Hoorcolleges Europees strafrecht
Hoorcollege 1: introductie (29-08)
Beleidsnotitie zal begin januari de deadline zijn.
Event 1 oktober. Wat die sprekers zeggen kan een tentamenvraag over komen: wordt niet
opgenomen!!
Wat is Europees strafrecht?
Europees recht + Nederlands strafrecht= Europees strafrecht
Is toch niet zo simpel
Europees strafrecht: complexe wisselwerking tussen het EU recht en nationale recht met een
sterke beïnvloeding door het Internationaal Strafrecht.
Rechtsgebied met veelvuldig gebruik van hybride en gelede normstellingen.
Je moet je constant bewust zijn van verschillende niveaus.
Wat is Europa?
Is Europees strafrecht Unie strafrecht en is dit voor alle lidstaten gelijk?
Gedifferentieeurde integratie/Multispeed Europe/ Europe a la carte.
Bvb. Deense Opt-out en Ierse opt in/out
Vroeger UK’s Opt-out, nu Brexit
Mogelijkheid tot nauwere samenwerking tsn kleine groep LS (EOM)
Opt-out: land kan beslissen om mee te doen aan bepaalde instrumenten. Deze landen
kunnen dus kiezen om aan bepaalde instrumenten wel mee te doen en bij sommige
instrumenten te zeggen wij doen hier niet aan mee.
Post-Brexit?
EU-UK handels- en samenwerkingsovereenkomst (closer coöperation) (zie deel 3)
Bvb. Uitwisseling PNR gegevens behouden en ook samenwerking met Europol en
Eurojust georganiseerd. Wanneer dus bepaalde instrumenten heel interessant is voor
andere LS.
Europa zou ook kunnen slaan op de Raad van Europa i.p.v. de EU.
In 2022 heeft Rusland zich hier teruggetrokken. Nu 46 landen.
Hoe verhoudt lidmaatschap van de EU zich tot RvE?
Moeten rekening met elkaar houden. Als RvE een instrument instelt, kan EU niet
opeens een instrument instellen die hier recht tegenover staat.
Alle EU LS zijn RvE LS
Wederzijdse beïnvloeding (elektronisch bewijs)
Voor NL zijn de EU en RvE de 2 belangrijkste instellingen als we kijken naar Europees
strafrecht.
,Internationalisering van de strafrechtspleging
VN-multilaterale verdragen etc
Bilaterale en multilaterale akkoorden.
Visie van de cursus: EU strafrecht (focus) in een internationaal perspectief en met belang
voor de NL rechtspraktijk.
MH17
Laat de complexiteit zien van EU strafrecht.
Vliegtuig werd neergeschoten met veel NL mensen erin. De 4 verdachten kwamen niet uit NL
(waren Russisch/ Oekraïens), is niet gebeurd op NL grondgebied en toch heeft NL rechter
deze zaak behandeld.
Rechtsbronnen van het EU strafrecht
NL wetten
Geen algemeen wetboek Internationaal strafrecht (DU)
Wel reeks bijzondere wetten (bv. Overleveringswet, uitleveringswet)
Wetboek van strafrecht (rechtsmacht en internationale misdrijven)
Wetboek van strafvordering (EOB)
Internationale rechtsbronnen: verdragen, overeenkomsten, richtlijnen, verordeningen
Internationale rechtspraak: HvJEU, Internationaal Gerechtshof, Internationaal Strafhof.
Doolhof aan rechtsbronnen
Onderdelen van het EU en internationaal strafrecht
Strafprocesrecht: internationale strafrechtelijke samenwerking
Verschillende vormen van justitiële samenwerking wederzijdse rechthulp
Uitlevering (ter strafvervolging of ter strafexecutie)
Overdracht van strafvervolging
Overdracht van strafexecutie
Wederzijdse rechtshulp
Primaire rechtshulp: het strafproces wordt overgedragen naar een andere jurisdictie
Secundaire rechtshulp: is minder groot en wordt er hulp geleverd, maar het deel van het
proces blijft in het eigen land. Is vooral bij vergaren van bewijs.
