Ik heb een samenvatting gemaakt van het Handboek Strafrecht van Tom Vander Beken, dat zich als eerste handboek ooit focust op het Nieuw Strafwetboek van 2026. Ikzelf ben student aan de Universiteit Gent, en had Strafrecht in het eerste semester van het eerste jaar.
In de samenvatting licht ik alle...
Strafrecht
Deel I: Strafrecht
Juridische situering
o Strafrecht => de rechtsregels rond dader & bestraffing voor een
misdrijf
Met de vw² waarop (wnr is een gedraging een misdrijf?)
Belangrijke regels nodig:
Wnr is iemand strafrechtelijk meerderjarig?
Hoe gebeurd de strafuitvoering?
Wie is er bevoegd straffen uit te delen?
Is publiekrecht
o Basisbegrippen:
Misdrijven: acties die als misdrijf in de wet zijn vastgelegd
afwijkende gedragingen die door ernstigheid een straf
verdienen
Kan na tijd uit wet gehaald worden + verschillend in
andere landen
Strafrecht steeds meer gebruikt => steeds meer
misdrijfregels
Dader: strafrechtelijk verantwoordelijke
Kon vroeger zelfs dier zijn
Straf: door rechter opgelegde sanctie
BEVEILIGINGSMAATREGELEN ZIJN GEEN STRAF , zit wel in
strafrecht
Vb: geestzieke persoon krijgt
INTERNERINGSMAATREGEL (psychiatrische hulp)
o Strikt genomen geen daders (geen
zelfcontrole) => kunnen niet gestraft worden
o Wetboek 1867: vrijgesproken, nu in
complementaire wetten vastgelegd
Procedureregels: formele regels over het oordelen van misdrijf,
straf en dader
Privaatrecht: tussen personen (contracten, schadev.)
Publiekrecht: tussen overheid & burger (GW)
o Strafrecht als publiekrecht:
Verticale rechtsverhouding: een misdrijf plegen brengt deze
verhouding tussen dader & staat
1
, De staat heeft het recht om te straffen, burgers niet (ook
slachtoffers niet, kunnen wel schadeverg. vragen als
burgerlijke partij)
Openbare orde: onmogelijk misdrijf te plegen zonder
bestraffing
Zelfs niet wnr in een situatie het slachtoffer instemde
Vroeger: misdrijf enkel strafbaar bij klacht van slachtoffer, nu
altijd
o Materieel & formeel strafrecht
Materieel: omschrijving misdrijven, daders, straffen & vw²
voor strafoplegging en -uitvoering
Formeel: procedureregels over toepassing (materieel)
strafrecht
strafvordering
o Nationaal & internationaal strafrecht
Nationaal:
Strafrecht wordt nationaal bepaald, nauw met de staat
=> in elk land anders
Kan ook federaal, gemeentelijk, gewestelijk (vb. milieu)
in België
Internationaal:
RECHTSMACHTRECHT : België bevoegd om dader in ander
land obv. Belgisch nationaal strafrecht te veroordelen
(materieel strafrecht).
Internationale organisaties (vb. EU): gelijke wetten voor
bep. misdrijven opstellen (vb. drugswet)
Niet rechtstreeks: bij akkoord nationaal aangepast
o Algemeen & bijzonder strafrecht:
Algemeen: niet specifiek, oppervl. beschouwing
Bij :
Onder welke vw² gedragingen misdrijven zijn;
Wie strafrechtelijk verantw. Is (dader);
Welke straffen bestaan er;
Onder welke vw² straffen worden opgelegd &
uitgevoerd.
Grootste deel in BOEK I VAN HET SW. (1867), 7 HFDST²
Wetten hierna opgeslagen in COMPLEMENTAIRE
WETTEN (internering, probatie (uitstelling van straf,
vwdelijk) )
Bijzonder: regels waarin spec. gedragingen strafbaar gesteld
worden & hun vermelde straffen
In Boek II Sw.
2
, Het Alg. strafrecht is van toepassing op het Bijz. strafrecht,
tenzij er in het Bijz. strafrecht een specifieke afwijking vermeld
staat.
o Decreten & ordonnanties:
Creatie van strafbaarstellingen door gewestelijke strafrechters
voor domeinen onder hun bevoegdheid
Functies en achtergronden
o Behoefte aan straffen bij regelovertreding altijd al aanwezig
SJVV: iedereen gelijk/egalitair, op andere vlakken regulering
voor samenwerkingsband
Religie,.. -> ongewenst gedrag vermijden
Wraakrecht vermeden voor escalatie (‘God zal straffen’)
Landbouwers: grotere groepen -> ontstaan rechtssystemen
Strafrecht schriftelijk vastgelegd
‘Oog om oog, tand om tand’ regel: je mag dader
even veel terug pijn doen, niet meer (wraakrecht)
(talio-principe)
Geweld reguleren met bv. Offers
o Strafrecht begrensd geweld
Enkel wat in strafrecht staat, mag bestraft worden
Legaliteitsbeginsel: alles mag, behalve hetgeen dat verboden
is id wet
Proportionaliteitsbeginsel: straffen obv de ernst vh misdrijf
Subsidiariteitsbeginsel: enkel strafrecht gebruiken wnr geen
andere optie
o Strafrecht van privaat naar publiek
Begon als privaatrecht: beperken van wraakrecht van
slachtoffers voor verdere escalatie
Later naar publiekrecht: overheid maakt strafrecht (geweld)
publiekelijk voor gedragsbeheersing
o Instrument van & tegen de macht
Vd macht: niet neutraal; absolute vorst dwingt iets af (vb.
belasting) => hard & publiek straffen bij geen naleving
(gecentr. macht)
Tegen de macht: macht vd staat beperken & tegen
beschermen ( niet gecentr., legaliteit)
o Strafrecht: niet neutraal (politiek), = geheel van maatschappelijke
keuzes
o Gesch. Strafrecht:
Wraakrecht -> publiek sr. (11e – 15e e.)
Wraakrecht gereguleerd door bloed- & vredegeld
Bloedgeld: schadevergoeding aan slachtoffer
3
, Vredegeld: boete aan staat
Wraakrecht wordt steeds overheid-exclusiever (meer
regels)
Sr. van & voor de vorst (15e – 18e e.)
Steeds mee machtscentralisatie (instrument vd macht)
& toepassing vh strafrecht
Regels duidelijk vastgelegd door lokale staat
Soorten misdrijven vastgelegd, ook oprichting
rechtbanken
Toevoegingen/ordonnantiën: vooral formele,
minder materiële
Rechtsgeleerden leggen in geschriften ordening &
beschrijvingen vh recht vast, met suggestie van
mogelijke opl.² voor problemen (ter inspiratie van
Romeinen)
Instrumenteel sr.: vooral toegepast voor doelbereiking
vorsten (leggen misdrijven & straffen vast obv eigen
doelen)
Naast geld- ook lijfstraffen, vaak publiekelijk id
vorst’ naam
o Tot in detail omschreven, geen grenzen
Toont macht vd vorsten (beschikken over lichamen
vd onderdanen)
Daad- en schuldstrafrecht (eind 18e- eind 19e e.)
Macht vd overheid (‘gegeven door goden’) wordt in
kwestie gesteld
=> machtsverschuiving overheid -> (rijke) burgerlijke/3 e
stand: herbekijken van strafrecht
Vraag naar legitiem strafrecht met soorten beginselen:
Legaliteits-, proportionaliteits-,
subsidiariteitsbeginsel
Gelijkheidsbeginsel: iedereen die verschijnt in
rechtsproces wordt = behandeld
Publiciteitsbeginsel: rechterlijke beslissingen
moeten gemotiveerd worden é openbaar
toegepast
Personaliteitsbeginsel: enkel dader moet boeten,
geen verwanten
Zoektocht naar manier waar mensen niet gedood
worden voor misdrijf, maar zorgen dat hij id toekomst
geen nieuwe meer pleegt
Ontstaan gevangenisstraf: werkt in op ziel, niet
lichaam
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LenGarriau. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,99. Je zit daarna nergens aan vast.
