Aantekeningen hoorcolleges Migratievraagstukken
Hoorcollege 1 – Introductie
De grootste stromen (arbeidsmigranten, hoogopgeleide migranten, etc.) daar wordt in media,
politiek enzo weinig over gesproken. Vaak wordt ingegaan op de migratiecrisis.
Wetenschappelijke blik op migratie – hoe kijkt de wetenschap naar migratie?
- Diversiteit aan soorten migratie, niet alleen de ‘crisis’ en stromen vluchtelingen maar ook
andere soorten grootschalige vormen van migratie.
- Kijken naar diepte-analyse en achterliggende oorzaken en gevolgen
o Waarom die mensen en waarom uit dat gebied?
o Bijv. in stadgeo kijken naar wat migratie doet met wijken
- Systematische methode
o Hoe je het gaat onderzoeken
- Historisch en vergelijkend aspect
o Historisch en ruimtelijk vergelijkend perspectief toevoegen. Hoe is het tot stand
gekomen en kijken naar de geschiedenis. Hoe is migratie divers wereldwijd en hoe te
vergelijken tussen plaatsen.
- Genuanceerd/nuchter/begrijpen
o Niet met de vraag of het goed of slecht is, maar wat het doet en waar het uit bestaat
en uit voor komt.
- Vaak kritisch en humanistisch perspectief
o Achterliggende mensen en kwalitatief wat het betekend voor mensen, maar dit is
niet altijd het geval
Wij hebben een sedentair wereldbeeld: mensen zitten op één plek en zullen op deze plek blijven.
Dat is een van de principes die de migratiewetenschap kritisch probeert te bekijken. Op veel plekken
op de wereld is het helemaal niet normaal om op één plek te blijven. Bijv. boeren in de Sahel zijn
nomaden.
Migratie: een introductie
Elke dag relevante nieuwberichten over migratie in de krant en rest van het nieuws.
Ook vaak gelinkt aan het nieuws over de Brexit: migratie wordt hierbij vaak aangehaald.
Kennismigranten is groep die vaak vergeten wordt in NL. Maar wat veel vaker tegen komt zijn nare of
crisis berichten over migratie. Bijv. in Australië veel kritiek op het outsourcen van migranten naar
eilanden om het land heen, zoals naar Christmas Island.
Mexico-VS grens is ook constant in het nieuws. De muur van Trump aan de grens van Mexico.
Migratie ook van belang door de grootte ervan wereldwijd:
➢ 272 miljoen mensen leven in een ander land dan waar ze geboren zijn – 3.5% van de
wereldbevolking
o Jaren ’90-2000s was het 2,9% dus redelijk stabiel percentage
➢ Alle internationale migranten in een land gestopt: dan zou dit het 5e grootste land in de
wereld zijn
➢ 763 miljoen interne migranten
➢ Migratie % redelijk stabiel over tijd
➢ Meeste groei migratie naar rijkere landen, dus dit is wel wat specifieker
Migratie: wat, waarom en hoeveel?
➔ International migration is the act of moving across international boundaries from a country
of origin to take up residence in a country of destination.
o Grens, motief en tijdsdimensie zijn hierin van belang.
1
,Het klinkt dus simpel wat migratie is, maar er zijn allerlei categoriseringen, waarvan er 4 hieronder
verder zijn uitgewerkt. Categoriseren in hokjes is problematisch. Lastig om objectief te tellen.
Tijdelijke vs. Permanente migrant
- Tijdelijke migrant:
o Verblijf tussen 3-12 maanden
- Maar mensen weten vaak niet of ze tijdelijk of permanent zijn op moment van migreren
Internationale vs. Internationale migrant
- Interne migratie vaak onderschat
- Vaak link tussen intern en internationaal
o Begint met intern naar stad bijv. en daarna naar het buitenland. Het blijft niet bij de
ene beweging.
Gedwongen vs. Vrijwillige migratie
- Politiek vluchteling vs. Arbeidsmigrant
- Economisch vluchteling?
- Environmental refugee?
o Gaat vaak via economische migratie. Bijv. door klimaatverandering kan je als boer
geen landbouw meer bedrijven en geld verdienen dus moet je wat anders proberen.
Vaak economisch aspect, maar ook vaak gedwongen omdat het je opgelegd wordt.
Andere hokjes en categorieën die vaak gebruikt worden:
➔ Skilled/unskilled
o Iedereen heeft wel bepaalde vaardigheden, maar wanneer skilled
➔ Vertrek/aankomst
➔ Legaal/illegaal
➔ Zuid-Noord / Noord-Zuid
Grens, tijdsdimensie en motief bepalen vaak de hokjes
Vaak wordt emigratie vergeten, wanneer wordt gekeken
naar migratiecijfers. Het is van belang om naar het
migratiesaldo te kijken en dus het verschil tussen
immigratie en emigratie. Wel redelijk stabiel geweest, al
wordt het verschil nu wel wat groter.
Immigratie is belangrijkste aandeel van bevolkingsgroei
in NL, maar tot 2014 was dit nog wel natuurlijke aanwas.
Polen zijn de grootste groep. Zo zie je dat soms de
verwachtingen over migratie niet overeen komen met de
daadwerkelijke statistieken.
Turkse, Marokkaanse en Surinaamse groepen groeien niet
echt meer. Dat waren stromen van jaren geleden. Bij
Surinamers is juist meer emigratie dan immigratie.
Op Europees niveau is tegenwoordig veel focus op de
vluchtelingenproblematiek vanuit Syrië. Grootste deel van
Syrische vluchtelingen is naar buurlanden en helemaal niet
naar Europa, terwijl dat wel vaak het beeld wordt
geschetst. Buurlanden zijn bij alle vluchtelingenstromen
vaak erg belangrijk.
Top 10 landen waar vluchtelingen heen gaan, zijn buurlanden van waar conflict is of zelfs waar
conflicten zelf aan de gang zijn.
2
,International migrant stock: welke regio’s ontvangen in absolute zin de meeste migranten.
Als je relatief kijkt, dan is Oceanië enorm groot. Daar is immigratie ten opzichte van lokale bevolking,
terwijl in absolute aantallen het heel klein aandeel is.
Meeste emigratie, dus uit welke regio de meeste migranten komen, is in Azië. Dit is in absolute zin.
Maar Europa zit er vlak achter.
Voor bepaalde staten, zoals de Golfstaten en Saoedi-Arabië zijn
migranten van enorm belang. Deze landen hebben relatief
kleine bevolking. Op wereldniveau zijn ook verschillende
migrantensteden. Singapore is een belangrijk voorbeeld van.
Lange afstandsmigratie van toenemend belang – maar meeste
internationale migratie vindt plaats binnen supra-nationale
regio’s: bijv. West Afrika, Zuidoost Azië.
Zuid-Zuid migratie is vaak even groot als Zuid-Noord migratie.
Stocks of Flows
➢ Stocks: hoeveel migranten zijn er in een land op een
bepaald moment
➢ Flows: hoeveel mensen komen er aan en hoeveel vertrekken er (in een jaar)
Hoe kom je als migrant in de statistieken terecht?
3
, - Toerist of migrant?
- Overdrijving vs. Onderschatting?
o Overdrijving vooral in prognoses en in schattingen over de toekomst
o Onderschatting bijv. binnen de EU wanneer geen directe inschrijving nodig is
- Vergelijken tussen landen is lastig
o Want elk land telt op eigen manier.
- Let op migratiesaldo
CBS migratiestatistiek NL
Hoe worden flows per jaar in NL gemeten:
➔ Immigratie: Vestiging van personen vanuit het buitenland in Nederland. Om als immigrant te
kunnen worden geteld dienen deze personen ingeschreven te worden in de gemeentelijke
bevolkingsregisters. Men wordt ingeschreven als men verwacht minimaal 4 maanden in
Nederland te blijven.
➔ Emigratie: Vertrek van personen naar het buitenland. Verwijdering van een persoon uit het
gemeentelijk bevolkingsregister vindt plaats als de verwachte verblijfsduur in het buitenland
ten minste acht maanden bedraagt. Het gaat hier steeds om de aan de gemeente gemelde
emigratie.
Administratieve afvoering: als is vastgesteld dat deze persoon niet meer in gemeente woont, wordt
deze als geëmigreerd aangegeven. Verwijdering van een persoon uit het gemeentelijke
bevolkingsregister van een gemeente nadat de gemeente heeft vastgesteld dat de verblijfplaats van
deze persoon niet bekend is, deze persoon niet bereikbaar is en waarschijnlijk geen inwoner meer is
van een Nederlandse gemeente. (is meestal emigratie).
In andere landen worden deze flows op andere manieren gemeten.
Hoe worden stocks in NL gemeten:
➔ In de bevolkingsaantallen zijn uitsluitend personen begrepen die zijn opgenomen in het
bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente. In principe wordt iedereen die voor
onbepaalde tijd in Nederland woont, opgenomen in het bevolkingsregister van de
woongemeente. Personen die tot de bevolking van Nederland behoren, maar voor wie geen
vaste woonplaats valt aan te wijzen, zijn opgenomen in het bevolkingsregister van de
gemeente ’s-Gravenhage. In de bevolkingsregisters zijn niet opgenomen de in Nederland
wonende personen waarvoor uitzonderingsregels gelden met betrekking tot opneming in de
bevolkingsregisters (bijv. diplomaten en NAVO militairen) en personen die niet legaal in
Nederland verblijven.
In andere landen, zoals de VS, worden vaak census gehouden elke 10 jaar. In UK wordt het gedaan
door International Passenger Survey.
Dit alles levert verschillende cijfers op.
Hoe tellen we irreguliere migratie (in volksmond ook wel illegale migratie)
- Wie worden niet geteld?
o Eerste mensen verdwijnen al als ze bij aankomst direct in illegaliteit gaan. Als ze zich
aanmelden bij 2 centra worden ze dubbel geteld. Hierin gaat veel mis.
- Waar komen de gegevens echt vandaan?
- Wat bedoelen politici met ‘effectief migratiebeleid’?
o In praktijk komt het er vaak op neer dat politici zeggen dat het effectief is als er
minder migranten aankomen in Europa. Maar niemand vraagt zich af waar ze
vandaan kwamen of waar ze wel beland zijn.
- Als we praten over vluchtelingencrisis, hebben we het dan wel over vluchtelingen?
o Veel van huidige EU beleid is gebouwd op idee van dat er vluchtelingencrisis is en dat
we er wat aan moeten doen. Hebben we het nog wel over dezelfde
vluchtelingencrisis?
4