Uniestrafrecht______________________________________________________________
EU-recht: geschiedenis
1957 EEG: economische samenwerking op communautaire basis, strafrechtelijke
samenwerking lange tijd geen doel op zich. Hoofdzaak was dat Europa niet meer in
oorlog wilde verkeren.
1985/1990 Verdrag van Schengen/ SUO:
Europees strafrecht ontwikkelt zich aanvankelijk
buiten de EU. Geen grenscontroles meer bij
Benelux landen, Duitsland en Frankrijk
1992 Verdrag van Maastricht: oprichting van de
EU, drie pijlers en strafrechtelijke component
Derde pijler:
o Titel VI van het EU verdrag
o Intergouvermenteel- unanimiteit
o Kaderbesluiten- geen directe werking
o Gedeelde initiatiefrecht EC en LS
o Geen inbreukprocedure HvJEU
1997 Verdrag van Amsterdam: ruimte van vrijheid,
veiligheid en recht (verdwijnen binnengrenzen)
o Europees strafrecht ontstaat als tegenhanger vrij verkeer personen en
afschaffing binnengrenzen (schengenzone)
o Ter realisatie RVVR:
Beleid inzake grenscontroles, asiel en immigratie
Justitiële samenwerking in burgerlijke zaken
Justitiële samenwerking in strafzaken
Politiële samenwerking
o Begin van gebruik kaderbesluiten in het strafrecht
1999 Europese Raad Tampere: wederzijdse erkenning kaderbesluiten
o Wederzijdse erkenning als hoeksteen in EU (zie kennisclip 1)
2005 HvJEU, Pupino: werking kaderbesluiten: geen directe werking, maar plicht tot
kaderbesluitconforme interpretatie van nationale instanties
, o Burgers kunnen zich niet direct beroepen op kaderbesluiten. Er moet
evenwicht gevonden worden bij een instrument dat bindend is maar niet
directe werking heeft.
2009 Verdrag van Lissabon
o Samenvoegen pijlers; samenvoegen RVVR en interne markt
o Geen intergouvermentaliteit meer in samenwerking in strafzaken
o VEU en VWEU
o Stoppen met het idee van de 3 pijlers. Belangrijke gevolgen, want er wordt
afgestapt van de condemnataire samenwerking in strafzaken en het hoeft niet
meer unaniem te zijn. Meerderheid is voldoende.
o Richtlijnen (en verordeningen) met directe werking
Bij Europees Gemeenschap (1e pijler) hoeft er geen unanimiteit te zijn (intergouvermentail).
Wel bij de 2e en 3e pijler (condumentair).
3e pijler meest van belang in dit val
Ruimte van vrijheid, veiligheid en recht (RVVR): art. 67(3) VWEU
‘…alsmede door de wederzijdse erkenning van rechterlijke beslissingen in strafzaken en, zo
nodig, door de onderlinge aanpassing van de strafwetgevingen (= harmonisatie)
Uniestrafrecht
Bronnen:
Primair:
o Justitiële samenwerking: 82-86 VWEU
o Politiële samenwerking: 87-89 VWEU
Secundair:
o Richtlijnen
o Verordeningen
Noodremprocedure: als er iets wordt beslist bij meerderheid, maar de lidstaten zeggen dat
het een no-go is, kunnen zij deze procedure gebruiken en wetsvoorstel stopzetten.
Klip: ‘EU criminal law is a multi-level field of law in which the EU has normative influence on
either substantive criminal law/ criminal procedure, or on the co-operation between the
Member States’
Gezamenlijke Europese normen ten aanzien van materieel en formeel strafrecht (waaronder
fundamentele rechten)
1. Strafrechtelijke samenwerking en wederzijdse erkenning
2. Harmonisatie
3. EU-agentschappen: Europol, Eurojust en het Europees OM
Europese strafrechtelijke samenwerking
Tampere 1999
Eerste bijeenkomst Europese Raad inzake HBZ
Unie van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid (Verdrag van Amsterdam)
Promotie beginsel ‘wederzijdse erkenning’
o Van gerechtelijke beslissingen in strafzaken
o Toekomstige hoeksteen justitiële samenwerking strafzaken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zoyvanderdoes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,96. Je zit daarna nergens aan vast.