitvormingsproces en de emotionele
betrokkenheid van ouders, waardoor ze minder goed in staat zijn hun kind te ondersteunen in een
stressvolle situatie.
Bij ouders en hulpverleners zijn er aarzelingen om kinderen te betrekken bij het
besluitvormingsproces. Het belang van het betrekken van kinderen in het besluitvormingsproces
komt doordat het belangrijk is voor de ontwikkeling van het kind, de zelfwaardering en relationele
vaardigeden. Het geeft kinderen het gevoel dat zij actief invloed op hun leven hebben en geen
machteloze slachtoffers zijn. Door kinderen te betrekken bij het besluitvormingsproces krijgen zij
het gevoel gerespecteerd en geaccepteerd te worden. Dit geeft een gevoel van veiligheid en erbij
horen en dit zorgt dat het vertrouwen toeneemt. Het betrekken van kinderen in de besluitvorming
is van belang voor de socialisatie. Ze worden hierdoor voorbereid op de toekomst waarin zij
zelfstandig beslissingen moeten nemen. In de jeugdzorg blijken plaatsingen van kinderen stabieler
te zijn wanneer kinderen inspraak hebben gehad bij het maken van een beslissing. Mogelijk komt
dit omdat de hulp dan beter aansluit en het kind deze vervolgens ook makkelijker accepteert.
Kinderen kunnen op vijf niveaus participeren:
1. Er wordt naar kinderen geluisterd, maar er is nog niets georganiseerd om kinderen tot
participatie te stimuleren
2. Kinderen worden ondersteund in het geven van hun mening (hulpverleners zijn hiervoor
getraind)
3. In de overwegingen wordt rekening gehouden met de mening van kinderen, de mening
heeft impact op de genomen beslissing
4. Kinderen zijn betrokken bij het besluitvormingsproces, maar hebben nog geen feitelijke
macht over de genomen beslissing
5. Kinderen delen in de macht en verantwoordelijkheid voor besluitvorming
Het is vrijwel altijd nodig om kinderen ondersteuning te geven tijdens bijeenkomsten waarin
beslissingen over noodzakelijke hulp worden genomen. Van belang is dat hulpverleners de
vaardigheden hebben om kinderen te betrekken bij het besluitvormingsproces.
Methoden voor gezamenlijke besluitvorming
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nicolevdheijden. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
