Inhoudsopgave
Week 1 – Object en subject...................................................................................................................................................... 7
Zaken (art. 3:2 BW)..........................................................................................................................................................................7
Onroerende zaken, roerende zaken en natrekking (art. 3:3 jo 5:20 BW).........................................................................................7
Vermogensrechten...........................................................................................................................................................................7
Beperkte rechten (art. 3:8 BW)........................................................................................................................................................8
Stapelen van beperkte rechten...................................................................................................................................................8
Zaaksgevolg..................................................................................................................................................................................8
Afhankelijk recht (art. 3:7 BW)....................................................................................................................................................8
Ezelsbruggetjes verschil afhankelijk en zaaksgevolg...................................................................................................................8
Registergoederen en niet-registergoederen (art. 3:10 BW).............................................................................................................9
Week 2 – Natrekking, vermenging en zaaksvorming............................................................................................................... 10
Verkrijging van goederen...............................................................................................................................................................10
Derivatieve vs. originaire verkrijging.........................................................................................................................................10
Eigendom na natrekking roerende zaken (art. 3:4 jo 5:14 BW).....................................................................................................10
Vermenging....................................................................................................................................................................................10
Eigenlijke vermenging (art. 5:15 BW)........................................................................................................................................10
Oneigenlijke vermenging (art. 3:109 jo 3:119 BW)...................................................................................................................10
Zaaksvorming (art. 5:16 BW).........................................................................................................................................................11
Overgang tussen natrekking, zaaksvorming en vermenging.........................................................................................................11
Vruchttrekking (art. 5:17 BW)........................................................................................................................................................11
Bezit en houderschap.....................................................................................................................................................................11
Week 3 – Burenrecht en goederenrechtelijke rechten............................................................................................................. 13
Eigendom (art. 5:1 BW)..................................................................................................................................................................13
Burenrecht (titel 4).........................................................................................................................................................................13
Hinder (art. 5:37 BW).................................................................................................................................................................13
Water en afvoer (art. 5:38-41 BW)............................................................................................................................................13
Beplanting (at. 5:42-45 BW)......................................................................................................................................................13
Grensbepaling............................................................................................................................................................................13
Vensters en balkons (art. 5:50 BW)...........................................................................................................................................13
Overbouw (art. 5:54 BW)...........................................................................................................................................................14
Noodweg (art. 5:57 BW)............................................................................................................................................................14
Verjaring.....................................................................................................................................................................................14
Beperkte rechten algemeen...........................................................................................................................................................14
Ontstaan van beperkte rechten.................................................................................................................................................14
Tenietgaan van beperkte rechten..............................................................................................................................................14
Prioriteitsregel...........................................................................................................................................................................15
Vruchtgebruik (art. 3:201 BW).......................................................................................................................................................15
Erfdienstbaarheid (art. 5:70 BW)...................................................................................................................................................16
Erfpacht (art. 5:85 BW)..................................................................................................................................................................16
Opstalrecht (art. 5:101 BW)...........................................................................................................................................................16
Kwalitatieve verplichting, kettingbeding en erfdienstbaarheid.....................................................................................................17
Kwalitatieve verplichting (art. 6:252 BW)..................................................................................................................................17
Kettingbeding.............................................................................................................................................................................17
Stappenplan beoordeling goederenrechtelijke werking van een beding uit een akte...................................................................17
1
,Week 4 – Gemeenschapsvormen............................................................................................................................................ 19
Algemene gemeenschap (art. 3:166 e.v. BW)................................................................................................................................19
Gebruik......................................................................................................................................................................................19
Beheer en beschikken................................................................................................................................................................19
Beheersregeling.........................................................................................................................................................................19
Vruchten, voordelen en uitgaven..............................................................................................................................................19
Verdeling van de gemeenschap.................................................................................................................................................19
Beschikkingsbevoegdheid deelgenoten....................................................................................................................................20
Zaaksvervanging........................................................................................................................................................................20
Beperkt recht op een aandeel in de gemeenschap...................................................................................................................20
Mandeligheid.................................................................................................................................................................................20
Wettelijke mandeligheid (art. 5:62 BW)....................................................................................................................................20
Contractuele mandeligheid (art. 5:60 BW)................................................................................................................................20
Gevolgen mandeligheid.............................................................................................................................................................21
Dwingend recht.........................................................................................................................................................................21
Mandelige zaak en beperkte rechten........................................................................................................................................21
Einde mandeligheid...................................................................................................................................................................21
Appartementsrecht (art. 5:106 e.v. BW)........................................................................................................................................21
Verschil met opstalrecht............................................................................................................................................................21
Zelfstandig registergoed............................................................................................................................................................21
Erfpacht en opstal in appartementsrechten..............................................................................................................................21
Ondersplitsing............................................................................................................................................................................22
Toekomstige splitsing.................................................................................................................................................................22
Splitsingsreglement en huishoudelijk reglement......................................................................................................................22
Derdenbescherming..................................................................................................................................................................22
Hypotheek op te splitsen goed..................................................................................................................................................22
Beperkte rechten op een appartementsrecht...........................................................................................................................22
Splitsingswijzigingen..................................................................................................................................................................22
Opheffing splitsing (art. 5:143 BW)...........................................................................................................................................22
Week 5 – Bezit, houderschap en overdracht........................................................................................................................... 23
Overdracht.....................................................................................................................................................................................23
Onroerende zaak (art. 3:89 BW):...............................................................................................................................................23
Roerende zaak, niet-registergoed..............................................................................................................................................24
Recht aan toonder of order (art. 3:93 BW)...............................................................................................................................25
Vorderingen op naam (art. 3:94 BW)........................................................................................................................................25
Toekomstige goederen (art. 3:97 BW) levering bij voorbaat....................................................................................................26
Derdenbescherming (zie ook week 6)............................................................................................................................................26
Bezit en houderschap.....................................................................................................................................................................26
Functies van bezit......................................................................................................................................................................27
Verkrijging van bezit..................................................................................................................................................................27
Verlies van bezit (art. 3:117 BW)...............................................................................................................................................27
Week 6 – Fiduciaire verhoudingen en derdenbescherming..................................................................................................... 28
Derdenbescherming.......................................................................................................................................................................28
Derdenbescherming overdracht roerende zaken (niet-registergoederen) en rechten aan toonder of order (art. 3:86 BW)........28
Derdenbescherming en diefstal.................................................................................................................................................28
Derdenbescherming bij levering C.P...............................................................................................................................................28
Derdenbescherming overdracht registergoederen, vorderingsrechten op naam of overige goederen (art. 3:88 BW)................29
Derdenbescherming vestiging beperkt recht (art. 3:98 jo 3:86/88 BW)........................................................................................29
Openbare registers en het Kadaster...............................................................................................................................................29
Derdenbescherming onvolledige of onjuiste registers bij registergoederen............................................................................29
Voorwaardelijke overdracht...........................................................................................................................................................30
2
, Eigendomsvoorbehoud (art. 3:92 BW)...........................................................................................................................................30
Leveringshandeling bij eigendomsvoorbehoud........................................................................................................................31
Faillissement en eigendomsvoorbehoud...................................................................................................................................31
Eigendomsvoorbehoud op vorderingen (art. 3:92 lid 2 BW)....................................................................................................31
Vervreemding van zaken met een eigendomsvoorbehoud.......................................................................................................31
Verval van eigendomsvoorbehoud............................................................................................................................................31
Groninger akte...............................................................................................................................................................................31
Fiduciaverbod (art. 3:84 lid 3 BW).................................................................................................................................................32
Huurkoop en lease..........................................................................................................................................................................32
Gelden op kwaliteitsrekening (derdengelden) van notaris of deurwaarder..................................................................................32
Week 7 – Verjaring en overgangsrecht.................................................................................................................................... 34
Verkrijging door verjaring..............................................................................................................................................................34
Verkrijgende verjaring (art. 3:99 lid 1 BW)................................................................................................................................34
Bevrijdende (extinctieve) verjaring (art. 3:306 jo 3:105 BW)....................................................................................................34
Verjaring en beperkte rechten........................................................................................................................................................35
Vruchtgebruik en verjaring........................................................................................................................................................35
Erfpacht en verjaring.................................................................................................................................................................35
Opstal en verjaring.....................................................................................................................................................................35
Erfdienstbaarheid en verjaring..................................................................................................................................................35
Teniet gaan en wijzigen van beperkte rechten door verjaring (art. 3:106 jo 3:306 BW)..........................................................35
Overgangsrecht..............................................................................................................................................................................36
Voorbeeld overgangsrecht en erfdienstbaarheid (art. 5:78 BW)..............................................................................................36
Voorbeeld overgangsrecht en erfpacht (art. 5:99 BW).............................................................................................................36
Voorbeeld overgangsrecht en natrekking (art. 5:20 BW)..........................................................................................................36
Week 9 – Leverancierskrediet................................................................................................................................................. 37
Zekerheidsrechten bij leverancierskrediet......................................................................................................................................37
Eigendomsvoorbehoud (art. 3:92 BW) ZIE OOK WEEK 6!.........................................................................................................37
Stil pandrecht bij voorbaat........................................................................................................................................................38
