SWK 5 Jeugdrecht
Hoorcollege 1
Recht = het geheel van alle rechtsregels, wat je wel en niet mag doen
groot boek hoe we ons moeten gedragen
Rechten vind je terug in;
°Verdagen
°Wetten
°Jurisprudentie (uitspraken van rechters)
°Gewoonte
Gewoonte wordt vaak wet: iets wat we normaal (gewoon) vinden in de maatschappij
voorbeeld: je vriend zijn achternaam gebruiken ondanks jullie niet getrouwd zijn, jij hebt dat
gewoonte recht
2 mannen die kunnen trouwen
-Jeugdwet: preventie, betere samenwerking domeinen
-Samenplaatsing broers en zussen, afbouw gesloten jeugdzorg
voorbeeld: broers en zussen werden uit huis geplaatst, was een gewoonte, wordt nu een wet
Richtlijnen over handelen volgen uit wetten: Beroepscode Sociaal werk
Zijn praktische leidraden hoe je je werk moet doen, geen recht maar richtlijnen
Rechtsgebieden
-Privaatrecht = alles tussen mensen onderling (kinderbeschermingsmaatregelen,
uithuisplaatsing)
ook wel civiel recht of burgerlijk recht
-Strafrecht = gaat over strafbare gedragingen en sancties die daarop staan
-Bestuursrecht = hoe het land wordt bestuurd, hoe de gemeenten werken
voorbeeld: dat je binnen 6 maanden bezwaar kan maken als je een boete krijgt
-Staatsrecht = hoe de staat geregeld is
voorbeeld: Koning gaat op vakantie tijdens corona, minister president is daar
verantwoordelijk voor
Jeugdrecht is voornamelijk Privaatrecht en een beetje Strafrecht & Bestuursrecht
Jeugdrecht pakt onderdelen van de verschillende wetten, is niet 1 wet
Geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt
Materieel recht = de rechtsregels zelf, inhoudelijke regels, alle rechten en plichten
bijvoorbeeld: over gezag en omgang
Formeel recht = regelt het proces, regelt het materiële recht
Procesrecht
-Civiele zaken: verzoekschrift, rechter > beschikking
voorbeeld: ouder verzoekt het hoofdverblijf bij hem thuis en niet bij ex partner, rechter geeft
een beschikking
verzoek om omgangsregeling te wijzigen
-Strafzaken (Jeugdstrafrecht): Dagvaarding, rechter > vonnis
1
,Jeugdige wordt gedagvaard en moet bij de kinderrechter komen, rechter spreekt een vonnis
uit
Welke rechter is bevoegd?
-1e aanleg = ‘laagste’ rechter: Rechtbank > Kinderrechter, Kantonrechter (alimentatie,
echtscheiding), Politierechter (kleine delicten, voorbeeld: rijden onder invloed)
voor zowel Kinderbeschermingszaken als Jeugdstrafrecht > Kinderrechter
-Hoger Beroep bij Hof, Cassatie bij Hoge Raad
Kinderrechten
-Rond 1900 kwamen de 1e wetten ter beschikking van kinderen
1901 in Nederland: de Kinderwetten
-Kinderrechten namen vlucht na WOII, oprichting VN
-Kinderrechtenverdrag 1989 (in Nederland sinds 1995) met 54 artikelen
Ook aan kinderen werden mensenrechten toegekend
-4 basisbeginselen:
Artikel 2 - Non-discriminatie
Artikel 3 - Belang van het kind
moet pedagogisch worden ingevuld
Artikel 6 - Recht op leven en ontwikkeling
denk aan oorlog
Artikel 12 - Participatie/ hoorrecht
kinderen moeten worden betrokken bij zaken wat over hen gaat
Daarnaast specifieke bepalingen, over o.a vluchtelingenkinderen, kinderen in de jeugdzorg,
kinderen in gevangenissen etc
3 functies kinderrechtenverdrag
Verdrag(s-artikelen) worden op 3 manieren gebruikt:
1. Juridisch middel: In rechtszaken beroep op kinderrechten
artikel 9: Recht op omgang, artikel 25: Terugplaatsing, artikel 37: Gesloten plaatsing
2. Sociaal-politiek: Plicht voor overheid en doorwerking in beleid
onderdeel van beleidsplannen (gebaseerd op artikel 3 van het IVRK
3. Pedagogische boodschap: Voor opvoeders/professionals
Algemeen: Hoe ga je om met kinderen in je land? Wat vinden we belangrijk?
specifiek artikel 3: Het belang van het kind
Artikel 3: Belang van het kind
-Hoe weeg je het belang van het kind?
-Het belang van het kind vul je in met andere kinderrechten
In belang van het kind om in een gezin op te groeien (art.3 en 20)
In belang van het kind om omgang te hebben met ouders na uithuisplaatsing of hoofdverblijf
bij een van beide ouders (art.3 en 9)
In belang van het kind om niet gestraft te worden, maar heropvoeding en
gedragsverandering centraal (art.3, 37 en 40)
In belang van het kind om betrokken te worden bij beslissingen die over hem gaan (art.3 en
12)
-Leidraad daarbij: Best Interest of the Child Model van Kalverboer (BIC-Model)
2
, -Voorwaarden voor optimale ontwikkeling: adequate verzorging, een veilige fysieke directe
en wijdere omgeving, affectief opvoedingsklimaat, ondersteunende flexibele
opvoedingsstructuur, adequaat voorbeeldgedrag ouder en samenleving, interesse,
continuïteit in de opvoeding, respect, sociaal netwerk, educatie, omgang met leeftijdgenoten,
stabiliteit in levensomstandigheden
Aanwezigheid van criteria komt veilige ontwikkeling ten goede, afwezigheid vormt een risico
Jeugdzorg in Kinderrechtenperspectief
•Art. 2: Alle rechten gelden voor alle kinderen (non-discriminatie)
•Art. 3: Belang van het kind: vul je pedagogisch in, belang kind 1e overweging
•Art. 12: Participatie: betrek kinderen bij besluiten, wijs hen op rechten, kindgesprekken
•Art. 5 en 18: Ouders verantwoordelijk, overheid helpt: kinderbescherming, jeugdhulp
•Art. 19: Bescherming tegen kindermishandeling
•Art. 20: Kinderen in gezinnen, (netwerk)pleegzorg, tenzij…
•Art. 25: Periodieke toetsing uithuisplaatsing
•Art. 37: Kinderen in gevangenissen laatste middel
•Art. 39: Bijzondere zorg aan slachtoffers: kinderbeschermingsmaatregelen
•Art. 40: Jeugdstrafrecht vanaf 12 jaar: van 12-23 jaar (maar Nld voorbehoud gemaakt)
•Minder gericht op vergelding, meer op gedragsverandering met pedagogische aanpak
Hoe doet Nederland het?
-Huiswerk: Deel B, D en E van de NGO rapportage Kinderrechten in Nld
-Kinderrechtencomité in Geneve houdt toezicht op naleving IVRK
-Eens per 5 jaar rapporteert Nederland over stand van zaken
schaduwrapportage NGO’s, sessies bij VN
-Concluding Observations 5e rapportage VN Comité
Kidsrights index 26 juni 2023: Nederland van 4e naar 20e plek
Kinderrechten
-Wat betekent kinderrechten voor het werken als jeugdprofessional?
-Ben je bewust van (de pedagogische boodschap van) kinderrechten
-Betrek kinderen. Vraag hun mening, hoor ze, koppel terug, wijs hen op een
vertrouwenspersoon of mogelijkheid kindgesprekken met rechter of brief schrijven
-Bij een uithuisplaatsing: denk aan recht om bij ouders op te groeien, eerst alle hulp thuis
inzetten en indien uithuisplaatsing, werk aan terugplaatsing
-Woont kind niet meer thuis? Denk aan recht op omgang. Kan het niet onbegeleid, dan
begeleid
-Denk aan zo thuis mogelijk opgroeien: netwerk, pleegzorg, gezinshuis, dan pas instelling
-Plaats broers en zussen samen, in gezinshuis (buig de regels)
-Geef je strafadvies? Minder gericht op straffen, denk aan gedragsverandering
3
