Hoorcollege 1 introductie OVV1 - 02-09-2024
Hoorcollege 2 klachten rondom zwangerschap – 05-09-2024
Leerdoelen
• Kan de (patho)fysiologie van een zwangere vrouw onderscheiden van die van een niet
zwangere en kan klachten rondom de zwangerschap hieraan relateren.
• Voorbereiding: fysiologie van de zwangerschap
Zwangerschapsverschijnselen
Klachten of ongemakken in de zwangerschap komen veel voor. Kennis hiervan is belangrijk om
het verschil te kunnen maken tussen het normale en het afwijkende.
Hormonale veranderingen
→ Normale cyclus
En daarna AD dus
zwanger
Bij zwangerschap blijft het gele lichaam in stand.
hCG (humaan chorion gonadotrofine) → gemaakt door het syncytiotrofoblast
Vanaf de innesteling gaat de syncytiotrofoblast, een weefsel dat ontstaat na innesteling van
een bevruchte eicel in de baarmoederwand, hCG produceren. De functie van hCG is het in
stand houden van het corpus luteum. Het corpus luteum produceert progesteron en
oestrogeen. Endometrium blijft in de secretoire fase. Afgifte van FSH wordt geremd. Onder
invloed van de progesteron (en ook oestrogenen) verandert het baarmoederslijmvlies waarbij de
slijmklieren secreet (baarmoedermelk) produceren en afgeven en zo klaargemaakt wordt voor
de innesteling van het embryo. Dit is de secretoire fase
Er is maar heel weinig hCG nodig om een zwangerschapstest positief te laten uitslaan.
Progesteron
Fysiologische effecten:
- Maakt een innesteling mogelijk. Houdt endometrium in een dikke fase
- Verminderen slijmsecretie in de cervix/ondoordringbaar voor nieuwe spermatozoa
- Vanaf de 14e week neemt de placenta de productie van progesteron over.
- De snelle stijging geeft vermoeidheid
- Het is een spierverslapper, voorkomt samentrekken van uterus en geeft vaatverwijding.
Dit is om de baby te dragen. Het spierverslappen is om de baby te dragen, zodat er geen
weeën ontstaan.
- Ontwikkeling van de melkklieren (proliferatie van acini → framboos structuren in borst)
, - Verhoogd het ademminuutvolume (CO2 gevoeligheid). Vrouwen die zwanger zijn worden
vaak kortademig
Metabole effecten:
- Insuline resistentie (insuline gevoeligheid gaat omlaag → meer insuline in circulatie →
meer suiker afbreken → minder glucose tolerant, cellen willen geen glucose opnemen
→ dit wil je voor groei van de baby, het is de energiebron voor de baby. Insuline gaat niet
over de placenta en suiker/glucose wel)
- Hyperinsulinisme
- Verminderde glucosetolerantie
- Stimulatie lipogenese (opname van ongeveer kilo extra eiwitten)
Oestrogenen
Functioneren als groeifactoren en stimuleren de productie van nieuwe cellen. Zorgen voor groei
van:
- Placentacellen
- Borstweefsel
- Huid- en haarcellen
- Bloedcellen (toename totale bloedvolume 40-50%)
- Verandering in weke delen, kraakbeen en bindweefsel.
6 key hormonen bij zwangerschap:
1. Humaan chorion gonadotrofine
2. Progesteron
3. Oestrogeen
4. Prolactine: melk
5. Relaxine: houdt baarmoeder ook slap, net als progesteron
6. Oxytocine: wekt de weeën op
Fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap
Tijdens de zwangerschap vindt er bij de moeder een multisysteem aanpassing plaats, zodat de
baby zich onder optimale omstandigheden kan ontwikkelen.
- Respiratoir
- Cardiovasculair
- Gastrointestinaal Hormonen
- Hematologisch
- Centraal zenuw stelsel
- Metabool
Casus
G2P0, AD 13 weken. G: aantal zwangerschappen P: hoevaak gebaard
MI; pre-existente hypertensie met medicatie.
Anamnese: mw heeft net een 13 weken echo gehad en voor zover te zien lijkt alles in orde.
Ze is blij en gelukkig. Wel is zij extreem moe (“ík kan de hele dag slapen”).
➔ Vraag naar: slaap, voeding, aanvullend onderzoek (bloeddruk), andere klachten.
➔ Hoog progesteron: zorgt voor moeheid
➔ Bloedarmoede zorgt ook voor moeheid
➔ Hb prikken
Hematologische/immunologische veranderingen (aan de hand van casus)
Oestrogenen functioneren als groeifactoren. Ze zorgen voor een toename in het volume van het
bloedplasma (30-50%), een toename in het volume van rode bloedcellen (20-30%), een
,toename van stollingsfactoren, een toename van het aantal witte bloedcellen. We maken bij
zwangerschap dus meer bloedplasma aan ten opzichte van rode bloedcellen, we verdunnen
dus ons bloed. Hb van zwangeren is lager → kan zorgen voor anemie (bloedarmoede)
De foetus is gedeeltelijk ‘vreemd lichaam’ (transplantaat)/genen moeder + vader. Aanpassing
immuunsysteem is nodig om co-existentie toe te laten.
Klachten passend bij deze aanpassingen: vermoeidheid door anemie (bloedarmoede),
duizeligheid, trombose (als zwangere ben je trombogeen = hogere kans op trombose, komt door
verschil in je stollingsfactoren)
Casus
- G2P1, AD 24 weken
- Zwanger van een tweeling.
Anamnese: alles gaat goed, is inmiddels wel aan het idee van een tweeling gewent. Ze heeft net
een echoscopisch onderzoek gehad, en de baby’s groeien goed. Wel geeft ze aan veel last te
hebben van duizeligheid, vooral bij opstaan na lang zitten of na lang staan. Ook is ze snel
“buiten adem”. Is dat erg, dokter?
Cardiovasculaire veranderingen (aan de hand van casus)
Relaxatie van het gladde spierweefsel van de vaatwand (progesteron) geeft vaatverwijding.
Toegenomen doorbloeding van weefsels. Toegenomen bloedvolume (oestrogenen). Daardoor
een (beperkte) daling van de bloeddruk bij zwangerschap. (Compensatoir) toename van het hart
minuut volume. Verhoging van de cardiac output. Hyperdynamische circulatie van de
zwangerschap (hoge flow/lage weerstand).
Klachten passend bij deze aanpassingen: hartkloppingen, afgenomen inspanningsvermogen,
duizeligheid (icm groeiende uterus).
Een te hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap is niet goed, hij is eigenlijk bij zwangerschap
bijna altijd lager dan normaal. Die lage bloeddruk geeft wel klachten.
Respiratoire veranderingen
• Toename adem-minuutvolume :
o Toename in het eerste trimester van 40%
o Hoger teugvolume; geen stijging van de ademfrequentie
o (effect van progesteron)
• Door groei van de uterus, wordt het middenrif omhooggeduwd.
o Minder ruimte voor de longen om in de thorax uit te zetten
o Afname van de functionele reservelongcapaciteit (20%)
• Zuurstofverbruik neemt tijdens de zwangerschap 20%-40% toe
o (groeiende foetus, placenta, verhoogde metabolisme)
Klachten passend bij deze aanpassingen: Kortademigheid, verergering van pre-existent
longlijden
Casus
• G1P0, AD 32 weken.
• Anamnese: het gaat goed, wordt wel wat zwaarder. Vooral veel last van dorst, veel
drinken en veel plassen. Ze voelt de baby goed bewegen.
• Wat wil je nog meer weten?
Klacht: veel plassen
• Nieren en urineleiders worden groter doordat het bloedvolume toeneemt (oestrogeen)
en het vaatstelsel wordt groter.
• Vaatverwijding (progesteron) - er stroomt meer bloed naar de nieren.
• Blaaswand is wat slapper (progesteron)
, • Toename van de glomerulaire filtratie snelheid (GFR) met 50%
• Er wordt meer urine geproduceerd.
• Druk op de blaas door de groeiende uterus
Metabole aanpassingen
Glucose is de belangrijkste energiebron voor de foetus.
- Insuline restentie (2e helft zwangerschap) zorgt voor:
- Hyperinsulinisme
- Stimulatie lipogenese
Energiebehoefte neemt toe in de zwangerschap
Klachten passen bij deze aanpassingen: verminderde glucosetolerantie/zwangerschapssuiker,
veel dorst, veel plassen.
Casus
• G3P2, prog.3
• AD 35 weken
• Hoe gaat het: “ik heb veel buikpijn, die komt en gaat. Geen bloed- of slijmverlies. Ik voel
de baby goed bewegen”.
• Wat wil je nog meer weten: “Ik heb geen pijn bij plassen, maar ik moet wel wat vaker
plassen. Ik heb veel last van obstipatie, ik heb maar zo’n 2x/week ontlasting. Maar dat
was eigenlijk voor mijn zwangerschap ook al zo”.
Gastrointestinale veranderingen
Ontspanning gladde spierweefsel van het maagdarm kanaal (progesteron)
• tragere peristaltiek
• lagere spanning van de onderste slokdarmspier
• “ontspanning” van de maag
Groei van de baarmoeder - verdrukking darmen en maag
Klachten passend bij deze aanpassingen: Obstipatie / Aambeien, zuurbranden, hyperemesis →
zwangerschapsbraken
Casus buikpijn
2e – 3e trimester: DD: hoe kan het komen
- Groeiende uterus
- Obstipatie
- Braxton Hicks contracties
- Dreigende vroeggeboorte
- Urineweg infectie
Als je wil weten of contracties weeën zijn → je wil zien/weten of de baarmoedermond open is.
Dit kan je voelen of doen met een echo.
Hoorcollege de baring 3 – 09-09-2024 (RAT)
Leerdoelen
Kan het proces van baring beschrijven in relatie tot de volgende onderwerpen:
• Wat er gebeurt tijdens een normale baring om de passage van het hoofd mogelijk te maken
• De diverse liggingen van het foetale hoofd
• De verschillende vormen van bevallen en de bijbehorende risico’s
• De fasen van het baringsproces
• Medicamenteuze beïnvloeding
• De voor- en nadelen van de meest gebruikte vormen van pijnstilling