Recht van reclame (art. 7:39 BW)..............................................................................................................................................38
Beroep op ontbinding of dwaling/bedrog......................................................................................................................................39
Huurkoop onroerende zaken (art. 7:101 BW)................................................................................................................................39
Goederenkrediet (art. 7:84 BW).....................................................................................................................................................39
Week 10 – Pand, hypotheek, verhaal en retentie,................................................................................................................... 40
Pandrecht en hypotheek algemeen................................................................................................................................................40
Zekerheidsrecht.........................................................................................................................................................................40
Beperkte rechten.......................................................................................................................................................................40
Zaaksgevolg................................................................................................................................................................................40
Afhankelijke rechten..................................................................................................................................................................40
Voorrang bij executie.................................................................................................................................................................40
Zaaksvervanging........................................................................................................................................................................40
Ondeelbaar................................................................................................................................................................................40
Recht van parate executie (art. 3:248/268 BW)........................................................................................................................40
Separatist in faillissement (art. 57 lid 1 Fw)..............................................................................................................................40
Tenietgaan..................................................................................................................................................................................40
Pandrecht.......................................................................................................................................................................................41
Totstandkoming verschillende pandrechten.............................................................................................................................41
Verpanding bij voorbaat van toekomstige goederen................................................................................................................42
Pandrecht op een vorderingsrecht............................................................................................................................................42
Prioriteitsregel, rangwisseling en derdenbescherming pandrecht...........................................................................................42
Hypotheekrecht..............................................................................................................................................................................43
3
, Totstandkoming.........................................................................................................................................................................43
Prioriteitsregel en rangwisseling hypotheek.............................................................................................................................44
Bijzondere bedingen..................................................................................................................................................................44
Zuivering van hypotheek (art. 3:273 BW)..................................................................................................................................44
Doorhaling (of royement) (art. 3:274 BW)................................................................................................................................44
Verhaal...........................................................................................................................................................................................45
Meerdere schuldeisers..............................................................................................................................................................45
Verhaalsuitoefening binnen en buiten faillissement.................................................................................................................45
Beslag.............................................................................................................................................................................................45
Object van beslag.......................................................................................................................................................................45
Blokkerende werking.................................................................................................................................................................45
Beslag op onroerende zaken.....................................................................................................................................................46
Beslag op toekomstige vorderingen..........................................................................................................................................46
Voorrang........................................................................................................................................................................................46
Rangorde voorrangsrechten......................................................................................................................................................46
Kwaliteitsrekening of derdenrekening............................................................................................................................................47
Retentierecht (art. 3:290 BW)........................................................................................................................................................47
Voorrang....................................................................................................................................................................................47
Vereisten voor retentierecht (art. 3:290 BW)............................................................................................................................47
Tegen wie mag het retentierecht worden ingeroepen?............................................................................................................47
Retentierecht en faillissement...................................................................................................................................................47
Tenietgaan van retentierecht (art. 3:294 en 3:295 BW)............................................................................................................48
Week 11 + 12 – Uitwinning zekerheden en faillissement (zie ook week 10).............................................................................49
Uitwinning pandrecht (executie)....................................................................................................................................................49
Uitwinning door pandhouder op een vordering.......................................................................................................................49
Mulder/CLBN..................................................................................................................................................................................49
Uitwinning hypotheek (executie)...................................................................................................................................................50
Uitwinning beslag..........................................................................................................................................................................50
Faillissement...................................................................................................................................................................................51
Boedelschulden/boedelschuldeisers.........................................................................................................................................51
Faillissementsschuldeisers.........................................................................................................................................................51
Eigendomsvoorbehoud en recht van reclame...........................................................................................................................51
Rangvolgorde schuldeisers........................................................................................................................................................51
Mogelijke complicaties tussen moment van beslaglegging en faillissement............................................................................51
Verhaalspositie van de fiscus.........................................................................................................................................................51
Bodemrecht (art. 22 lid 3 Invorderingswet) beslag op zaken van derden ................................................................................51
Bodemvoorrecht (art. 21 lid 2 Invorderingswet) beslag op zaken van belastingplichtige ........................................................52
Week 1.................................................................................................................................................................................. 54
Blaauboer/Berlips..........................................................................................................................................................................54
