23-4 Eu-recht inleiding week 1
Het ontstaan van de eu
Hoog doel (vrede en veiligheid) behalen via pragmatische middelen:
- EGKS: nieuwe oorlogen feitelijk onmogelijk maken→ geen praktische
middelen meer
- EEG: economische samenwerking → versterken verbindingen tussen
landen + welvaart
Effecten:
- Functionalistisch
- ‘spill-over’ methode, samenwerken op limitatief aantal terreinen, veroorzaakt
noodzaak om ook op andere terreinen samen te werken, samenwerking verspreidt
zich als olievlek
- non-politiek
VErvolgens: m.n. jaren 1990-2004
● Verbreding: NIeuwe beleidsterreinen voor dw EU, incl.Strafrecht,
(im-)migratiebeleid, Europese monetaire Unie
● Verdieping: Intensievere samenwerking op bestaande terreinen: mn interne markt,
detacheringsverdragen over rechten en plichten van internationale werknemers op
het gebied van bijvoorbeeld uitkeringen
● Uitbreiding: Toename van aantal lidstaten→ 28 nu (voor brexit)
De eu vandaag
Brexit → artikel 50→ termijn van 2 jaar vanaf mededeling aan EU en land beslist
soeverein over uitstappen
Staatsschuld Italië
Vluchtelingencrises
Functioneren rechtsstaat van Polen, Hongarije en Malta etc.
Waarom Europees recht?
● Integratie EU-recht in nationaal recht
● “Decentrale” toepassing van het EU-recht, trias politica in onbalans
● NL rechtspraktijk
Dilemma’s:
● Nationale soevereiniteit vs. effectiviteit
● legitimiteit: via lidstaten of via EU?
● Concreet: bevoegdheden, veto’s
De EU & het recht
Autonome rechtsorde + voorrang & rechtstreekse werking
Doorwerking EU-recht in nationale rechtsorde
Artikel 2 VEU: Rechtsgemeenschap
Rechtsstaat/constitutionele rechtsorde
De verdragen
, ● de structuur: drie verdragen:
- (Grondwettelijk) basisverdrag (VEU)
- Uitwerking in werkingsverdrag (Wv)
- Handvest van de grondrechten (Hv)
Instellingen en besluitvorming
drie centrale organen:
- Europese commissie
- Europees parlement
- Europese ministerraad
Europese raad→ staatshoofden etc.
onderlinge afhankelijkheden & spreiding van macht
balanceren tussen intergouvernementele en supranationale krachten
Europees parlement:
Wetgever?
- initiatiefrecht? nee
- Amendementsrecht? ja
- blokkeringsrecht? ja
- gewone wetgevingsprocedure(art. 294 Wv)
Controlerende macht?
- begrotingsrecht?
- politieke controle? ja, kan commissie naar huis sturen, motie van wantrouwen
De Europese Commissie
Samenstelling/benoeming: politieke kleur of nationaliteit? (art. 17 lid 3-6 VEU)
Uitvoerende macht?
wetgevende macht?
Europese raad en Raad van ministers; 2 keer hetzelfde?
Europese raad (Art. 15 VEU): politieke, initiërende rol & verdragswijzigingen
Raad (art 16 VEU: wetgever en soms executieve instelling
let op: a: formaties, b: besluitvorming (GKS); c: verantwoording
Gewone wetsprocedure(art 394 Wv)
europese commissie: → europees parlement
→ Raad van ministers
30-4 HC2 bevoegdheden en rechtsbronnen
Institutionele uitdagingen(a) - uitdijende bevoegdheden
- douanerecht
- interne markt
- handelsrecht
, - landbouwrecht
- vervoersrecht
- financieel recht
- milieurecht
- gelijkebehandelingsrecht
- burgerlijk recht
- etc etc. zie dia
Institutionele uitdagingen (b) - de soevereiniteits vraag
David Cameron:
“it is national parliaments, which are, and will remain, the main source of real democratic
legitimacy and accountability in the EU.”
“We also need to address the issue subsidiarity - the question of what is best decided in
brussels and what is best dealt with in european capitals”
Theresa May:
“we need to take back control over our own laws”
Institutionele uitdagingen (c) - institutionele hervorming
De vijf scenario's van Juncker:
1. door op oude voet
2. alleen de interne markt→ bijvoorbeeld alleen douane-unie, vrij verkeer van
goederen, diensten, mensen en kapitaal
3. landen die verder willen, gaan verder→ differentiatie, kleine groepen
vormen van samenwerkende landen
4. subsidiariteit optie: minder, maar efficiënter → binnen bevoegdheden
beter kijken hoe de Eu ze gaat gebruiken, veel praktischer
5. diepere integratie→ veel meer samenwerken, veel federale
Horizontale en verticale bevoegdhedenverdeling
Horizontaal: tussen europese actoren((eur) raad, EP, commissie)
verticaal: tussen EU en lidstaten
Institutioneel evenwicht
Artikel 13, lid 2 VEU
- onderlinge afhankelijkhedenen spreiding van macht
- niet statisch, maar dynamisch
- Rol EP→ gewone wetgevingsprocedure← rol raad
- Rol Eur raad
- Rol nationale parlementen
Dus ook impact op verticale bevoegdhedenverdeling
- balanceren tussen intergouvernementele en supranationale krachten
Reikwijdte uniebevoegdheden
Is er een EU-bevoegdheid?
- artikel 5, lid 1 en 2 Veu: