Samenvatting
Samenvatting Perspectieven op recht; ook uitleg grotverkenners
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Samenvatting van het vak Grondslagen van recht. Inclusief een uitleg over de het boek de grotverkenners bij week 2.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 42 pagina's
Voorbeeld 4 van de 42 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Grondslagen van Recht~ Samenvatting ~
Week 1 ~ Wat is recht?
Wat is recht? (3 perspectieven)
I. Regels
II. Idealen
III. Maatschappelijke belangen
Er is geen 1 duidelijk antwoord op deze vraag.
Rechtsregels
Een rechtsregel is een algemene rechtsnorm. Het is een algemene bepaling in het recht die in
beginsel een bindende werking heeft. Rechtsregels hebben een aantal functies in ons dagelijks
leven:
I. Het verschaffen van informatie.
II. Ze leren ons hoe we ons moeten gedragen en wat we van anderen mogen verwachten.
De meeste rechtsregels hebben invloed op het gedrag van de burgers, maar er zijn ook andere
regels die betrekking hebben op de organisatie van een rechtssysteem. Belangrijke soorten in
rechtsregels vastgelegde normen zijn:
I. Gedragsnormen
II. Sanctienormen
III. Bevoegdheidsverlenende normen
Gedragsnormen, komen vooral voor bij het strafrecht. Deze soort rechtsregels kunnen een
gedraging gebieden, verbieden of toestaan.
Sanctienormen, deze norm geeft aan wat degene die zich niet aan een gedragsnorm houdt te
wachten staat en dus welke gevolgen er verbonden zijn aan een schending. Bijvoorbeeld een
straf, zoals een boete. Vaak zijn gedragsnormen en sanctienormen aan elkaar gekoppeld.
De bevoegdheidsverlendende norm, deze norm geeft staatsorganen een bepaalde macht. Die
macht kan inhouden dat een staatsorgaan rechten en plichten vaststelt of bepaalde
handelingen verricht.
Sociale regels
Naast rechtsregels heb je ook sociale regels. Dit zijn ongeschreven regels, die staan voor wat
we in uiteenlopende situaties en omstandigheden normaal vinden. Deze regels hebben invloed
op het gedrag van de mens. Maar het is ook zo dat de sociale regels per persoon/groep kan
verschillen, de een is het wel eens met abortus en de ander niet. Een aantal voorbeelden zijn:
- Algemeen aanvaarde regels in het maatschappelijk verkeer
- Groepsregels
- Morele regels
- Regels van beroepsethiek
Rechtsregels en sociale regels worden niet altijd afzonderlijk van elkaar gezien; soms
overlappen ze elkaar. Rechtsregels verbieden ook wat sociaal onaanvaardbaar wordt
gevonden. Zo is diefstal niet alleen wettelijk verboden, maar ook sociaal onaanvaardbaar.
,Rechtssysteem
Juridische regels en instituten fungeren als een systeem dat de samenleving en het sociale
leven ordent en stuurt. Welke functies heeft een rechtssysteem?
I. Het scheppen van sociale orde
II. Het bevorderen van niet-gewelddadige conflictbeslechting
III. Het garanderen van de individuele ontplooiing en autonomie van burgers
IV. Het bewerkstelligen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse
goederen in de samenleving
V. Het kanaliseren van sociale verandering
Functies van staatsorganen
De staat heeft een belangrijke rol bij de doelen van het rechtssysteem. Dit doet zij doormiddel
van een aantal organen, die bepaalde functies hebben. De belangrijkste functies zijn:
- Wetgeving: het vaststellen van algemene regels.
- Bestuur: geeft vorm en uitvoering aan regels en ziet toe op naleving van deze regels.
- Rechtspraak: oordeelt of er een overtreding van deze regels heeft plaatsgevonden.
Positief recht Wenselijk/ideaal recht
Bestaand, vastgesteld, geldend recht. Wordt gewenst door groep of individu.
6 onderscheidingen in het recht
Objectief Subjectief
Het geheel van rechtsregels. Een aanspraak of bevoegdheid.
(Familierecht) (Het recht op privacy)
Internationaal recht Nationaal recht
Recht tussen staten. Recht dat geldt binnen een staat waarin hij is
Recht van internationale organisaties. vastgelegd.
Publiek recht Privaat recht
Recht m.b.t. relatie overheid en burger. Recht m.b.t. burgers onderling.
(Staats-, bestuurs- en strafrecht) (Overeenkomsten-, goederen-,
aansprakelijkheids- en familierecht.)
Dwingend recht Aanvullend recht
Regels waarvan niet kan worden afgeweken. Regels voor als betrokkenen zelf niets
Dient vaak algemeen belang. hebben geregeld.
Is meer gericht op een partij.