Dépex/Curatoren............................................................................................................................................................................54
Portacabin......................................................................................................................................................................................54
Woonark.........................................................................................................................................................................................54
Havenkranen..................................................................................................................................................................................54
WKK (staat niet in bundel!)............................................................................................................................................................54
UTB/Glencore; Zalco II....................................................................................................................................................................54
Week 2.................................................................................................................................................................................. 55
Teixeira de Mattos..........................................................................................................................................................................55
4
, Breda/Antonius..............................................................................................................................................................................55
Hinck/Van der Werff & Visser (Love Love-arrest)...........................................................................................................................55
Hollander’s Kuikenbroederij...........................................................................................................................................................56
Zalco I.............................................................................................................................................................................................56
Week 3.................................................................................................................................................................................. 57
Berg en Dalse watertoren (niet voorgeschreven)..........................................................................................................................57
Lentse schutting (niet voorgeschreven).........................................................................................................................................57
Week 5.................................................................................................................................................................................. 58
Modehuis Nolly I............................................................................................................................................................................58
Bouwmeester/Van Leeuwen..........................................................................................................................................................58
Eelder Woningbouw/Van Kammen................................................................................................................................................58
Oryx/Van Eesteren..........................................................................................................................................................................58
Kamsteeg/Lisser.............................................................................................................................................................................59
Mesdag II........................................................................................................................................................................................59
Coface/Intergamma.......................................................................................................................................................................59
Eiseres/Heijmans............................................................................................................................................................................59
Rabobank/Ten Berge q.q. cs...........................................................................................................................................................59
Nationaal Grondbezit/Kamphuis...................................................................................................................................................59
Week 6.................................................................................................................................................................................. 61
Hoogovens/Matex..........................................................................................................................................................................61
Hinck/Van der Werff & Visser Love Love-arrest)............................................................................................................................61
Bouwmeester/Van Leeuwen..........................................................................................................................................................61
Sogelease.......................................................................................................................................................................................61
Eelder Woningbouw.......................................................................................................................................................................62
Rabobank/Reuser...........................................................................................................................................................................62
Rabobank/verweerder...................................................................................................................................................................62
Apon/Bisterbosch...........................................................................................................................................................................62
Week 7.................................................................................................................................................................................. 64
Opschietende bomen.....................................................................................................................................................................64
Rodewijk/Bouwman.......................................................................................................................................................................64
Gemeente Heusden/Verweerders..................................................................................................................................................64
Bollenvelden (niet in bundel)..........................................................................................................................................................64
ECLI:NL:RBROT:2021:5406 (niet in bundel)....................................................................................................................................64
Balkengat (niet in bundel)..............................................................................................................................................................64
Week 9.................................................................................................................................................................................. 66
Rabobank/Reuser...........................................................................................................................................................................66
Nijverdal ten Cate/Wilderink q.q. (niet voorgeschreven, hoort ook bij week 11)..........................................................................66
Week 10................................................................................................................................................................................ 67
WUH/Emmerig...............................................................................................................................................................................67
5
, Ontvanger/De Jong q.q..................................................................................................................................................................67
Dix q.q./ING....................................................................................................................................................................................67
Rabobank/Verdonk q.q..................................................................................................................................................................67
Rabobank/Ten Berge q.q. cs...........................................................................................................................................................67
Bowie..............................................................................................................................................................................................68
Week 11................................................................................................................................................................................ 69
Mulder q.q./CLBN...........................................................................................................................................................................69
ING/Gunning q.q............................................................................................................................................................................69
Ontvanger/Eiking q.q.....................................................................................................................................................................69
Feenstra q.q./ING...........................................................................................................................................................................70
6
,Week 1 – Object en subject
Zaken (art. 3:2 BW)
Zaken zijn voor menselijke beheersbare stoffelijke objecten. De mens is geen zaak, alles wat in/aan het lichaam vast zit is ook geen zaak. Zodra
een nier bijvoorbeeld uit het lichaam is, dan is het wel een zaak.
rechten op zaken staan in boek 5!
Onroerende zaken, roerende zaken en natrekking (art. 3:3 jo 5:20 BW)
Gebouw is onroerend als het duurzaam met de grond is verenigd.
- Stap 1: is er sprake van een gebouw of werk?
- Stap 2: is er sprake van vereniging met de grond?
o Woonark en Havenkranen: voortdurende (permanente) feitelijke verbinding met de grond. Hoe moet je beoordelen of er
sprake is van een verenigd staat in Havenkranen
- Stap 3: is de vereniging duurzaam?
o Portacabin: is het gebouw naar aard en inrichting bestemd om duurzaam ter plaatse te blijven? Kijken naar objectieve naar
buiten kenbare bedoeling (feiten en omstandigheden) van de bouwer/opdrachtgever. De technische verplaatsbaarheid is
niet relevant. Kijken of het voor een voorbijganger tijdelijk er uit ziet of niet. Dus feit dat iets weer gedemonteerd kan
worden is niet relevant. Dat het gebouw er minimaal 20 jaar staat doet er niet aan toe, ook als het er maximaal 20 jaar zou
staan is het geen argument om het niet als duurzaam aan te merken. Ook kadaster is niet relevant, want dit is geen
uiterlijke kenmerk. Verkeersopvattingen kunnen niet als zelfstandige maatstaf gelden (dus niet leidend) bij de beoordeling
of het onroerend of roerend is, maar wel bij de vraag of het verenigd is en of het duurzaam is.
o Hangt dus af van de context, zeecontainer in haven Rotterdam is roerend (want wordt vermoedelijk snel
verplaatst), maar een restaurant dat gevestigd zit in een zeecontainer is waarschijnlijk onroerend
Verhouding tussen art. 3:3, 3:4 en 5:20 BW
- Art. 5:20 lid 1 BW gaat over verticale natrekking; van wie is een onroerende zaak?
o Eigenaar van de grond is eigenaar van het huis op de grond. Opstal kan dit doorbreken (art. 5:101 BW). Opstalrecht is zelf
ook een registergoed. Dus huis is een registergoed, maar opstalrecht is ook een registergoed. Opstalrecht doorbreekt
verticale natrekking van art. 5:20 lid 1 sub e BW, maar maakt het huis geen roerende zaak. Opstal heeft dus geen gevolg op
art. 3:3 BW
- Netwerken zijn niet bestemd om duurzaam ter plaatse te blijven, maar zijn wel onroerend. Het feit dat het uitgesloten is voor
natrekking (art. 5:20 lid 2 BW), betekent niet dat een netwerk niet onroerend is (dus geen gevolg op art. 3:3 BW).
- Verticale natrekking wordt op zij gezet door horizontale natrekking (kelder dat deels onder buurman ligt en deel schuur dat over
erfgrens zit) door art. 3:4 BW
Gebouw is roerend indien:
- Geen verticale natrekking aan de grond (art. 5:20 lid 1 BW)
- Geen horizontale natrekking aan het gebouw (art. 5:20 lid 1 sub e BW)
- Geen bestanddeel van een hoofdzaak (art. 5:20 lid 1 sub e BW jo art. 3:4 BW)
o Stap 1: UTB/Glencore; Zalco II jo art. 3:4 lid 2 BW: schadebeginsel
o Stap 2: Depex/curatoren jo art. 3:4 lid 1 BW: HR geeft twee aanwijzingen:
o Verkeersopvatting: als de oorspronkelijk losse zaken in constructief opzicht bij elkaar horen volgens
verkeersopvattingen
o Onvoltooidheidsaanwijzing: als het object (gebouw) als onvoltooid moet worden beschouwd als het bestanddeel
weg wordt gelaten
Dus niet of het de fabriek nog gebruikt kan worden als medische fabriek, maar of het gebouw
überhaupt nog gebruikt kan worden als fabriek
bestanddeelvorming kan doorbroken worden door afscheiding, opstalrecht (art. 5:101 BW) of mandeligheid (art. 5:60 BW)
Netwerken
Op grond van art. 5:20 lid 2 BW is de bevoegd aanlegger van kabels en leidingen eigenaar van het net. Bevoegd aanlegger kan blijken uit onder
andere een opstalrecht, overeenkomst of vergunning. Het vormen van een net voorkomt natrekking van de kabels in de grond.
op grond van de elektriciteitswet kunnen transformatoren ook als onderdeel van het net behoren
Eigenaren van de kabels en leidingen (bijvoorbeeld buurtbewoners) kunnen ook via bijvoorbeeld een eenvoudige gemeenschap (art. 3:166 e.v.
BW) eigenaar zijn van het net, dit aandeel in de gemeenschap kan worden overgedragen via art. 3:96 BW.
Vermogensrechten
Alles wat vermogenswaarde heeft, maar geen zaak is noemen we een vermogensrecht (art. 3:6 BW):
- Vorderingsrechten
- Intellectuele eigendomsrechten
- Beperkte rechten
- Aandelen in een BV
7
,Beperkte rechten (art. 3:8 BW)
Beperkte rechten kent een gesloten systeem:
- Eigendom (meest omvattende recht)
- 6 beperkte rechten (art. 3:8 BW)
o Opstal
o Erfpacht
o Erfdienstbaarheid
o Vruchtgebruik
o Hypotheek
o Pand
- Appartementsrecht
Beperkt recht beperkt het moederrecht (eigendom), afsplitsing van het moederrecht
Stapelen van beperkte rechten
Niet ieder beperkt recht kan gestapeld worden op een ander beperkt recht. kijken naar de definities van de beperkte rechten
- Beperkte rechten uit boek 3 kunnen gevestigd worden op goederen
- Beperkte rechten uit boek 5 kunnen alleen gevestigd worden op zaken (boek 5 op boek 5 kan niet)
o Erfpacht, erfdienstbaarheid en opstal kunnen alleen gevestigd worden op onroerende zaken
Erfpacht op erfpacht kan dus niet, want erfpacht is geen onroerende zaak, want erfpacht is geen zaak
o Erfpacht en opstal zijn geen afhankelijke rechten!!
Zaaksgevolg
Beperkte rechten blijven op de zaak kleven, ook al krijgt de zaak een nieuwe eigenaar. Beperkte recht gaat teniet als het moederrecht (het
goed) ook teniet gaat (art. 3:81 lid 2 sub a BW).
derdenwerking kan zaaksgevolg voorkomen
Afhankelijk recht (art. 3:7 BW)
Afhankelijk recht is afhankelijk van een ander recht dan waar het recht op is gevestigd. Het afhankelijke recht kan alleen overgaan op een
andere persoon, in samenhang met het hoofdrecht waarvan het afhankelijk is
- Pandrecht: afhankelijk van een vordering
o Bank heeft een vordering op A. A heeft een vordering op B. Bank vestigt een pandrecht op de vordering van A op B,
vanwege de vordering van de bank op A
o Vordering van A op B is het hoofdrecht
o Pandrecht is het afhankelijke recht
- Hypotheek: hypotheek wordt gevestigd op het eigendomsrecht van het onroerende goed, maar het hypotheekrecht is niet
afhankelijk van het eigendomsrecht, maar van het vorderingsrecht van de bank. Dus afhankelijk van het recht waarvoor het is
gevestigd.
- Erfdienstbaarheid: afhankelijk van de erven
o Afhankelijk recht: recht van erfdienstbaarheid
o Hoofdrecht: eigendomsrecht van het heersend erf (dus het andere erf dan waarop het recht van erfdienstbaarheid is
gevestigd)
Ezelsbruggetjes verschil afhankelijk en zaaksgevolg
1. Afhankelijke rechten worden altijd voor (ten gunste van) een hoofdrecht gevestigd en beperkte rechten worden op een hoofdrecht
gevestigd (zaaksgevolg)
o Erfdienstbaarheid wordt gevestigd voor het eigendomsrecht van het heersende erf, op het eigendomsrecht van het
dienende erf
o Pandrecht wordt gevestigd voor zekerheid van terugbetaling van de bank, op de vordering van de pandgever (schuldenaar)
op een derde
2. Afhankelijk recht voegt waarde toe aan het hoofdrecht en een beperkt recht (zaaksgevolg) verminderd waarde van het moederrecht
o Erfdienstbaarheid zorgt voor waardevermeerdering van de eigendom van het heersende erf en zorgt voor
waardevermindering van de eigendom van het dienend erf
o Pandrecht: vordering van de bank is gemakkelijker te verkopen omdat terugbetaling wordt verzekerd met een pandrecht,
terwijl de vordering van de pandgever (schuldenaar) minder makkelijk te verkopen is omdat het is bezwaard met een
pandrecht
3. Afhankelijk recht en beperkt recht vallen steeds in hetzelfde vermogen en het beperkt recht (zaaksgevolg) en het moederrecht vallen
in verschillende vermogens
o Erfdienstbaarheid ervoor dat de eigenaar van het heersend erf zowel dit eigendom heeft, als het daarvan afhankelijke recht
(erfdienstbaarheid) in het vermogen. De eigenaar van het dienend erf heeft hiervan de eigendom, maar niet het recht van
erfdienstbaarheid
o Pandrecht: de bank heeft zowel de eigen vordering op de pandgever, als het pandrecht in haar vermogen. De pandgever
heeft alleen zijn eigen vordering op de derde in zijn vermogen, maar niet het pandrecht
Belang verschil:
Er gelden vaak andere regels voor hoofdrechten dan voor moederrechten
- Erfdienstbaarheid:
8
, o Hoofdrecht (heersend erf): kan erfdienstbaarheid wijzigen of stopzetten op grond van art. 5:80 BW
o Moederrecht (dienend erf): kan erfdienstbaarheid wijzigen of stopzetten op grond van art. 5:78 en 5:79 BW
- Pandrecht:
o Pandrecht kan gevestigd worden voor (ten gunste van) elke toekomstige vordering (art. 3:231 BW)
o Pandrecht kan gevestigd worden op toekomstige vorderingen (art. 3:239 lid 1 BW)
Zaaksgevolg en afhankelijk recht komt vaak in tentamen!!
Registergoederen en niet-registergoederen (art. 3:10 BW)
Vereisten registergoederen:
1. Register
2. Register is openbaar
3. Inschrijving is constitutief
Voorbeelden van registergoederen:
- Alle onroerende zaken (art. 3:89 BW)
- Teboekstaande zeeschepen en binnenschepen (art. 8:199 jo 8:790 BW)
- Teboekstaande luchtvaartuigen (art. 8:1306 lid 1 BW)
- Aandelen in een registergoed (art. 3:96 BW)
- Beperkte rechten op een registergoed (art. 3:98 BW)
9
, Week 2 – Natrekking, vermenging en zaaksvorming
Verkrijging van goederen
- Verkrijging onder algemene titel (art. 3:80 lid 2 BW): erfopvolging, boedelmenging, fusie, splitsing, goedkeuring overdrachtsplan
- Verkrijging onder bijzondere titel (art. 3:80 lid 3 BW): overdracht, verjaring, onteigening, de overige wijzen volgens de wet
Derivatieve vs. originaire verkrijging
In de literatuur (dogmatiek) wordt ook het volgende onderscheid gemaakt:
- Derivatieve (afgeleide) verkrijging: de verkrijger ontleent door rechtsovergang zijn recht aan een rechtsvoorganger
- Originaire (afgeleide) verkrijging: de verkrijger ontleent zijn recht niet aan een rechtsvoorganger. Er ontstaat een nieuw recht bij hem
(zie ook art. 5:4 BW)
Eigendom na natrekking roerende zaken (art. 3:4 jo 5:14 BW)
- Stap 1: zijn het twee of meer roerende zaken?
- Stap 2: is het één zaak? (art. 3:4 BW)
o Zijn er bestanddelen en een hoofdzaak? Beoordelen aan de hand van art. 3:4 BW:
o Stap 1: schadebeginsel (art. 3:4 lid 2 BW jo UTB/Glencore; Zalco II)
o Stap 2: art. 3:4 lid 1 jo Depex/curatoren: twee gezichtspunten door HR:
Verkeeropvatting: als de oorspronkelijke losse zaken in constructief opzicht bij elkaar horen volgens de
verkeersopvattingen
Onvoltooidheidsaanwijzing: als de roerende zaak als onvoltooid moet worden beschouwd als het
bestanddeel weggelaten wordt
- Stap 3: eigenaar hoofdzaak is eigenaar van de bestanddelen (art. 5:14 lid 1 BW). Wat de hoofdzaak is moet beoordeeld worden aan
de hand van art. 5:14 lid 3 BW: verkeersopvatting en waardeovertreffing
o Als waardeovertreffing en verkeersopvatting naar verschillende eigenaren wijzen, dan domineert de verkeersopvatting.
o Als er niet één hoofdzaak is, maar de zaken zijn gelijkwaardig aan elkaar, dan ontstaat er mede-eigendom (art. 5:14 lid 2
BW)
Vermenging
Eigenlijke vermenging (art. 5:15 BW)
Verschillende roerende zaken worden samengevoegd tot één roerende zaak (art. 5:15 BW).
- Voorbeeld: water bij water voegen, zand bij zand.
Op grond van art. 5:15 BW is art. 5:14 BW van toepassing:
- Stap 1: zijn het roerende zaken?
- Stap 2: is het één zaak? (anders geen sprake van art. 5:15 BW!!!)
- Stap 3: toepassen art. 5:14 lid 2 of 3 BW:
o Lid 2: zaken zijn gelijk aan elkaar en er domineert er niet één (er is dus geen hoofdzaak), dan is sprake van mede-eigendom
o Lid 3: verkeersopvatting of waardeovertreffing duidt een hoofdzaak aan, eigenaar hoofdzaak is eigenaar van de vermengde
zaak
o Zalco I: als het gaat om vermenging van soortgelijke zaken, dan is de verkeersopvatting ongeschikt om te
beoordelen wat de hoofdzaak is. Slechts kijken naar de waarde. De waardeovertreffing moet echter niet spoedig
aangenomen worden. Alleen sprake van waardeovertreffing als. De kleine hoeveelheid te verwaarlozen is ten
opzichte van de grote hoeveelheid (invullen via verkeersopvatting).
25 liter vs. 75 liter ontstaat onverdeeld aandeel in de eigendom van de hele zaak voor 1/4 e deel.
2 liter vs. 100.000 liter is waardeovertreffing, waardoor eigenaar 100.000 liter eigenaar wordt van
100.002 liter totaal.
Oneigenlijke vermenging (art. 3:109 jo 3:119 BW)
De zaken blijven afzonderlijke, individualiseerbare roerende zaken, maar raken door elkaar. Het blijven wel losstaande zaken. De rechthebbende
kan niet meer precies aanwijzen welke precieze zaak aan hem toebehoord.
Op grond van art. 3:109 BW wordt vermoed dat de houder van de zaak bezitter is en op grond van art. 3:119 BW wordt de bezitter vermoed
rechthebbende te zijn. De bezitter van de zaken die oneigenlijk zijn vermengd wordt daardoor eigenaar, tenzij de oorspronkelijk rechthebbende
kan aanwijzen welke zaken precies in haar eigendom toekomen. Dit volgt uit Teixeira de Mattos. Bij wisselende voorraad kan dit echter niet
bewezen worden.
Voorbeeld géén sprake oneigenlijke vermenging: leverancier had heleboel varkens geleverd aan een biologische boerderij (varkens liepen dus
los in de stal door elkaar heen). Boerderij ging failliet. Leverancier was nog niet betaald en wilde zijn varkens terug hebben. Kan de leverancier
wel aanwijzen welke varkens hij had geleverd? Die varkens hebben wel oornummers, maar die nummers verwijzen niet terug naar welke
leverancier die varkens afkomstig zijn, maar naar welke boerderij die varkens geboren zijn. Hierdoor leverde dit geen bewijs op voor de
leverancier, hij had ook niet bijgehouden welke nummers hij had geleverd.
- Hier was geen sprake van oneigenlijke vermenging, want hier is sprake van een belangrijke uitzondering: de leverancier kon wel
bewijzen dat hij de enige leverancier was van die boerderij. Hij kon dus bewijzen dat alle varkens op die boerderij door hem geleverd
waren. Als je wel kunt bewijzen dat je eigenaar bent van alle zaken (varkens), dan kun je ook gewoon de varkens revindiceren. Let op
10
