Samenvatting
Samenvatting literatuur Rechtspcyhologie
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Uitgebreide en complete samenvatting Rechtspsychologie per week
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 90 pagina's
Voorbeeld 4 van de 90 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Week 1: Wat is rechtspsychologie? & Over rechtvaardigheidHoofdstuk 1: Over de rechtspsychologie
Het gehele proces van opsporing, vervolging en berechting vormt een context
waarin de psychologie een belangrijke rol speelt.
De rechtspsychologie vertoont op een aantal punten overeenkomsten met de
rechtswetenschap:
o Juridische (strafrechtelijke) context
o Beide zijn geneigd te spreken in termen van individueel gedrag en over
concrete zaken
Wezenlijke verschillen tussen rechtspsychologie en rechtswetenschap:
o Rechtswetenschap een normatief systeem dat erop gericht is schuldigen
op te sporen, te vervolgen en te berechten en onschuldigen te beschermen
tegen vervolging en bestraffing
o Rechtspsychologie descriptieve wetenschap; het houdt zich bezig met
hoe mensen zich daadwerkelijk gedragen; hoe beslissingen worden
genomen en welke rol de normatieve rechtsregels daarin spelen
De rechtspsychologie betrekt daarbij ook andere invloeden op het
gedrag van mensen
Rechtspsychologie versus forensische psychologie:
o De forensische psycholoog richt zich specifiek op mogelijke stoornissen,
toerekeningsvatbaarheid en recidiverisico van verdachten dit leidt tot
diagnoses die een rol kunnen spelen bij de rechterlijke oordelen
o De rechtspsycholoog buigt zich over de rol van algemeen menselijke
functies als waarnemen, zich herinneren en beslissen
Het betreft een toegepaste wetenschap waarbij kennis die verworven is
uit relevant psychologisch empirisch onderzoek wordt toegepast op het
recht
Experimentele benadering overheerst
Allerlei psychologische verschijnselen die voor gedrag en beslissen in juridische
context relevant zijn, worden door middel van laboratorium- en veldexperimenten
onderzocht, waarna die relevantie van de bevindingen voor de rechtspraktijk
wordt uitgelegd.
Geschiedenis:
William Stern (1871-1938): Grondlegger rechtspsychologie
o Aussagepsychologie (Psychology of testimony)
onderzoeksprogramma met experimenten
o Wirklichtkeitsversuche (mock crimes) ruzies die door onderzoekers in
de collegezaal werden geënsceneerd en waarbij naïeve studenten als
getuigen fungeerden
o Getuige-deskundige door zijn grote invloed kreeg hij bij de Duitse
rechtsspraak een vaste rol als getuigendeskundige toegewezen
Münsterberg (1863-1916)
1
, o On the witness stand (1908) boek waarin hij onder meer zei dat juristen
traag, ontwetend, vol met vooroordelen en onverstoorbaar in hun domheid
waren
o Wigmore
Simon van der Aa
o Zomer 1909: begin rechtspyschologie in Nederland
De hoogleraar voerde de Wirklichtkeitsverscuche uit, waarbij de
studenten na een vechtpartij hun waarnemingen op papier moesten
schrijven. Deze waarnemingen liepen erg uiteen
Boodschap: getuigen zijn onbetrouwbaar
o Invalide Getuigde
Crombag
o Schreef twee boeken:
o Over het oplossen van casusposities
o Over een theorie over rechterlijke beslissingen (1977)
Van Koppen hield zich bezig met het fenomeen tunnelvisie bij politie, Openbaar
Ministerie en rechters in het vergaren, selecteren en wegen van bewijs. Na het
debacle van de Schiedammer Parkmoord kwam de minister van Justitie met een
verbeterplan voor het werk van de politie:
Het Programma Versterking Opsporing en Vervolging (PVOV)
o Prominente plaats voor het fenomeen tunnelvisie
o Verschillende maatregelen om tunnelvisie tegen te gaan:
Kritische reflectie en tegenspraak
Binnen de teams grootschalige opsporing (TGO) moet een betere
verslaglegging plaatsvinden, ook van ontlastend bewijs
Moet worden gewerkt met hypotheses en scenario’s
Collega wordt ingezet die advocaat van de duivel speelt
Er is wetenschappelijk bewijs dat het toetsen van meerdere scenario’s
tunnelvisie kan verminderen
Uit veldevaluaties van het PVOV blijkt dat reflectie en tegenspraak in de
praktijk nauwelijks voorkomt door tijd- en capaciteitsgebrek
Rechtspsychologen doen niet alleen wetenschappelijk onderzoek, zij leveren in
toenemende mate bijdragen aan de rechtspraktijk als deskundigen in concrete
straf- en civiele zaken. Sinds 2017 staat het Nederlands Register Gerechtelijk
Deskundige (NRGD) open voor rechtspsychologen. In dat register wordt het
vakgebied opgedeeld in drie deelgebieden:
o Validiteit van verklaringen
Beoordeel de betrouwbaarheid van de verklaring van persoon X
(verdachte, getuige of aangever)
Een prominente rol in dit deelgebied is een analyse van de gestelde
vragen in het verhoor, dat een grote invloed heeft op de verklaring
o Leugendetectie
Betreft evaluaties van verbale n non-verbale
leugendetectietechnieken, alsmede testen waarmee het stimuleren
van stoornissen kan worden gedetecteerd
In Nederland worden er in de praktijk vrijwel geen
rechtspsychologen ingezet op dit gebied
o Bewijs en bewijsvergaring
Brede analyse: bijv. toepassen van psychologische inzichten over
biases (structurele denkfouten) tijdens het opsporingsonderzoek
2
, Nauwe analyse: bijv. evaluatie van een uitgevoerde
herkenningsprocedure
In psychologische zin gaat betrouwbaarheid over de mate waarin steeds
hetzelfde antwoord wordt verkregen (de interne consistentie). Maar aangenomen
mag worden dat de opdrachtgever met het woord ‘betrouwbaarheid’ de meer
gangbare dagelijkse betekenis bedoelt, namelijk: de mate waarin de verklaring
overeenkomt met de werkelijkheid. In de rechtspsychologie gebruiken we daar de
term ‘validiteit’ voor.
Rechtspsychologen worden soms als overbodig beschouwd en in sommige
gevallen zelfs eerder als hinder gezien dan als hulp ervaren. Drie redenen
hiervoor kunnen zijn:
o De toon van rechtspsychologen heeft in sommige publicaties en met name
in de media niet bijgedragen aan een constructieve discussie tussen
juristen en rechtspsychologen publicatie dubieuze zaken zorgde voor
veel frictie confronterende schrijfstijl
o Juristen blijken niet goed te begrijpen hoe rechtspsychologen hun analyses
uitvoeren. Een rechter heeft doorgaans niet de opleiding of de
methodologische en statistische kennis om rechtspsychologische
experimenten op waarde te schatten, en de inzichten daaruit toe te passen
op een concrete zaak
o De deskundigen moeten de balans bewaren tussen het uitvoeren van een
goed onderbouwde rechtspsychologische analyse en het risico om op de
stoel van de rechter te gaan zitten
bijv. tijdens een zaak was het van belang op welke manier het bewijs
door de rechter was voorgelezen aan de verdachte. De deskundige kwam
tot de conclusie te stellig was gepresenteerd. Dit kan het risico op een
valse bekentenis vergroten dit voorbeeld laat zien dat de manier waarop
dit gepresenteerd is voor de analyse zelfs als dat bewijs an sich niet valt
onder de deskundigheid van de rechtspsycholoog
Drie aanbevelingen om het gat te dichten:
o Een kritische ondervraging van deskundigen kan ter zitting veel
misverstanden uit de wereld helpen dit kan de rechter bijv. helpen bij
het afbakenen van de taak van de deskundige ten opzichte van zijn eigen
taak
o Rechtspsychologen dienen transparant en expliciet te zijn over de keuzes
die zij maken, over de rationale achter die keuzes, en over de grenzen van
hun deskundigheid
o Rechtspsychologen en juristen moeten zich vaker verplaatsen in de positie
van de ander
Hoofdstuk 2: Klassieke experimenten in de rechtspyschologie
Zuiver experimenteel ontwerp (design) = voormeting en een nameting, en er
worden experimentele groep elkaar vergeleken of een experimentele groep met
een controlegroep
Bij de experimentele groep vindt een manipulatie plaats (een interventie)
3
, Groepen worden at random (aselect) toegewezen zo zijn er geen
systematische verschillen in de samenstelling die van invloed kunnen zijn
op de uitkomst
Door middel van experimenten is het mogelijk om bepaalde oorzakelijke effecten
te onderzoeken terwijl allerlei mogelijk storende invloeden systematisch buiten
de deur worden gehouden hoge interne validiteit
Hier staat tegenover dat de externe validiteit, generaliseerbaarheid, relatief
laag is
Er wordt niet gewerkt met grote steekproeven die representatief zijn
voor een populatie
Echter, naarmate een experiment vaker wordt gerepliceerd, waarbij verschillende
varianten, omstandigheden en proefpersonen meewerken, zal de externe
validiteit van overeenstemmende bevindingen toenemen
Quasi-experimenten = experiment waarbij er niet gerandomiseerd is
Samenvatting experimenten:
Door wie werd het experiment oorspronkelijk bedacht en uitgevoerd? Wat was de
onderzoeksvraag? Op welke wijze is het experiment opgezet? Wat was de
experimentele interventie en hoe werd die gemanipuleerd?
Suggestie en de invloed van post-hocinformatie: het experiment van
Loftus met botstende auto’s
Eye-witness Testimony is het boek van Elizabeth Loftus waarin wordt uitgelegd
dat getuigen na allerlei subtiele invloeden feilbaar zijn wellicht invloedrijkste
boek in rechtspsychologie. Het fundament voor haar werk legde ze in drie
experimenten:
Studenten krijgen een zevental korte filmpjes te zien van een aanrijding tussen
twee auto’s. De proefpersonen werden in twee groepen ingedeeld: 1. “About how
fast were the cars going when they contacted each other?” 2. Werd het woord
‘hit/bumped’ in de vraag gebruikt. De groep met het laatste woord gaf hogere
snelheden als antwoord. Conclusie: de vorm van een vraag kan het antwoord van
getuigen beïnvloeden.
Studenten kregen de vraag “about how fast were the cars going when they
smashed into each other?”. Andere groep kreeg “hit” i.p.v. “smashed”. Een week
later kregen allen een vragenlijst met de vraag: “did you see any broken glass?”.
Het percentage proefpersonen met het woord “smashed” meende meer gebroken
glas te zien, terwijl dit er in werkelijkheid niet was. Conclusie: een suggestieve
vraag naar de originele herinnering kan leiden tot vervormen en misinformatie
integreren in het authentieke geheugenspoor.
Proefpersonen kregen foto’s te zien van een ongeval waarbij een auto en een
persoon betrokken waren. De helft kreeg foto’s te zien met daarop bij het
kruispunt een normaal voorrangsbord (yield sign), de andere helft een bord met
een stopgebod (stop sign). De proefpersonen kregen een vragenlijst met de
vraag: Did another car pass the red car while it was stopped at the stop sign? De
andere helft kreeg dezelfde vraagn met yield sign en de vragenlijsten werden
zodanig over de proefpersonen verdeel dat voor de helft de vraag misleidend was
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkebakker2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52928 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen