[Jaar]
Bewijs in
strafzaken
[ONDERTITEL VAN DOCUMENT]
JILLL.LINSSEN@GMAIL.COMBEWIJ
,Inhoudsopgave
Week 1 bewijs in strafzaken........................................................................................................................... 4
Leerdoelen............................................................................................................................................................4
Kennisclip.............................................................................................................................................................7
Literatuur............................................................................................................................................................10
- C.P.M. Cleiren, De rechterlijke overtuiging. Een sprong met hindernissen, Rechtsgeleerd Magazijn
Themis 2010-5/6, p. 259-267.........................................................................................................................10
- J.F. Nijboer, Strafrechtelijk Bewijsrecht, bewerkt door P.A.M. Mevis, J.S. Nan en J.H.J. Verbaan, zevende
druk, Nijmegen: Ars Aequi Libri 2017, p. 1-33...............................................................................................14
- M. Reijntjes en C. Reijntjes-Wendeburg, ‘Bewijs’, in: J. Boksem e.a. (red.), Handboek Strafzaken
(losbladig), Kluwer, Deventer, 2018, par. 34.1 (p. 3-27)................................................................................15
- J. de Groot, Uit de praktijk: Poging tot verkrachting in een volkstuin, Expertise en Recht 2018-4, p. 155-
158..................................................................................................................................................................19
- M. Dubelaar, ‘Nadere gedachten over de vervanging van het begrip overtuiging in strafzaken’, Expertise
en Recht 2019-1, p. 1-3...................................................................................................................................20
Rechtspraak........................................................................................................................................................21
Q en A.................................................................................................................................................................23
Week 2 bewijs............................................................................................................................................. 25
Leerdoelen..........................................................................................................................................................25
Kennisclips..........................................................................................................................................................34
Hoofdlijnen van het bewijsrecht....................................................................................................................35
ExTra clip een getuige is geen getuige...........................................................................................................39
Literatuur............................................................................................................................................................42
M.J. Dubelaar, Betrouwbaar getuigenbewijs: totstandkoming en waardering van strafrechtelijke
getuigenverklaringen in perspectief, dissertatie Universiteit Leiden, 2014, p. 306-309...............................42
J.F. Nijboer, Strafrechtelijk Bewijsrecht, bewerkt door P.A.M. Mevis, J.S. Nan en J.H.J. Verbaan, zevende
druk, Nijmegen: Ars Aequi Libri 2017, p. 151-206 (hoofdstuk 4 en 5)...........................................................43
N. van Gelder, ‘Een steeds helder wordende bewijsminimumregel?’, Tijdschrift Praktijkwijzer Strafrecht
2018-63, p. 163-168.......................................................................................................................................43
G.J.M. Corstens 2021, Het Nederlands Strafprocesrecht, Kluwer, Deventer, 2021, p. 848-858....................44
Rechtspraak........................................................................................................................................................46
Q en A week 3 met vragen van week 2..............................................................................................................48
Week 3 bewijs in strafzaken: het bewijs in de opsporingsfase.......................................................................50
LEERDOELEN.......................................................................................................................................................50
LITERATUUR........................................................................................................................................................59
1. M.J. Dubelaar, Betrouwbaarheid versus rechtmatigheid in strafzaken, Rechtsgeleerd Magazijn Themis
2009-3, p. 101-114.........................................................................................................................................59
2. M.J. Dubelaar, Betrouwbaar getuigenbewijs: totstandkoming en waardering van strafrechtelijke
getuigenverklaringen in perspectief, dissertatie Universiteit Leiden, 2014, p. 245-278...............................59
3. M. Malsch (e.a.), ‘De papieren muur. Proces-verbaal maakt bewijsvoering soms onbetrouwbaar’,
Nederlands Juristenblad 2015-3, p. 179-184..................................................................................................62
4. M. Malsch, J. van Zanten en H. Elffers, ‘Pinokkio’s neus: leugens en het gedrag van de verdachte in een
verhoorsituatie’, Delikt en Delinkwent 2018-35, p. 462-477.........................................................................63
5. M. Goos, Vormverzuimen bij de politie, Strafblad 2019-1, p. 5-10...........................................................66
, 6. M.J. Komter, De verschriftelijking van verdachtenverhoren, Delikt en Delinkwent 2020/2, p. 6-20........68
G.J.M. Corstens 2021, Het Nederlands Strafprocesrecht, Kluwer, Deventer, 2021, p. 239-262 en 860-889 70
Rechtspraak........................................................................................................................................................71
Q en A week 4 met vragen van week 3..............................................................................................................72
Bewijs in strafzaken week 4 Getuigen- en deskundigenbewijs......................................................................75
Kennisclips..........................................................................................................................................................75
Kennisclip 3: De gevolgen van Keskin.................................................................................................................82
Leerdoelen..........................................................................................................................................................86
Literatuur............................................................................................................................................................92
B. de Wilde, Stille getuigen. Het recht belastende getuigen in strafzaken te ondervragen, Deventer:
Kluwer, 2015, p. 593-608...............................................................................................................................92
B. de Wilde, Het recht getuigen te ondervragen in strafzaken anno 2017, Ars Aequi 2017-10, p. 777-788.96
G.J.M. Corstens, Het Nederlands strafprocesrecht, Kluwer: Deventer, 2021, p. 334-343 en p. 820-860. . .100
M. de Werd, Turen op Keskin, Over de meerwaarde van het recht op een eerlijk proces in de Grondwet,
Nederlands Juristen Blad 2021-10, p. 755-763.............................................................................................100
Rechtspraak......................................................................................................................................................105
Q en A week 5 met vragen van week 4:...........................................................................................................106
Samenvatting bewijs in strafzaken week 5.................................................................................................. 108
Leerdoelen........................................................................................................................................................108
Literatuur..........................................................................................................................................................113
C.P.M. Cleiren en M.J. Dubelaar, ‘De betekenis van het scenariodenken voor het bewijs op grondslag van
de tenlastelegging en de rechterlijke onderzoeksplicht’, Strafblad 2014-67, p. 439-448...........................113
L. Stevens, ‘Bewijs waarderen. Hoe doen strafrechters dat?’, Nederlands Juristen Blad 2014-40, p. 2842-
2850..............................................................................................................................................................121
D. van Toor, Vooringenomenheid rechter? Voorbereiding als gevaar voor de waarheidsvinding in
strafzaken, Expertise en Recht 2017-3, p. 85-92..........................................................................................124
J. Crijns, P. Van der Meij en J. ten Voorde, Forensisch onderzoek voor ‘Dummies’, Hoe leren de deskundige
en de strafrechter elkaar te verstaan?, Ars Aequi 2020-7, p. 528-537........................................................128
L. Stevens, Correct redeneren: wat een Bayesiaanse analyse zegt over vier recente strafrechtelijke
uitspraken, Expertise en Recht 2021-3, p. 112-121.....................................................................................133
Rechtspraak......................................................................................................................................................139
Q en A week 6 over bijeenkomst......................................................................................................................143
Bewijs week 6............................................................................................................................................ 146
Kennisclip week 6 Het vonnis: bewijsconstructie en motivering......................................................................146
Literatuur..........................................................................................................................................................150
- A.N. Biersteker en B. de Wilde, ‘Het gebruik van kennelijk leugenachtige verklaringen van verdachten in
bewijsmotiveringen’, Delikt en Delinkwent 2015-10, p. 842-858................................................................150
- L. Stevens, ‘Het toetsen van de betrouwbaarheid van getuigenverklaringen en de bewijsconstructie: wat
vermag de rechter?’, Ars Aequi 2016, p. 281-285........................................................................................154
- J.F. Nijboer, Strafrechtelijk Bewijsrecht, bewerkt door P.A.M. Mevis, J.S. Nan en J.H.J. Verbaan, zevende
druk, Nijmegen: Ars Aequi Libri 2017, p. 207-223 (hoofdstuk 6).................................................................157
- G.J.M. Corstens, Het Nederlands Strafprocesrecht, Kluwer, Deventer, 2021, p. 900-922........................161
Rechtspraak......................................................................................................................................................165
,Bewijs in strafzaken week 7....................................................................................................................... 169
Leerdoelen zie kennisclip!................................................................................................................................169
kennisclip week 7..............................................................................................................................................170
Literatuur..........................................................................................................................................................174
D.A.G. van Toor en S.M.A. Lestrade, De beoordeling van betrouwbaarheidsverweren bij ingetrokken
bekennende verklaringen, Delikt en Delinkwent 2020-11, p. 132-164........................................................174
G.H. Meijer en R. ter Haar, Zwijgrecht en procesopstelling: het toenemende belang van het uitblijven van
een aannemelijke verklaring op de bewijsbeslissing, Tijdschrift Praktijkwijzer Strafrecht 2018-23, p. 46-63
......................................................................................................................................................................182
rechtspraak.......................................................................................................................................................189
Q en A week 7 over alles van week 6................................................................................................................192
Oefentoets................................................................................................................................................. 193
,WEEK 1 BEWIJS IN STRAFZAKEN
LEERDOELEN
1. Wat houdt strafrechtelijke waarheidsvinding in?
- Het belangrijkste doel van het strafproces is de waarheidsvinding. Je
moet niet het onderzoek doen op verkeerde informatie en daardoor een
verkeerd antwoord vindt, waardoor een verkeerd persoon veroordeeld
wordt. Het moet op basis van een objectieve werkelijkheid.
- Waarheidsvinding is geen gratuite proces, maar een vormgeving van de
werkelijkheid die heeft te voldoen aan eisen van logische, empirische en
ervaringsgerichte wetenschappen.
- Niet nemen op basis van willekeur. Dat moet steunen op feiten. Feiten
moeten een realiteitsgehalte hebben.
- op basis van de feiten tot een bewezenverklaring komen van de
tenlastelegging. De eerste vraag van 350 Sv.
2. Hoe onderscheiden de begrippen materiële en formele waarheid zich van
elkaar?
Materiële waarheid duidt op datgene wat ‘werkelijk zo is’, een in taal
bestaande weergave van de werkelijkheid of - in voornoemde terminologie
- een bewering over de feiten die correspondeert met de werkelijkheid
(corresponderend waarheidsbegrip).
De formele waarheid zou kunnen worden opgevat als datgene waarvan
in rechte – op grond van het aanwezige bewijs – is gesteld dat het waar is
(evaluerend waarheidsbegrip). Het gaat bij een rechterlijke uitspraak
immers om een evaluerend eindonderdeel, waarmee het einde van een
zoektocht wordt gemarkeerd. waarheid die partijen vinden met elkaar.
3. Hoe onderscheidt de waarheidsvinding in het strafrecht zich van
waarheidsvinding in andere rechtsgebieden (civiel- en bestuursrecht)?
Zo wordt het onderscheid door sommige auteurs gebruikt om aan te geven
dat het in door partijen gedomineerde procesvormen slechts zou gaan om
een partijenwaarheid (formele of relatieve waarheid), terwijl het in stelsels
waarin de rechter een meer actieve rol heeft en niet gebonden is aan
hetgeen partijen inbrengen, zou gaan om de werkelijke of volle waarheid
(materiële waarheid). De correspondentie met werkelijkheid zou bij de
formele waarheid minder groot zijn dan bij de materiële waarheid
Strafrecht: doel is materieel, maar praktijk is formeel. Beperking zit in
tenlastelegging, tijd, geld, subjectiviteit, andere zaken zoals rechten die de
verdachte heeft. Het zwijgrecht. Andere rechten van getuigen en
slachtoffers.
civielrecht: formele waarheid.
4. Welke verschillende soorten bewijsstelsels zijn er?
- Wat kenmerkt een negatief-wettelijk bewijsstelsel?
- Wat kenmerkt een positief-wettelijk bewijsstelsel?
- Wat kenmerkt een vrij bewijsstelsel?
, antwoord op deze leerdoelen zie hieronder!
1. Vrije bewijsstelsel: de wet laat de rechter vrij in zijn oordeelsvorming.
De wet bevat geen regels mbt de vraag wanneer het feit bewezen mag of
moet worden geacht.
a. stelsel van de bloot gemoedelijke overtuiging (vrij)
de rechter moet overtuigd zijn van de schuld van de verdachte. Die
overtuiging alleen is voldoende. Dit stelsel is kenmerkend voor
juryrechtspraak.
b. stelsel van de beredeneerde overtuiging (vrij)
De rechter is wel verplicht om zijn beslissing in het vonnis te motiveren. Hij
moet zijn overtuiging beredeneren. Argumenten geven.
2. Wettelijk bewijsstelsel: hier is het juist andersom. De wet bevat wel
regels mbt de vraag wanneer het feit bewezen mag of moet worden
geacht.
c. positief-wettelijk bewijsstelsel (wettelijk)
De wet somt in dit stelsel de bewijsmiddelen op waarvan de rechter
gebruik mag maken. Hij is gebonden aan die bewijsmiddelen.
- de rechter moet het feit bewezen verklaren als een bepaalde hoeveelheid
bewijs voorhanden is. Hij moet veroordelen, ook al is hij niet overtuigd van
de schuld van de verdachte.
d. negatief wettelijke bewijsstelsel (wettelijk)
in dit stelsel is de rechter ook gebonden aan wettige bewijsmiddelen. De
rechter mag niet veroordelen als het door de wet voorgeschreven
minimum aan bewijs niet voorhanden is. Hij moet vrijspreken, ook al is hij
persoonlijk overtuigd van de schuld van de verdachte. Bovendien is
rechterlijke overtuiging voor een bewezenverklaring vereist.
Positief en negatief: bij negatief ook echt overtuigd zijn. Bij ze allebei
voldoen aan de wettelijke bewijsmiddelen.
5. Hoe kan het Nederlandse bewijsstelsel worden getypeerd?
Negatief wettelijke bewijsstelsel. Zie artikel 338 Sv
> de rechter moet overtuigd zijn
> de overtuiging moet zijn gegrond op wettige bewijsmiddelen
> het minimum aan bewijs moet voorhanden zijn
> het gaat om de vraag of de verdachte het tll feit heeft begaan
> de overtuiging moet voortkomen uit het onderzoek op de terechtzitting.
- wat houdt dit stelsel in?
in dit stelsel is de rechter ook gebonden aan wettige bewijsmiddelen. De
rechter mag niet veroordelen als het door de wet voorgeschreven
minimum aan bewijs niet voorhanden is. Hij moet vrijspreken, ook al is hij
persoonlijk overtuigd van de schuld van de verdachte. Bovendien is
rechterlijke overtuiging voor een bewezenverklaring vereist.
6. Wie zijn betrokken bij de bewijsbeslissing in Nederlandse strafzaken?
- In het voorgaande is al enkele malen onder woorden gebracht
