Samenvatting AK Systeem Aarde biedt een duidelijk overzicht van de opbouw van de aarde, platentektoniek, geologische processen en de interactie tussen mens en milieu. Geschikt voor snelle herhaling en voorbereiding op toetsen en examens.
Studeersnel wordt niet gesponsord of ondersteund door een hogeschool of universiteit
Gedownload door Jasmijn Esser (116831@isendoorn.nl)
, lOMoARcPSD|30679845
HOOFDSTUK 1: DE ACTIEVE AARDE
1.1 HET ONTSTAAN EN DE OPBOUW VAN DE AARDE
Sommige processen hebben enorme gevolgen voor geologische gebeurtenissen op
aarde. Om het verleden te achterhalen moet men bepaalde technieken gebruiken.
Zoals het actualiteitsprincipe: processen die we nu zien hebben vroeger ook zo
gewerkt. Processen herhalen zich gedurende tijd. Kleine en grote catastrofes
doorbraken de langzame geologische cycli.
Ongeveer 4,6 miljard jaar geleden ontstonden in een kleine nevel van heet gas en stof
door samentrekking een zwaartekracht concentraties van deeltjes.
De aarde kent twee unieke eigenschappen: water & inwendige gelaagdheid.
Chemische samenstelling: meteorieten zorgden voor veel warmte aarde smolt een
kern van ijzer en een mantel.
(Figuur 1.3) Ontstaan van maan door een groot hemellichaam opnieuw afkoeling.
Schillen met verschillende chemische samenstelling: differentiatie.
- Aardkern binnenste van de aarde ijzer (temp; tussen 3000 en 5000C)
- Aardmantel magnesium &ijzer (vanuit de kern naar buiten tussen 2800 en 1800C)
- Aardkorst buitenste dunne laag
Continentale korst (graniet) vrij licht gesteente (30 tot 70 km dik)
Oceanische korst (basalt) vrij zwaar gesteente (1 tot 7 km dik)
Fysische eigenschap: hardheid van de schillen. (Figuur 1.5) Lagen van buiten naar
binnen dikker.
Lithosfeer: de harde, vaste buiten laag van de aarde (aardkorst & harde
bovengedeelte mantel) onder oceaan dunner dan bij continenten.
Asthenosfeer: zachtere laag, op paar plekken gesmolten (bij magmahaarden)
maar vooral plastische gesteente door druk & tijd stroperig.
Binnenmantel: Hogere druk, vaster.
Buitenkern: vloeibaar
Binnenkern: hard gesteente.
De aarde krijgt haar warmte van inwendige & uitwendige bronnen:
Inwendige: Meteorietinslagen, ontstaan van nevelgassen, radioactiviteit
sommige gesteente.
Hete vaste gesteente verplaatst zich in mantel richting aardoppervlak bij
lithosfeer: op 2 manieren verplaatst:1. litho meestal te hard om plaats te maken
voor omhoogkomende bel gesteente door geleiding naar buiten verplaatst
gesteente houdt goed warmte vastmoeizaam 2. Lithosfeer kan door druk
hete magmabel breken magma komt aan opp. in vorm van vulkanisme
Uitwendige: De zon
1.2 GESTEENTEN
Aardkorst opgebouwd uit veel verschillende soorten stenen. Een gesteente bestaat uit
een mengsel van minerale en/of organische stoffen die in de natuur voorkomen. Een
mineraal is een verbinding die in de natuur voorkomt met een bepaalde chemische
eigenschap (kristalvorm, hardheid).
Indeling op basis van ontstaanswijze:
Stollingsgesteente: door afkoeling & stolling van magma
o Dieptegesteente: Langzame stolling voldoentde tijd & ruimte grote kristallen
graniet: mengsel van mineralen belangrijke bouwsteen van continenten.
1
Gedownload door Jasmijn Esser (116831@isendoorn.nl)
, lOMoARcPSD|30679845
o Uitvloeiingsgesteenten: hete magma vloeit over hellingen (vulkaan) koude
buitentemperatuur koelt magma snel af stollen geen tijd vorming grote
kristallen Basalt. Veel ijzer & magnesium.
o Ganggesteenten: Afkoeling gesmolten magma in vulkanische gangen Andesiet:
kleine kristallen met hier daar een grote.
Sedimentgesteenten: doordat afzettingen (zand /klei) in lagen worden
neergelegd en samengeperst.
o Klastische sedimenten: zand & klei gesedimenteerd tot dikke lagen druk
bovenliggende lagen samengeperst tot hard gesteente zandsteen/kleisteen
of schalie
o Chemische of Organische sedimenten: ontstaan door het neerslaan van
mineralen in een oplossing/door opeenhoping van organisch materiaal.
Zoutconcentratie zeewater/zoutmeer te groot zout slaat neer
zoutlaag/zoutsteen
Metamorf gesteente: langere tijd o.i.v. hogedruk & hoge temperatuur
samenstelling van gesteente veranderd (diep in aardkorst/aardmantel).
Gesteenten kunnen onder bepaalde omstandigheden van het ene hoofdtype overgaan
in het andere hoofdtypegesteentecyclus. (Figuur 1.14)
1.3 SCHUIVENDE CONTINENTEN
Na onderzoek op gesteente en het bestuderen van geologische processen kwamen
geologen tot de volgende 2 conclusies:
1. Alle sedimenten worden in horizontale beddingen afgezet. Geplooide lagen
door druk gevormd.
2. Aantal sedimenten op elkaar onderliggende ouder dan bovenliggende laag
superpositie.
Met behulp van dateringsmethoden & vergelijken van gesteenten over hele wereld
geologische tijdschaal opstellen. Dat de oostkust van Zuid-Amerika en de westkust
van Afrika vroeger aan elkaar lagen is begin 20e eeuw nieuw leven in geblazen:
Flora en Fauna vertonen heel veel overeenkomsten.
Gesteenten sluiten op elkaar aan
Aanwijzingen gelijktijdige vergletsjering
Met echopeilingen bergketen ontdekt dat midden in de Atlantische oceaan van
noord naar zuid ligt.
Paleomagnetisme richting van aardmagnetisch veld in oude gesteenteformaties kan
worden vastgesteld. Aarde enorme magneet met vloeibare buitenkern van ijzer
(Figuur 1.18) door draaiing om as aardmagnetisch veld opgewekt. Magnetische
noordpool kan snel veranderen van in de magnetische Zuidpool en andersom. Aan
weerszijden van de midoceanische ruggen is hetzelfde patroon van ompolingen in het
gestolde gesteente (Figuur 1.19). Midden in de oceaan komt magma omhoog en stolt
het bij een grote breuklijn op de rug. Verder van de rug vandaan ligt aan weerszijden
ouder gesteente. IJzer mineralen van gestolde gesteente krijgen richting magnetisch
veld van dat moment. Platen bewegen steeds verder van de rug vandaan seafloor
spreading.
Tegenwoordig kunnen satellieten het wijken van de platen en het breder worden van de
oceanen meten. Theorie van Wegener bewezen, de platentektoniek.
Bewegende plaat bestaat uit lithosfeer. Door hitte in binnenste van aarde heet
gesteente stijgt op smelt dor verminderde druk tot magma koelt langzaam af tot
2
Gedownload door Jasmijn Esser (116831@isendoorn.nl)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esserjasmijn1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
