Deze samenvatting bevat een gedeelte van hoofdstuk 5 van het boek Rijke taal.
Deze hoofdstukken moest ik leren voor een taaltoets van de PABO leerjaar 2. De paragrafen zijn op een duidelijke en overzichtelijke manier samengevat.
Hoofdstuk 5: Decoderen en vloeiend lezen
5.2 Geletterdheid in de kleutergroepen
5.2.1 De ontwikkeling van de geletterdheid
Van 0-4 jaar heb je ontluikend geletterdheid → Hierin krijgt het kind voor het eerst ervaring
met schriftelijke taal.
Groep 1 t/m 3 heb je beginnend geletterdheid → Duidt erop dat betekenisvolle instructie in
letters en het alfabetische principe een noodzakelijk onderdeel is van het leerproces dat leidt
naar de geletterdheid.
Groep 4 t/m 8 heb je gevorderd geletterdheid → In deze fase kunnen kinderen steeds sneller
woorden herkennen en betekenis toekennen aan geschreven taal.
5.2.2 Taalbewustzijn
Onder taalbewustzijn verstaan we de die aspecten die te maken hebben met de vorm van
taal: de fonologische en de fonemische ontwikkeling. Fonologische ontwikkeling wil zeggen
dat de leerlingen grotere klankgehelen kunnen onderscheiden, zoals woorden in zinnen. Bij
de fonemische ontwikkeling gaat het erom dat ze de losse klanken kunnen onderscheiden,
zoals de /b/ in boom.
Hieronder is weergeven welke vaardigheden waaronder valt.
Fonologische ontwikkeling:
- Geluiden en/of woorden van elkaar kunnen onderscheiden
- Een zin verdelen in woorden of een meerlettergrepig woord verdelen in woorddelen
of lettergrepen.
- Rijmen
Fonemische ontwikkeling:
- Het kunnen isoleren van klanken in woorden
- Klanken kunnen samenvoegen tot woorden
- Het manipuleren van klanken in woorden
5.2.3 Letters in de kleutergroepen
In de praktijk is het vaak zo dat in de kleutergroepen per week of 2 weken een letter centraal
wordt gesteld. Hierbij wordt er dan een lettertafel of een lettermuur gebruikt. Vervolgens
nemen de leerlingen materialen mee van thuis waarin ze de klank die bij de letter hoort,
horen. Het is belangrijk om op veel verschillende manieren bezig te zijn met de letters.
5.2.4 Betekenisvol onderwijs in geletterdheid
Verrijken geletterdheid in de kleutergroepen:
- Er wordt niet gewerkt met onderwerpen, maar met interessante Multi perspectivische
thema’s waarmee een groot aantal taalrijke prentenboeken kan worden verbonden.
- Prentenboeken worden herhaald aangeboden.
- Aan het herhaald voorlezen en de gekozen thema’s worden beeldende, muzikale of
theatrale verwerkingen verbonden.
- De leraar doet de schrijfhandelingen voor in woorden en zinnen, door tegelijkertijd te
schrijven en te spreken.
- Leerlingen krijgen de gelegenheid tot creatief schrijven
- Er wordt gebruik gemaakt van ‘fingerpointreading’, husselen en schrijven van zinnen
uit de gebruikte prentenboeken
- De lettermuur, alfabetboeken en letterfilmpjes worden ingezet
5.2.5 Schrijven met kleuters
Creatief schrijven met kleuters
Ontwikkelingslijn bij het schrijven van letters en woorden:
- Fase 1: Tekenen van woorden
- Fase 2: Gebruikmaken van krabbelschrift
- Fase 3: Gebruikmaken van letterachtige tekens
- Fase 4: Gebruikmaken van een of meer letters uit het woord
, - Fase 5: Woorden schrijven met een zelfbedachte spelling (invented spelling)
Kleuters schrijven zelf. In de kleutergroepen ontwikkelt schrijven zich vanuit tekenen. In die
ontwikkeling worden de 5 fases (hierboven) onderscheiden.
Voorbeelden van schrijfopdrachten in de kleutergroepen in verschillende genres:
- Verhaal schrijven
- Persoonlijk verhaal → tekenen en erbij vertellen
- Informatieve tekst → Schrijven over een voorwerp dat past bij het thema
- Brief schrijven
- Gedicht schrijven
De schrijfhoek
Inrichting van de schrijfhoek
1. Een veelheid aan schrijfmaterialen
2. Soorten schriftdragers
3. Letters die leerlingen kunnen gebruiken als voorbeeld
4. Zinnen uit het prentenboeken die klassikaal worden gelezen
5. Losgeknipte woorden uit de zinnen om zelf op volgorde te leggen
6. Gekopieerde pagina’s uit alfabetboeken
5.3 Aanvankelijk lezen
5.3.1 Wat is leren lezen?
Leestechniek als middel
Leerlingen leren lezen vanuit een methode. Bij iedere methode is het doel dat de leerling zo
goed mogelijk kan lezen en leert begrijpen wat hij leest. Het aanvankelijk lezen en spellen
kan worden onderverdeeld in twee fasen: de klankzuivere fase en de niet-klankzuivere fase.
1. De klankzuivere fase
Basis voor het lezen in de eerste fase vormt de leeshandeling waarbij een leerling
een woord ziet, de tekens onderscheidt, klanken aan de tekens koppelt en het woord
verklankt. Voor het spellen gaat het precies andersom. Een leerling hoort het woord,
koppelt tekens aan de klanken en schrijft die in de goede volgorde op.
De deelvaardigheden van het proces van aanvankelijk lezen zijn:
o Fonemen (klanken) en grafemen (a,d,f, etc. en ch, ie, etc.) kunnen koppelen
o Klanken kunnen samenvoegen tot woorden
o Een klankzuiver woord kunnen verdelen in klanken
2. De niet-klankzuivere fase
Deze fase duurt totdat de leerlingen eenvoudige teksten met 1 of tweelettergrepige
woorden kunnen lezen.
Essenties aanvankelijk lezen
1. Fingerpointreading, woorden husselen, letters en woorden schrijven: 15 minuten per
dag
2. Alfabetboeken en letterfilmpjes
3. Klassikale instructiemethode aanvankelijk lezen met digibord: 15 minuten per dag
4. Ondersteund klassikaal lezen van woorden/zinnen: 2x 15 minuten per dag
5. Zelfstandig lezen: 15 minuten per dag
6. Creatief schrijven: 10 minuten per dag
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marit2005. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,58. Je zit daarna nergens aan vast.
