Psychologie, een inleiding
Hoofdstuk 1
Psychologie is afkomstig uit het oudgrieks. Psyche betekent ‘geest’ de grieken geloofden dat de geest
op zichzelf en apart van het fysieke lichaam bestond. Het aanhangsel -logie betekent ‘ gebied van de
studie’. De letterlijke betekenis is dus ‘ de studie van de geest’.
Het terrein van de psychologie beslaat zowel interne geestelijke processen, die we alleen indirect
waarnemen (denken, voelen), als externe waarneembare gedragingen (praten, glimlachen). Een
tweede belangrijk aspect heeft betrekking op de wetenschap. De wetenschap van de psychologie is
gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
Je hebt 3 grote groepen psychologen;
- Experimenteel psychologen, voeren het meest onderzoek uit dat nieuwe psychologische
kennis creeërt.
- Docenten psychologie, ze geven les aan professionele bacheloropleidingen. Op universiteiten
doen ze ook wetenschappelijk onderzoek.
- Toegepast psychologen, gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen is
vergaard, om problemen op te lossen door middel van trainingen, het ontwerpen van
speciale gereedschappen of psychologische behandelingen.
Wat doen toegepast psychologen?
- Arbeids- en organisatiepsychologen, hebben zich gespecialiseerd aan de werkplek die de
productiviteit en de arbeidsmoraal van werknemers moeten maximaliseren.
- Sportpsychologen, helpen athleten hun prestaties en motivatie te verbeteren door
trainingssessies te plannen en door hen te leren emoties onder druk te beheersen.
- Schoolpsychologen, zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Ze diagnosticeren
leer- en gedragsproblemen en adviseren leraren, ouders en leerlingen.
- Klinisch psychologen en counselors, helpen mensen zich aan te passen op sociaal en
emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties, carriére of opleiding te maken.
- Forensisch psychologen, leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem.
- Omgevingspsychologen, proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren.
- Gerontopsychologen, vormen een van de nieuwste vakgroepen in de psychologie.
Beoordelen het functioneren van ouderen en verstrekken begeleiding in overleg met
clienten, familie, etc.
Psychiatrie is een medisch specialisme en maakt geen deel uit van de psychologie. Hoewel sommige
psychologen de doctorstitel hebben, is hun opleiding dus niet medisch van aard. Psychologen werken
op allerlei terreinen en behandelen mensen vanuit de psychologische invalshoek.
Pseudopsychologie; is niet onderbouwde psychologische aannemen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd, zoals horoscopen, waarzeggerij, etc.
Je kunt horoscopen en paranormale fenomenen interessant vinden, maar het is belangrijk vast te
stellen waar de op feiten gebaseerde werkelijkheid eindigt en waar de gefantaseerde werkelijkheid
begint.
,Wat is kritisch denken?
Er zijn 6 vaardigheden voor kritisch denken;
- Wat is de bron?
- Is de beredenering redelijk of extreem? Kritische denkers zijn sceptisch over beweringen die
als ‘doorbraak’ of ‘evolutionair’ worden aangemerkt.
- Wat is het bewijsmateriaal? Anekdotisch bewijsmateriaal; getuigenissen die de ervaringen
van iemand of enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs
worden aangezien.
- Kan de conclusie zijn beïnvloed door de bias? Kritisch denkers kennen de omstandigheden
waaronder een grote kans op bias bestaat. Bias; een vooroordeel, vervorming of vertekening
van een situatie, meestal op basis van persoonlijke ervaringen en waarden. Emotionele bias;
de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en gevoelens. Confirmation bias; de
neiging op informatie die niet bij je opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om
in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het wel mee eens bent.
- Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden? Alleen een zorgvuldige analyse van
bewijzen voor en tegen de stelling kan leiden tot een betrouwbaar antwoord. Correlatie-
causaliteit-denkfout; als we aannemen dat als 2 dingen tegelijkertijd voorkomen, het een het
ander moet veroorzaken.
- Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
De moderne psychologie is voorgegeven door haar geschiedenis, die zo’n 25 eeuwen teruggaat tot
de Griekse filosofen Socrates, Plato en Aristoteles. Deze wijzen speculeerden over bewustzijn en
gekte, en stelden dat emoties het denken kunnen verstoren en dat onze waarnemingen slechts
interpretaties zijn van de door ons omringde wereld. Toch komt slechts een deel van de eer voor het
leggen van de basis toe aan de Griekse filosofen. Ongeveer in dezelfde tijd werden in Aziatische en
Afrikaanse samenlevingen ook psychologische ideeën ontwikkeld. In Azië verkenden volgers van yoga
en het boeddhisme het bewustzijn. In Afrika ontstonden andere verklaringen voor persoonlijkheid en
psychische stoornissen. Wanneer we vervolgens vele eeuwen vooruitspoelen, komen we terecht in
de middeleeuws Europa, dat werd gedomineerd door de Rooms-Katholieke kerk, deze kerk had
weinig belangstelling voor de fysieke wereld en stelde dat de geest en de ziel losstaan van de
natuurwetten waaraan wereldse objecten en gebeurtenissen onderworpen zijn.
Perspectief Idee Wat bepaalt gedrag Wie
Biologisch perspectief Het lichaam kan De hersenen, zenuwstelsel, René Descartes
apart van de geest endocriene stelsel en
worden bestudeerd genen
Cognitief perspectief De Iemands unieke patroon Wilhelm Wundt
wetenschappelijke van waarnemingen, en William James
methode kan interpretaties,
worden gebruikt om verwachtingen,
de geest te overtuigingen,
bestuderen herinneringen
Behavioristisch Psychologie moet de De prikkels in onze John watson en
perspectief wetenschap van omgeving en de B.F. Skinner
observeerbaar voorgaande consequenties
gedrag zijn, niet van van ons gedrag
mentale processen
Whole person Psychodynamische Processen in onze Sigmund Freud
psychologie, onbesute geest
, persoonlijkheid en
psychische
stoornissen komen
voort uit het
onbewuste.
Humanistische Onze aangeboren behoefte Carl Rogers en
psychologie, om te groeien en ons Abraham
osychologie moet de potentieel zo goed mogelijk Maslow
nadruk leggen op te verwezelijken
menselijke groei en
potentieel in plaats
van op psychische
stoornissen
Psychologie van Unieke De oude grieken
karaktertrekken en persoonlijkheidskenmerken
temparement, die in de tijd en alle
idividuen kunnen situaties consistent zijn.
worden begrepen in
termen van hun
temparement en
blijvende karakter
Ontwikkelingsperspectief Mensen veranderen De interactie tussen Mary Ainsworth,
als gevolg van een erfeljkheid en omgeving, Jean Piaget en
interactie tussen die zich het hele leven door vele anderen
erfelijke uit in voorspelbare
eigenschappen en patronen.
de omgeving
Sociocultureel Sociale en culturele De kracht van de situatie Stanley Milgram,
perspectief invloeden kunnen de Philip Zimbardo
invloed en vele anderen.
overstemmen van
alle anderen
factoren die gedrag
benvloeden
Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologsiche perspectief
De 17e eeuwse franse filosoof René Descartes stelde het eerste radicaal nieuwe idee voor dat
uiteindelijk leidde tot de moderne psychologie; een scheiding tussen de spirituele geest en het
fysieke lichaam. Descartes denkbeeld sloot aan bij opwindende nieuwe ontdekkingen over de
biologie van zenuwbanen van dieren. Dankzij deze ontdekkingen, gecombineerd met Descartes
scheiding van lichaam en geest, konden wetenschappers voor de eerste keer aantonen dat er
biologische processen ten grondslag liggen aan sensaties en reflexmatige gedragingen, in plaats van
mysterieuze, spirituele krachten.
400 jaar later vormt Descartes’ revolutionaire perspectief de basis voor het moderne biologische
perspectief. Moderne biologische psychologen hebben lichaam en geest opnieuw samengevoegd. Zij
beschouwen de geest tegenwoordig als een product van de hersenen. Biologische psychologen
zoeken naar de oorzaken van ons gedrag in het zenuwstelsel, het hormoonstelsel en de genen.