Hoorcollege 7 De beroepsopvoeder
De aandacht die opvoeders kunnen geven aan emoties
Deel 1: invloed van eigen opvoeding
Als er iets is dat invloed heeft als jouw als beroepsopvoeder is dat jouw eigen
achtergrond en opvoeding. Die achtergrond draagt bij aan wie jij bent als
persoon en pedagoog.
Procesmodel van Belsky
Het maakt goed zichtbaar wat een invloed
opvoeding heeft op de ontwikkeling van het kind en
vooral wat de achtergrond van de ouders daaraan
bijdraagt. Ouderschap staat centraal met veel
pijltjes die daarop uitkomen waaronder
ontwikkelingsgeschiedenis en de persoonlijkheid
van ouders. Dit staat aan het begin volgens belsky
aan hoe een kind zich uiteindelijk ontwikkeld.
Het miskende kind
Elles Miller heeft hier ook gedachten bij. Hoe heeft de eigen opvoeding zijn
ontwikkelingsgeschiedenis van je ouders invloed op jou als opvoeder en daarmee
op je kind? Zij spreekt over het miskende kind in onszelf. Wat bedoelt ze hiermee
en hoe heeft dat invloed op ons en ons beroep?
Woordenboek: Miskennen (miskende, heeft miskend) geen besef hebben van de
volle waarde van: iemand verdiensten miskennen. Oftewel: Iemand niet op
waarde schatten. Het is het kind dat niet op volle waarde wordt geschat door zijn
ouders.
Casus ter illustratie
Karen: 10 jaar, gevoelig meisje, snel angstig, weinig vrienden/vriendinnen
Ingrid (40 jaar), alleenstaande moeder van Karen: gevoelig vrouw, eigen jeugd
niet geleerd om met gevoelens om te gaan -weinig emoties, klein sociaal
netwerk, altijd gezegd “kom op doorgaan” dat gaat zij nu overbrengen op Karen
en daarmee wordt de behoefte van Karen miskend.
Dus...
Het miskende kind in onszelf: Daarmee bedoelt ze dat het kind (of een deel
daarvan) wat we ooit waren dat dat op een of andere manier miskend is, niet op
waarde is geschat, niet is gezien of gehoord door gevoelens die genegeerd
worden of behoeftes die zijn onderdrukt. En dat, afhankelijk van de mate waarin
dat gebeurd is, kan leiden tot persoonlijkheidsproblematieken. Menen die te
inschikkelijk worden of veel te assertief zijn, wellicht in haar latere leven juist
zeer angstig is voor van alles en nog wat of alle angst gaat wegredeneren. Het
miskende kind maakt deel uit van jou als volwassen (stamt uit de kindertijd) en
verklaart gedrag wat je laat zien. De rol van je ouders daarin kan een kwetsbaar
en gevoelig onderwerp zijn om over na te denken, juist als volwassene. Want het
gaat om het terugkijken op jouw kindertijd en de minder leuke kanten te
herkennen en ook om de rol van jouw ouders daarin te herkennen. Doordat
kinderen loyaal zijn naar hun ouders, hun ouder niet willen afvallen, zal dit ook
op volwassenen leeftijd nog verkeerd voelen.
, Het miskende kind in ons
Elles doet een aantal opvallende en best heftige uitspraken als het gaat om dat
miskende kind in onszelf. Miller stelt dat alle opvoeding schadelijk is, daarmee
bedoeld ze dat je het als ouders nooit helemaal goed kan doen, want de eigen
opvoeding, hoe jij zelf als ouder bent opgevoed, bepaald in grote mate, bewust
of onbewust, de relatie met je eigen kinderen en daar heb je maar deels invloed
op omdat bepaalde eigenschappen en invloeden zijn geankerd in jou/een
gegeven zijn geworden. Daarnaast zegt ze “ernstige miskenning vloeit meestal
niet voort uit het opvoedkundig handelen van ouders, naar veel meer uit hun
“zijn”.” Daarmee bedoelt ze dat het niet zo zeer gaat of jij als ouder het
beloningsysteem wel of niet gebruikt, maar veel meer hoe jij als persoon bent en
hoe je dat uit naar je kind. Als jij je emoties niet uit, zullen je kinderen dat sneller
ook zo doen, dat gebeurt op een onbewust vlak.
Invloed in extremen
Je kan goed zien wat voor invloed volgens Miller de opvoedingsstijl van ouders
kan hebben op hoe relatiepatronen bij kinderen zich in de volwassenleeftijd gaan
ontwikkelen. Ze zeggen ook iets over gevolgen voor hechting (psychologie HC
10).
1. Als je kijkt naar ouders die op een zo goed mogelijke manier die aandacht
kunnen geven, Adequate aandacht kunnen geven aan emoties en aan hun
kind. Dan zegt Miller dat de kans groot is dat het kind vanuit een veilige
hechting een autonoom relatiepatroon ontwikkeld als volwassenen, dat
betekent dat de volwassenen een realistisch beeld heeft van de kindertijd
en ook van de invloed daarvan op hem of haar zelf. En die volwassenen
kan ook relaties aangaan die een gezonde balans kennen tussen geven en
ontvangen. Je hebt een volwassenen die stevig in zijn schoenen staat en
niet zo snel verkeerde relaties aangaat.
2. Als het gaat om ouders die in hun opvoedingsstijl nogal onbereikbaar,
dominant en afstandelijk waren, dan kan dat lijden tot een volwassenen
die nogal gereserveerd is. Wat afstandelijke volwassen die eigenlijk het
gevoel heeft van ik kan het maar beter allemaal zelf oplossen, dat moest
ik vroeger ook, dus dat doe ik nu ook maar. Die zal niet snel hulp zoeken.
Het gevolg kan zijn van de relaties dat diegene moeilijker relaties aangaat,
omdat hij of zij gevoelens op afstand houdt.
3. Onberekenbare ouders zijn ouders die weinig sensitief en betrokken zijn,
het kind maar een beetje laten. Het gevolg zou kunnen zijn is dat de
volwassenen die hieruit voortkomt gepreoccupeerd is, dat is een
volwassenen die nogal veel belang toekend aan de kindertijd en daar ook
veel mee bezig is in zijn hoofd. Het gevolg is een volwassenen die echt
nog boos is over wat er gebeurd is of nog steeds de ouders een plezier wil
doen, afhankelijk opstellen tegenover je ouders. Aan de ene kant wil
diegene nabijheid, dichtbij iemand zijn, maar aan de andere kant stoot die
diegene ook weer af. Hij is daar nogal ambivalent in.
4. De onsamenhangende ouders gaat over ouders die compleet
onvoorspelbaar zijn voor een kind. De ene keer zich niets van het kind
aantrekken en de andere keer streng en dominant optreden. Dit is wellicht
de opvoedingsstijl die de meest negatieve impact heeft, omdat onder
opvoedingsstijl ook kindermishandeling valt. Het ernstigste gevolg wat
hieruit kan voortvloeien is het gedesoriënteerde relatiepatroon en dat zijn
volwassenen die in het ergste geval een persoonlijkheidsstoornis kunnen
ontwikkelen, die zeer ambivalent zijn aan de enen kant, extreem jaloers
zijn op hun partner en aan de andere kant steeds afstoten, ruzie zoeken
Opvoedingsstijl ouders Hechtingsgedrag kind Relatiepatroon
2