Dit zijn alle aantekeningen van het Hoorcollege vak De Koloniën in Nederland en Nederland in de Koloniën in het collegejaar 2024/2025 gevolgd aan de Universiteit Leiden voor de studie Geschiedenis.
De Koloniën in Nederland en
Nederland in de Koloniën
Type College BA Hoorcollege
Titel College De Koloniën in Nederland en Nederland in de Koloniën
Afstudeerrichting Algemene en Nederlandse Geschiedenis
Jaar en Semester 2024-2025, semester 1
Docent Dr Alicia Schrikker en Prof. dr Henk te Velde
Tijdstip Dinsdagen 13.15-15.00 uur
Collegezaal Lipsius 003
10 sep Henk te Velde / Alicia Schrikker Inleiding
Deze collegereeks is een samengesteld vak van internationale koloniale geschiedenis en Nederlandse
geschiedenis. Het is dus een oud en nieuw college. De achtergrond van dit college is het
maatschappelijke debat over de rol van Nederland in de koloniën en de invloed van de koloniën in
Nederland. Een paar voorbeelden zijn het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn en de
zwarte piet discussie. In deze reeks zal zowel de Indonesische onafhankelijksoorlog en als het
slavernijverleden besproken worden (boek: over de grens (2002)) en (boek: staat&slavernij (2023)).
De kijk op slavernij krijgt steeds meer een centrale rol in de Nederlandse geschiedenis en is
vergelijkbaar met de Tweede Wereldoorlog het daarbij horende sentiment, ‘dit nooit meer’ en ‘dit is
puur kwaad en grensoverschrijdend’. Een voorbeeld van de nieuwe kijk op het Nederlandse slavernij
verleden zijn de excuses van premier Mark Rutte namens de Nederlandse staat aan iedereen die
slachtoffer is geworden van het Nederlandse slavernijverleden. Een ander voorbeeld is het
onderzoek dat koning Willem-Alexander in opdracht heeft gegeven om de geschiedenis en de rol
van zijn eigen familie te onderzoeken.
Betekenis voor de ‘Nederlandse’ geschiedenis
- Historici en de ‘vergeten’ koloniale geschiedenis. Geschiedenis van imperialisme wordt
gebruikt wanneer nodig en wordt weggelaten wanneer het beter uitkomt. VB: Indonesië in
en na de Tweede Wereldoorlog.
- Nederland is niet alleen een klein land, maar ook een grote mogendheid, slachtoffer én
dader. In het binnenland wordt het gebruik van het leger vermeden en stelt Nederland zich
voor als redelijk en nastreven van mensenrechten. Buiten Europa wordt of werd geweld niet
gemeden en is er wel degelijk een dreigende en agressieve methode van overheersing.
- Paradox: Er is nog steeds een nationaal gerichte discussie, het gaat telkens over ‘onze’
geschiedenis terwijl de nationale status nog helemaal niet bestond destijds. Verbonden
landen zoals België en haar slavernijverleden boeit het debat veel minder terwijl dit ook
onderdeel van de geschiedenis is.
- Niet-specialisten en de koloniale geschiedenis.
Zijn we het kantelpunt voorbij?
Is er een nieuwe consensus over het Nederlandse slavernijverleden en het koloniale verleden?
↪ Vraag besproken in collegezaal.
1
, Anton de Kom, Wij slaven van Suriname (1934)
Het interessante van dit boek is dat het veel informatie geeft over het gruwelijke verleden maar ook
zijn persoonlijke visie over het ontstaan van de koloniale onderdrukking. Hij vergelijkt de
overheersers als avontuurlijke maar ook sluwe bendeleiders uit de Italiaanse renaissance. Niet om
het onderdrukken van tot slaaf gemaakten goed te praten, maar wel om zich te verdiepen in de
waarom-vraag. Wat bezielde de slavendrijvers destijds om mensen tot bezit te nemen.
Ander beeld Nederlandse geschiedenis
- New Imperial History → Periode van geïntensiveerde imperialistische expansie vanaf de
tweede helft van de 19e eeuw tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914
- Effect koloniën op Nederland, bijvoorbeeld premier Colijn die zich helemaal ontwikkeld had
in koloniale sferen; het leger en later de voorloper van Shell. Wat zegt dit over hem?
- Geen Tempo Doeloe → ‘de tijd van vroeger’ of ‘de oude dag’. Wanneer de term gebruikt
wordt, doelt men niet altijd op een periode die men zelf in levende lijve heeft meegemaakt.
Soms gaat het ook om bijvoorbeeld de tijd van de voorouders. Bij tempo doeloe staat de
gelukkige (al dan niet overgeleverde) herinnering centraal.
Het idee dat de cultuur daar zo fijn was en dat dit allemaal verdwenen is nu, inherent
imperialistisch en hard kolonialisme. Vlak daarbij ook niet de invloed in Nederland zelf uit
- Nederland plaatsen in de internationale geschiedenis, er is veel interactie met de
geschiedenis van andere koloniaal bezettende landen zoals Engeland of Frankrijk.
- Koloniaal ondernemerschap en slavernij waren niet aan Nederland gebonden. VB. Shell als
staatsbedrijf en de verdeling van Afrika, Nederland was niet van de partij want Nederland
had al heel veel kolonie.
Algemene geschiedenis en koloniale geschiedenis
AG: regionale focus en regionale historiografie
Andere vragen, want: Nederland is als dader allang voor onafhankelijkheid gemeengoed. Hier is al
langer interesse voor, alleen nu pas bevindt dit debat zich meer prominent in de maatschappij plaats.
Jur van Goor: ‘De grenzen van de koloniale Geschiedenis’
AG: politiek culturele dimensie
Regionale Geschiedenis: Er moest een geschiedenis visie na de onafhankelijkheid komen en oude
kolonie landen schreven negatief of weinig over de onderdrukkende periode. De koloniserende rol
van de onderdrukker werd nauwelijks belicht en er werd vooral gekeken naar ontstaan van het land
↳ Autonomous history → zelfsturende vrijheid en met name morele onafhankelijkheid.
Juist het loslaten van de koloniale onderdrukking zorgt ervoor dat bijvoorbeeld Nederland niet
alweer een centrale rol speelt in de geschiedenis van Indonesië volgens historici.
Global History: - Circulatie van mensen, ideeën en goederen
- Welke rol hadden de koloniale machten daarin
Decentraliseren van EU en koloniale machten: lokale actoren en hun zeggenschap
Waarom dan nu toch ook weer koloniale geschiedenis in Azië zo op de voorgrond?
Door de zichtbaarheid en erfenis daar. Voorbeeld:
Nederlandse begraafplaats in Pulicat, Coromandel Kust in India. Daar liggen Nederlanders begraven
die daar zijn omgekomen. Er is nog interesse daar in de koloniale erfenis. Maar ook grote forten zoals
Fort Zeelandia in Paramaribo en Taiwan. Vaak zijn forten nu musea of informatiecentra. Een ander
voorbeeld is Slave Island in de wijk Colombo in Sri Lanka. Waar komt de naam vandaan? Het ligt
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper duveraherfst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,96. Je zit daarna nergens aan vast.
