Volledige samenvatting van het boek Lokale Democratie Doorgelicht van Van Ostaaijen. Bevat alle informatie die nodig is voor het tentamen, op een duidelijke manier opgeschreven.
SAMENVATTING LOKALE DEMOCRATIE DOORGELICHT – LOKAAL EN REGIONAAL
BESTUUR
Inhoud
Lokale democratie doorgelicht............................................................................................ 1
Hoofdstuk 2 – Democratie en goed bestuur op lokaal niveau .................................2
Hoofdstuk 3 – De lokale politiek als gesloten dorp...................................................3
Hoofdstuk 4 – Hoe bijzonder zijn lokale partijen? over feiten en fi ctie ..................4
Hoofdstuk 5 – De lokale verkiezingen en coalitievorming .......................................6
Hoofdstuk 6 – De relatie tussen de gemeenteraad, het college en de
burgemeester................................................................................................................ 7
Hoofdstuk 7 – De afhakers......................................................................................... 10
Hoofdstuk 8 – De aanhakers......................................................................................10
Hoofdstuk 9 – De onduidelijke koers vanuit ‘Den Haag’ ........................................13
Hoofdstuk 10 – Beleid, uitvoering en de ambtelijke organisatie ..........................13
Hoofdstuk 11 – Het goede voorbeeld.......................................................................15
Hoofdstuk 12 – Tegenmacht......................................................................................16
Hoofdstuk 13 – Stand van zaken van de lokale democratie en het lokaal bestuur
in Nederland................................................................................................................ 17
LOKALE DEMOCRATIE DOORGELICHT
1
, HOOFDSTUK 2 – DEMOCRATIE EN GOED BESTUUR OP LOKAAL NIVEAU
Democratie
Democratie-> de kern is dat het volk de drijvende kracht en de toetssteen is voor wat er
in het publieke domein gebeurt. Hierbij horen zaken als stemrecht, vrije verkiezingen,
vrijheid van meningsuiting en – vereniging. Democratie is een noodzakelijke verbinding
tussen de (lokale) samenleving het (lokaal) bestuur.
Politieke democratie: gaat over de formele besluitvorming en de formele
besluitvormers. Hoe collectieve besluiten tot stand komen en hoe burgers dat
kunnen beïnvloeden. Het gaat om de formele organisatie van democratie.
o Hierbij is het belangrijk of burgers direct besluiten over onderwerpen of
daarvoor vertegenwoordigers aanwijzen. Vervolgens is het belangrijk of in de
besluitvorming wordt volstaan met een meerderheid van ‘de helft plus één’ of
dat er naar een zo groot mogelijke meerderheid wordt gestreefd. op basis
hiervan kunnen democratieën geclassificeerd worden.
o Nederland: de hoofdtoon is ‘consensusdemocratie’; hierbij is de
besluitvorming indirect, waarbij de gekozen volksvertegenwoordigers in de
besluitvorming gericht zijn op een zo breed mogelijke consensus.
machtsdeling in brede coalities, dualistische en evenwichtige verhoudingen
tussen bestuur en raad, meerpartijensysteem, proportioneel
vertegenwoordigend kiessysteem, spreiding van regelende machten…
Ondertoon is ‘participatiedemocratie’; naast indirecte democratie kunnen
inwoners ook direct invloed uitoefenen op de politiek, wederom strevend naar
een zo groot mogelijke consensus.
Maatschappelijke democratie: gaat over de inzet van burgers voor de samenleving
en in het dagelijks leven.
Al met al blijft democratie maatwerk en bestaat er niet één uniform model.
Creatieve democratie: een combinatie van democratiemodellen die de voordelen van
gecombineerde modellen zo veel mogelijk uitbuit en de nadelen zo veel mogelijk
compenseert. Het is dus een mix.
Meervoudige lokale democratie: moet openstaan voor en ruimte bieden aan de
maatschappelijke democratie en initiatieven uit de samenleving.
Politieke activiteiten: inwoners die actief zijn bij een politieke partij of in de
representatieve democratie.
Participatieve activiteiten: inwoners die meedoen met overheidsinitiatieven.
Maatschappelijke activiteiten: inwoners die zich actief inzetten voor hun omgeving en
daarbij een beroep doen op de lokale overheid of daarmee in aanraking komen.
Goed (lokaal) bestuur
Beginselen voor goed bestuur
1. Openheid en integriteit; bestuur geeft in zijn gedrag het goede voorbeeld, zowel
binnen de organisatie als daarbuiten.
2. Participatie; het bestuur weet wat er leeft in de maatschappij en laat zien wat het
daarmee doet.
3. Behoorlijke contacten met burgers.
4. Doelgerichtheid en doelmatigheid; bestuur maakt de doelen van de organisatie
bekend en neemt de beslissingen en maatregelen die daarvoor nodig zijn.
5. Legitimiteit; beslisslingen en maatregelen in overeenstemming met geldende wet-
en regelgeving. De beslissingen zijn te rechtvaardigen.
6. Lerend en zelfreinigend vermogen; prestaties verbeteren en de organisatie hier op
inrichten.
7. Verantwoording; bestuur is bereid zich regelmatig en ruimhartig jegens de
omgeving te verantwoorden.
2
, Deze beginselen kunnen worden geconcentreerd in drie categorieën:
1. Responsief bestuur-> hierbij gaat het om een goede verbinding tussen de
politieke en maatschappelijke democratie en om vertrouwen en steun vanuit de
lokale samenleving.
bestuurders geven inwoners de ruimte om mee te doen met de politiek en het
beleid van de gemeente.
steun vanuit de samenleving voor het lokaal bestuur; politieke democratie komt
voort uit de maatschappelijke democratie en moet daar in enige mate door
gesteund worden.
legitimiteit: de mate waarin burgers het optreden van de overheid, handhaver
of ordenaar vrijwillig accepteren.
-> aanvaarding, vertrouwen en tevredenheid.
2. Prestatiegericht bestuur-> een bestuur dat presteert in termen van resultaten en
dienstverlening. Hiervoor wordt gekeken naar de bescheiden hoeveelheid
informatie over de prestaties van het lokaal bestuur en het oordeel daarover.
3. Behoorlijk bestuur-> een bestuur dat zichzelf in enige mate onder controle kan
houden, zich aan wetten en regel houdt en in functioneren het goede voorbeeld
vormt voor andere besturen en de samenleving. Bestuurders en bestuur moeten
integer zijn en zich laten leiden door het algemeen belang. Een democratie moet
bescherming bieden aan minderheden tegen meerderheid.
Deze beginselen worden vooral als richtlijnen opgesteld. De beginselen kunnen ook
botsen.
HOOFDSTUK 3 – DE LOKALE POLITIEK ALS GESLOTEN DORP
De lokale politiek en lokale democratie vormen een kleine, min of meer gesloten wereld
van mensen die op elkaar lijken, met eigen gewoonten en rituelen doordat interesse in de
lokale politiek gering is. Hierdoor kan de lokale politiek kenmerken van een klein dorp dat
zowel open staat als enigszins gesloten blijft voor de wereld daaromheen.
Raadsleden nemen namens ons besluiten, bijvoorbeeld tijdens de
gemeenteraadsvergadering.
Het kleine drop
Alle functies op het lokale niveau worden overwegend ingevuld door mensen die lid zijn
van een politieke partij, slechts een klein deel van de samenleving; 2/3%. Het percentage
(actieve) leden van politieke partijen op lokaal niveau ligt nog lager.
Actieve leden-> leden die deelnemen aan partijactiviteiten, zoals het rondbrengen van
folders, of die bijvoorbeeld lid zijn van het afdelingsbestuur of de
schaduwgemeenteraadsfractie. Bij lokale partijen zijn meer leden actief dan bij lokale
afdelingen vaak doordat mensen die lid worden van een landelijke partij daarmee
vrijwel tegelijkertijd bij een lokale afdeling worden aangemeld, dat waarschijnlijk doen uit
interesse voor de landelijke partij en niet altijd om zich in te zetten in de regio.
Het beperkt aantrekkelijke dorp
De animo voor het raadslidmaatschap is beperkt in Nederland, vaak door gebrek aan
politieke belangstelling of ambitie en geen zin in het politieke bedrijf. Politieke partijen
zoeken voor kandidaat-raadsleden eerst onder hun eigen leden, maar steeds vaker
daarbuiten. De drempel om raadslid te worden is dus laag.
Het homogene dorp
De mensen op de kandidaat-raadslidlijst zijn sociaal-demografisch geen perfecte
afspiegeling van de lokale samenleving. Kandidaat-raadsleden zijn doorgaans vooral
theoretisch (hoog)opgeleide, oudere mannen die in vrijwel alle gevallen ook lid zijn van
een andere vereniging of organisatie.
Het gemeenteraadslid is vaak een oudere, blanke, theoretisch/ hoogopgeleide man. Dit
geldt vaak ook nog eens voor wethouders en burgemeesters. Dit homogene profiel hoeft
overigens geen probleem te zijn, maar is het belangrijk of homogeniteit wel of geen
exclusiviteit betekent.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimdekroon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