(“Van bepalingen in deze afdelen mag niet Overeenkomstenrecht.
ten nadele van… worden afgeweken”)
(“…tenzij anders geregeld”, “Tenzij anders
bepaald…” en “... kan worden afgeweken”)
Materieel recht Formeel recht
Regels m.b.t. rechten, plichten en Regels om materieel recht te handhaven.
bevoegdheden. (De inhoud) (Procesrecht)
Vertelt hoe je je dient te gedragen.
,Verschil tussen publiekrecht en privaatrecht
Kenmerken Publiekrecht Privaatrecht
Rechtsgebieden Staatrecht Burgerlijk recht
Bestuursrecht Handelsrecht
Strafrecht
Rechtsverhouding Burger ondergeschikt Nevengeschikt
Heteronomie Autonomie
Gezagsverhouding
Belang Algemeen belang Bijzonder belang
Aard Dwingend Soms aanvullend
Grondrechten
Het onderscheid tussen de verschillende soorten grondrechten is van belang. Er zijn twee
soorten grondrechten te onderscheiden, namelijk:
I. Klassieke grondrechten: deze garanderen de burger een sfeer waarin de overheid niet
zonder rechtvaardiging kan optreden, zoals vrijheid van meningsuiting.
II. Sociale grondrechten: deze vragen de overheid juist op te treden. Het is een
inspanningsverplichting van de overheid om bepaalde rechten te garanderen. Zoals het
recht op gezondheidszorg.
Ongeschreven recht
Dit is het recht dat niet door rechtsautoriteiten is vastgesteld. Er kunnen twee soorten
ongeschreven recht worden onderscheiden:
- Gewoonterecht: is het recht dat door justitiabelen zelf wordt gevormd. Het is niet van
bovenaf door autoriteiten opgelegd, maar is ontstaan in het dagelijks leven. Er zijn 2
voorwaarden voor gewoonterecht:
Men moet zich binnen een groep conform het gewoonterecht gedragen.
Men moet ervan overtuigd zijn dat het gewoonterecht wordt nageleefd.
- Ongeschreven rechtsbeginselen: een rechtsbeginsel is een regel waarin een waarde is
geformuleerd die als maatstaf functioneert voor gedragingen.
, Week 2 ~ De casus van de grotverkenners.
Zaak van de grotverkenners
Grotverkenners
Whetmore verliest Grotverkenners
Grotverkenners Grotverkenners verzinnen
de weddenschap worden gered en
komen vast te hebben geen eten kansspel om een
en wordt aangeklaagd voor
zitten. meer. grotverkenner op
opgegeten. moord.
te eten.
In deze zaak komen fundamentele vragen naar boven. De rechters waren het niet eens met de
vraag of de grotverkenners wel of niet schuldig waren aan moord. Dit komt mede omdat de
rechters niet dezelfde filosofieën hebben. Door de verschillende filosofieën, kun je van
verschillende kanten kijken naar de zaak. Hierbij komen ook vragen naar boven.
De rechtsvraag is: ‘Zijn de grotverkenners schuldig aan moord, en moeten zij hiervoor
worden veroordeeld?’
De 3 filosofieën
- Regels rechtspositivisme (waarde: rechtszekerheid)
- Idealen natuurrecht (waarde: rechtvaardigheid)
- Maatschappelijk belang rechtsrealisme (waarde: doelmatigheid)
Rechtspositivisme ~ rechtszekerheid
Recht als regels waarbij geen ruimte is om een rechtvaardigingsgevoel te betrekken in de
overweging.
- Recht & moraal: strikte scheiding tussen recht & moraal.
- Recht & politiek: strikte scheiding tussen recht & politiek.
- Belangrijkste rechtsbron: het geschreven recht.
Natuurrecht ~ rechtvaardigheid
Recht waarmee het recht het gevoel voor rechtvaardigheid onlosmakelijk verbonden is. Het
geschreven recht vloeit voort uit het hogere ‘natuurrecht’.
- Recht & moraal: zijn met elkaar verweven. Met de hogere rechtsbron wordt gedoeld
op morele waarden.
- Recht & politiek: geen noodzakelijke scheiding, maar ook geen logische combinatie.
- Belangrijkste rechtsbron: de hogere rechtsbron (valt soms samen met religieuze
normen en waarden.
Rechtsrealisme ~ doelmatigheid
Recht in het teken van praktische belangen en maatschappelijke doelen.
- Recht & moraal: geen noodzakelijke scheiding of samenkomst.
- Recht & politiek: deze combinatie is mogelijk. Er is ruimte voor een instrumentele
toepassing van recht.
- Belangrijkste rechtsbron: rechtersrecht, het recht is onvoorspelbaar en wordt mede
bepaald door de opvattingen in de samenleving over het recht.
Rechters
De rechters hadden in deze zaak verschillende meningen. Die meningen vloeien voort uit de
verschillende rechtsfilosofieën van de rechters. De rechters keken op verschillende manieren
naar deze zaak.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yelinvdberg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen