Samenvatting
Samenvatting teksten strafrechtelijke sancties
- Instelling
- Maastricht University (UM)
Samenvatting van de verplichte teksten strafrechtelijke sancties
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 85 pagina's
Voorbeeld 4 van de 85 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
2 beoordelingen
Door: saliha83 • 3 jaar geleden
Door: arturranoush • 4 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting strafrechtelijke sanctiesInhoudsopgave
Week 1............................................................................................................................................................................ 3
Misdaadconflicten, sanctiedoelen en mensbeelden. Een historisch overzicht in vogelvlucht.....................................3
Een korte geschiedenis van herstelrecht en mediation in strafzaken..........................................................................6
Misdaad, straf en herstel. Een herbezinning op het strafrecht en een aanzet tot een op herstel georiënteerd
misdaadrecht...............................................................................................................................................................7
Over mens- en wereldbeelden en hun bijzondere misdaadrecht................................................................................9
Week 2.......................................................................................................................................................................... 12
Sanctierecht p.40-44.................................................................................................................................................12
Sanctierecht p. 140-147.............................................................................................................................................12
Wet herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen................................................................................13
Studieboek materieel strafrecht................................................................................................................................14
Advies inzake detentiefasering en voorwaardelijke invrijheidstelling.......................................................................18
Anderhalve eeuw levenslange gevangenisstraf in Nederland: van de invoering tot en met de laatste stand van
zaken......................................................................................................................................................................... 18
De levenslange gevangenisstraf in Nederland anno 2018. De door staatssecretaris en de HR gebonden zekerheid
doet de onzekerheid voor levenslanggestraften voortduren....................................................................................21
Vinter vs. The united kingdom...................................................................................................................................22
Murray vs. The Netherlands......................................................................................................................................22
HR 5 juli 2016, ECLI:NL:HR:2016:1325.......................................................................................................................22
HR 19 december 2017, ECLI:NL:HR:2017:3185..........................................................................................................22
Strafrechter gaat op stoel COVOG zitten...................................................................................................................24
Week 3.......................................................................................................................................................................... 25
Recidive na werkstraffen en na gevangenisstraffen. Een gematchte vergelijking.....................................................25
Valkenburgse zedenzaak...........................................................................................................................................25
Wat we van onze zuiderburen kunnen leren: elektronische detentie in het strafrecht............................................25
Wederopsluiting na elektronische detentie en reguliere detentie in België.............................................................26
Veelplegers terug bij af? De ISD in retroperspectief..................................................................................................26
Het effect van langdurige opsluiting van veelplegers................................................................................................27
Vrijheidsbeperking na detentie: in hoeverre zet de rechter de achterdeur open?...................................................27
Het taakstrafverbod van artikel 22b Sr: is de rechter ongehoorzaam?.....................................................................30
De verklaring omtrent gedrag: enkele kanttekeningen bij recente rechtspraak.......................................................32
Week 4.......................................................................................................................................................................... 34
Mediation in strafzaken.............................................................................................................................................34
11 misvattingen.........................................................................................................................................................34
Herstelvoorzieningen in het nieuwe wetboek van strafvordering: geen luxe maar noodzaak met het oog op de
realisering van het humane rechtspleging.................................................................................................................34
Bemiddeling in strafzaken in Maastricht III...............................................................................................................37
Misdaad en herstel....................................................................................................................................................39
Week 5.......................................................................................................................................................................... 40
, Sanctierecht...............................................................................................................................................................40
De strafrechter en de burger: Zij konden bijeen niet komen…,.................................................................................40
Leken en strafrechters vergeleken: Wagenaars’ raadkameronderzoek en de discussies over punitiviteit en
lekeninbreng..............................................................................................................................................................42
De burger als rechter.................................................................................................................................................45
Studieboek materieel strafrecht................................................................................................................................46
Ons strafrecht 2. Strafprocesrecht............................................................................................................................50
Doelbewuste straftoemeting.....................................................................................................................................51
De rechter als visionair..............................................................................................................................................52
Is de rechter zwaarder gaan straffen? Twee decennia in beeld................................................................................54
Genoegdoening. Tussen punitieve verlangens en publieke redelijkheid...................................................................54
Week 6.......................................................................................................................................................................... 57
Wat is er met de doodstraf gebeurd?........................................................................................................................57
Geschiedenis van de vrijheidsbeneming....................................................................................................................58
Zes eeuwen strafrecht. De geschiedenis van het Belgische strafrecht......................................................................62
Straffen in Nederland sedert 1811............................................................................................................................64
Week 7.......................................................................................................................................................................... 66
Na detentie: de gevolgen van rechtspraak................................................................................................................66
Recht doen, kansen bieden. Naar effectievere gevangenisstraffen d.d. 17 juni 2018...............................................68
Advies uitvoering gevangenisstraffen reactie op kabinetsvisie recht doen, kansen bieden d.d. 23 augustus 2018. .70
Recidive onder justitiabelen in Nederland. Verslag over de periode 2006-2018.......................................................71
Strafrecht en vertrouwen in de medemens – vijftig jaar later. Het Nederlandse strafrecht en gevangeniswezen
tegen de achtergrond van de ideeën van W.P.J. pompe...........................................................................................73
Uitermate effectief?..................................................................................................................................................75
Voorstel van wet tot wijziging van de penitentiaire beginselenwet, het wetboek van strafrecht en enige andere
wetten in verband met de wijzigingen van de regelingen inzake detentiefasering en voorwaardelijke
invrijheidstelling........................................................................................................................................................76
Studieboek materiaal strafrecht H12.2......................................................................................................................76
Nederlands detentierecht H4....................................................................................................................................81
Nederlands detentierecht p.52-56 & p. 58-62...........................................................................................................85
2
,Week 1
Misdaadconflicten, sanctiedoelen en mensbeelden. Een historisch overzicht in vogelvlucht
Premoderne conflictbeheersing (tot circa 1500)
Het straften van daders dient hetzij op retributie (vergeldingsdenken) hetzij op utilistische (preventiedenken) hetzij op beide gronden
(verenigingsdenken) voor legitiem te worden gehouden, maar omdat mensen onderling hierbij geen maat kunnen houden en zij de regels van
de retributie en/of utilistische moraal derhalve te builen zullen gaan, dient het straften te worden overgelaten aan de staat. Niettemin is het
publieke strafrecht zoals we dat tegenwoordig kennen - i.e. als exclusief apparaat ter afhandeling van uil misdaad ontstane conflicten - pas
ongeveer tweehonderd jaar oud. Het is een modern verschijnsel daterend uit de hoogtijdagen van de verlichting. In premoderne/primitieve
culturen vindt conflictbeheersing over het algemeen op geheel andere wijze plaats. Bij het horen van de term ‘primitief’/'premodern’ dient
niet alleen te worden gedacht aan de inmiddels ondergegane cultuur van de oude Grieken en Romeinen, de Semitische volkeren ten tijde van
het Oude Testament en de Franken, Germanen en Angelsaksen uit de middeleeuwen maar ook aan de nog bestaande cultuur van
natuurvolkeren als de Maori’s in Nieuw-Zeeland, de Aboriginals in Australië, de Papoea’s in Nieuw-Guinea, de Inuits in Groenland en de
Indianen in Amerika. Hoewel aan de oppervlakte zeker verschillen zullen (hebben) bestaan in de wijze waarop in genoemde culturen op
misdaad werd en wordt gereageerd, is hierbinnen niettemin een belangrijke overeenkomst aan te wijzen, namelijk dat datgene dal wij
tegenwoordig niet strafrecht aanduiden en dat naar ons idee exclusief tot het publiekrecht behoort, in genoemde culturen met
privaatrechtelijke ogen werd en wordt bekeken. Vooral herstelrechtsdenkers wijzen nogal eens in positieve zin op bepaalde aspecten van de
niet-publiekrechtelijke wijze van conflictbeheersing in primitieve of premoderne culturen. Aristoteles verwijst hoofdzakelijk naar restituties,
nauwelijks naar straffen. Voorts spreekt hij over wederkerigheid in de zin van evenredigheid, niet in de zin van volledige gelijkheid. Hoewel een
letterlijke interpretatie van de talio lijkt te overheersen," dient de vergeldingsregel van ‘oog om oog, tand om tand’ niet letterlijk maar
symbolisch te worden geïnterpreteerd. Het gaat om ‘een gestileerde rechtsformule’, waarmee niets anders wordt bedoeld dan ‘dat de dader
gehouden wordt geacht tot schadevergoeding’. Hel gaat derhalve - om te spreken met de woorden van de joodse godsdienstfilosoof Buber -
om ‘een oog om de schadevergoeding van een oog en een tand om de schadevergoeding van een tand’. De talio staat derhalve voor
proportionaliteit, primair wat betreft schadevergoeding en secundair wat betreft wraakneming. Zo bezien staat zij ook voor subsidiariteit,
immers: eerst wanneer schadevergoeding geen reële optie bleek te zijn, was beziging van het ingrijpendere middel van wraak c.q. fysiek
geweld toegestaan. Opgemerkt dient nog te worden dat proportionaliteit lange tijd enkel zag op de ernst van het feit, maar dat hieraan onder
invloed van het Middeleeuwse canonieke recht de mate van schuld van de dader is toegevoegd; sindsdien speelt ook de persoon van de dader
een rol binnen het misdaadrecht.
Kenden premoderne/primitieve culturen dan helemaal geen publiek strafrecht? Toch wel, maar dit - inderdaad wrede - strafrecht met zijn
openbare kruisigingen, verbrandingen, levende begravingen, verwurgingen, ophangingen, onthoofdingen en geselingen gold in principe enkel
met betrekking lot misdaden, waarbij de staal/vorst zelf in gevaar werd gebracht. Het gold ter zake van politieke delicten. Onderkend dient
evenwel te worden dat er gedurende de premoderniteit ook perioden zijn geweest waarin het publieke strafrecht zich mede uitstrekte tot
andere (ernstige) misdaden dan politieke delicten en dat het publieke strafrecht met zijn lijf- en doodstraffen dientengevolge een groter bereik
had. Een belangrijk kenmerk van het premoderne mens- en wereldbeeld is dat het ten diepste religieus-mythisch van aard is. Dit betekent dat
wordt uitgegaan van een ‘alverwantschap van alle zijnden’. De ethiek die daarbij hoort is er een van ‘verbondenheid en eerbied’.
De vroegmoderne conflictbeheersing (1500-1800)
Toen aan het begin van de zestiende eeuw de macht van de vorsten in Europa zodanig begon toe te nemen dat zij voldoende middelen kregen
om de ordehandhaving in eigen hand te nemen, leidde dit officieel tot het einde van het recht op private conflictoplossing en tegelijkertijd tot
het begin van stelselmatige bestraffing van staatswege; geweldgebruik werd staatsmonopolie. De opkomst van het absolutisme vormt de
achtergrond van een in het algemeen strenger repressief klimaat. Ter expressie van hun macht hanteerden de Europese vorsten tijdens het
Ancien Régime, zoals gezegd, een repressief, punitief strafapparaat. Te strenge straffen bleken in de praktijk namelijk ondoelmatig. Zo leidden
zij ertoe dat het volk zich solidair betoonde met de daders en in opstand kwam tegen de vorst. Ondanks Machiavelli’s waarschuwingen raakten
de meeste Europese vorsten uiteindelijk uil de gratie bij het volk en de Franse Revolutie ving in 1789 niet voor niets aan met de bestorming
van de Bastille. Deze gevangenis was hét symbool van de willekeurige, wrede machtsuitoefening c.q. strafjustitie van de koning. Met de komst
van Napoleon Bonaparte werd alles anders: hij ‘achtte het recht betreffende misdaad in zijn rijk achterhaald en ongeordend en gaf (...)
opdracht een wetboek van strafrecht te maken dat, in al of niet gewijzigde vorm, in de meeste Europese staten moest worden overgenomen’ -
zo ook in dc Nederlanden.’ Sindsdien konden misdaden enkel nog via het publieke strafrecht worden afgehandeld. Nu de kerk in navolging van
Christus zelf geen mensen ter dood mocht brengen, sloot zij een verbond met de wereldlijke macht, aan wie dit wel was toegestaan. Dit
verbond werd lekdijk mogelijk toen de paus een einde wilde maken aan de ketterij van de Albigenzen oftewel Katharen in Zuid-Frankrijk,
terwijl de Franse koning op dal moment zijn macht naar het zuiden wilde uitbreiden. Om de ketterij effectief te kunnen bestrijden hanteerde
de kerk een procedure gekenmerkt door de volgende elementen: ambtshalve procesvoering; ongelijkwaardige procespartijen; actieve
opsporingsambtenaren en rechters; materiële waarheidsvinding en rationele oordeelsvorming waarbij de bekentenis van de verdachte een
cruciale rol speelt; toepassing van tortuur ter verkrijging van een bekentenis en verrichting van geheim onderzoek. Evenals ketterij als zonde
tegen de hemelse macht werd beschouwd, werden misdaden voortaan als vergrijpen tegen de wereldlijke macht opgevat. Het publieke
inquisitoire strafrecht dat gedurende het Ancien Régime werd ingezet, bleek, zoals gezegd, ‘een voortreffelijk middel ter vergroting van de
vorstenmacht’.
De moderne conflictbeheersing (1800-1945)
De verlichting kan worden omschreven als een stroming die - op basis van de redelijke vermogens waarover de mens beschikt - de opvattingen
over politiek, wetenschap, moraal, religie en recht in de westerse wereld grondig heelt gewijzigd. Zij heeft ook invloed uitgeoefend op het
recht. Sterker nog, zij vormt de bron van vele theoretische grondslagen van ons huidige strafrecht. De verlichte strafrechtshervorming vond
plaats in reactie op de inhumane en inefficiënte strafrechtspleging uit het Ancien Régime die veelal werd gekenmerkt door draconische
straffen ter manifestatie van de macht van de vorst. Verlichtingsdenkers als Montesquieu en Beccaria realiseerden zich dat het strafrecht niet
alleen met meer rechtsbeschermende waarborgen voor de burger diende te worden omgeven (rechtsbescherming), maar ook dat het
voortaan efficiënter moest zijn in de bewerkstelliging van bepaalde (crimineel- politieke) doeleinden, waaronder niet in de laatste plaats
3
, misdaadrepressie en -preventie (instrumentaliteit); rechtsbescherming en instrumentalileit werden gezien als twee inherente waarden van het
strafrecht. Straf en de dreiging hiermee liggen moreel gezien gevoelig vanwege de Gulden Regel (‘Behandel een ander zoals je zelf behandeld
wilt worden’) en de hieruit af te leiden morele basisnorm ‘Schaad een ander niet’. Beide stromingen hebben zich verzet tegen de willekeurige,
excessieve en ondoelmatige machtsuitoefening van de staat via het strafrecht die kenmerkend was voor het Ancien Régime. Beide waren voor
strafrecht als ultimum remedium (subsidiariteit) en betoogden dat straf met mate (proportionaliteit) dient te worden toegepast.55 Voorts
pleitten beide voor legaliteit (nulla poena sine lege) en in het verlengde hiervan voor rechtszekerheid. Ook diende ieder mens voor de wet
gelijk te worden geacht; uitgegaan werd van een abstract mensbeeld. Pompe spreekt van twee menstypen binnen het klassieke strafrecht: de
citoyen oftewel de vrije Franse revolutionair (vooral belangrijk in het vergeldingsdenken) en de bourgois oftewel de calculerende Engelse
zakenman. De zojuist genoemde preventionisten zagen namelijk generale preventie als belangrijkste strafdoel: niet verbetering van de dader
maar afschrikking van potentiële daders stond centraal. Al met al kan worden gesteld dat de modernen het ‘mis- daadrecht’6'1 primair zagen
als instrument ter beveiliging van de samenleving; rechtsbescherming en instrumentaliteit golden noch als inherente waarden van het
strafrecht noch noodzakelijk als evenredig aan elkaar, integendeel: tegen ‘dat allesoverheersende belang [van maatschappijbescherming]
werden alle andere belangen (...) afgewogen’.
Intermezzo: verlichtingsdialectiek
Op basis van het voorgaande kan de vraag worden gesteld hoe de verlichting tot twee verschillende straftheorieën c.q. vergeldings- en
preventietheorieën en twee bijbehorende stromingen c.q. een klassieke en een moderne richting heeft kunnen leiden,69 terwijl de uitdenkers
van beide uitdrukkelijk hebben gesteld redelijk te werk te zijn gegaan? Het lijkt erop dat Kant in zijn strafrechtsdenken van een ander mens- en
wereldbeeld is uitgegaan dan Bentham. Evenals Beccaria meende Bentham dat de mens zodanig in elkaar steekt dat hij voortdurend streeft
naar geluk/genot, terwijl hij leed/pijn tracht te vermijden. Op dit feitelijke gegeven (de Engelse calculerende zakenman) baseert hij vervolgens
zijn utilistische moraal (het grootste geluk voor het grootste aantal mensen) en zijn op preventie gerichte straftheorie (ten behoeve van de
bewerkstelliging van het grootste geluk voor het grootste aantal mensen is soms straf nodig). Volgens Kant dient de mens, voor zover hij deel
uitmaakt van de ingedetermineerde, morele realiteit, wel wilsvrij te worden geacht. En als wilsvrij wezen dient hij voor zijn aan schuld te wijten
misdaden verantwoordelijk te worden gehouden. Kants visie op mens en wereld biedt ruimte voor vergelding - die van Bentham niet. Welnu,
in de verlichtingsdoctrine ligt een belangrijke paradox met betrekking tot de mens besloten: enerzijds verheft deze doctrine de mens tot ‘heer
der schepping’, anderzijds reduceert zij diezelfde mens tot ‘een wezen dat quasimechanisch reageert op externe prikkels’ en zodoende niet
wezenlijk verschilt van de rest van de natuur (mechanisering/desacralisering) . Anders gezegd: in het verlichte denken over de mens bestaat
een spanning tussen de idee van de mens als wilsvrije en verantwoordelijke halfgod (geest) en de idee van diezelfde mens als volstrekt causaal
gedetermineerde, maak- en beheersbare machine. Aangezien de mens wilsvrij dient te worden geacht, dient alleen de daad (middels straf) te
worden afgekeurd, nu de dader in de toekomst in dezelfde situatie anders kan handelen dan hij heeft gedaan. In de preventietheorie staat
daarentegen de mens als machine centraal die door biologische, psychische en sociale factoren is geprogrammeerd en wordt beïnvloed. In
deze theorie gaat het om de preventie van toekomstig crimineel gedrag (straf opdat geen misdaad wordt gepleegd); vergelding speelt slechts
een rol in de betekenis van empirische vergelding: door te straffen worden wraakgevoelens bevredigd, opdat eigenrichting (toekomstig
crimineel gedrag) wordt voorkomen.
Contemporaine conflictbeheersing (sinds 1945)
In reactie op de autoritaire strafjustitie uit de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw en mede onder invloed van de Utrechtse School van
Pompe, Kempe en Baan ontstond in Nederland na de Tweede Wereldoorlog een strafrecht gekenmerkt door ‘een paternalistisch- humane
signatuur’. Juist omdat ernaar wordt gestreefd retributieve en utilistische ideeën met elkaar te verzoenen, kunnen problemen ontstaan,
wanneer blijkt dat deze met elkaar conflicteren. Niet iedere verenigingstheorie is noodzakelijk een solide straftheorie: zij kan ‘a shift ing
patchwork of compromises and arbitrary decisions' zijn. Volgens de verenigingstheorie van het eerste type is de mens in beginsel wilsvrij, maar
kan hij door biologische, psychische en sociale factoren in zijn vrijheid worden belemmerd. Voor het gedeelte dat hij zijn misdaad in vrijheid
heelt gepleegd, kan hij worden gestraft, voor het gedeelte dat hij zijn misdaad onder invloed van genoemde factoren heeft begaan, kan hij
worden behandeld. Enkel wanneer sprake is van een geestelijke stoornis, zal behandeling volgen. Halverwege de jaren zeventig van de vorige
eeuw begon het geloof in de resocialisatiegedachte echter te tanen onder invloed van stijgende criminaliteits- en recidivecijfers. Echter,
hoewel ‘de maakbaarheidsideologie (...) werd verloochend’, bleven de verwachtingen van burgers wal betreft criminaliteitsbestrijding richting
overheid hooggespannen, terwijl de overheid bleef proberen hieraan te voldoen. De politiek die vreesde voor vertrouwensverlies van de
burger in de overheid, kwam in 1985 - mede op basis van de ideeën van toenmalig advocaat-generaal Steenhuis - met het beleidsplan
‘Criminaliteit en Samenleving’: door van het strafrecht een bedrijf te maken zou de productiviteit ervan kunnen worden vergroot. Bij de
verwezenlijking ervan wordt het strafrecht opgevat als primum remedium, als ‘instrument van veiligheidspolitiek’ bij uitstek. Er is sprake van
‘eenzelfde functionele benadering als binnen de Moderne Richting, waarbij het strafrecht immers werd voorgesteld als een klinisch en
empirisch gegeven dat als middel kon worden ingezet ter verwezenlijking van zelfgekozen doeleinden als criminaliteitsbestrijding’. Vergelding
in de betekenis van schulduitboeting heeft plaatsgemaakt voor gekanaliseerde wraak (ter voorkoming van eigenrichting) én preventie in de zin
van resocialisatie voor afschrikking en onschadelijkmaking. Wraak, afschrikking en onschadelijkmaking zijn momenteel de primaire straf-
doelen. Repressie is preventie. Dal het preventie(denken) inmiddels een prominente rol speelt binnen het strafrecht, blijkt ook uit het gegeven
dat hierin steeds vaker wordt gewerkt met risicotaxaties. De inschatting van de recidivekans voor individuele daders vormt een steeds
belangrijker uitgangspunt voor sanctionering. Een en ander heeft vooral een uitbreiding van maatregelen tot gevolg, waarbij kan worden
gedacht aan de ISD-maatregel uit 2005 die het mogelijk maakt om zogeheten ‘draaideurcriminelen’ twee jaar op te sluiten in een Inrichting
voor Stelselmatige Daders. resocialisatie enkel nog een privilege is voor een select c.q. door de wetenschap als kansrijk bestempeld gezelschap.
Onderzoek laat in ieder geval zien dat de recidive na werkstraffen lager is dan na gevangenisstraffen. Voorts blijkt uil recent onderzoek dat
programma’s die berusten op de idee van resocialisatie, in de loop van de tijd betere resultaten hebben laten zien dan sancties gericht op
afschrikking.
Intermezzo: verlichtingswaarde en -waanzin
Het waardevolle van de verlichting is dan ook gelegen in de differentiatie van de drie waardesferen, te weten het Ware (wetenschap), het
Goede (ethiek) en het Schone (esthetiek), waardoor iedere sfeer zich vrijelijk kon ontwikkelen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EMFW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 80364 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen